Monika Herceg wybrana Europejską Poetką Wolności 2024. Jest najmłodszą laureatką w historii nagrody

Monika Herceg zdobywa tegoroczną Nagrodę Literacką Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności”. 34-letnia chorwacka poetka jest najmłodszą laureatką w historii wyróżnienia. Jury zdecydowało się uhonorować jej tom „Okres ochronny” w przekładzie Aleksandry Wojtaszek, podkreślając jego świeżość, współczesność i zręczne łączenie perspektywy intelektualnej z autorefleksją. Wręczenie nagrody odbędzie się 19 kwietnia.

Kapituła nagrody „Europejski Poeta Wolności” wybrała laureatkę podczas wtorkowych obrad w Gdańsku. „Mam wrażenie, że wybór poetów do tej nagrody jest niesamowitym i unikatowym w tej części Europy wglądem w to, co dzieje się w świecie poezji. Osobiście traktuję poezję jako bardzo szczególną intuicję, która opisuje najbardziej subtelne, najdelikatniejsze drgania w naszej zbiorowej świadomości. Czuję się zaszczycona, że mogę wziąć udział w wyborze laureata konkursu Europejski Poeta Wolności” – mówiła na konferencji prasowej Olga Tokarczuk, członkini jury nagrody.

„Dziś Gdańsk jest w sercu kultury europejskiej, wspólnoty wartości. Jestem niezwykle dumna, że wartości, które są dla nas w Gdańsku ważne: wolność, solidarność, wrażliwość i świadomość różnorodności, znalazły się również w samym centrum myślenia o sztuce. Poezja jest językiem serca. Pozwala dotrzeć do tych, którzy chcą pobudzać w sobie empatię i zrozumienie dla innych” – komentowała Monika Chabior, zastępczyni prezydent Gdańska ds. rozwoju społecznego i równego traktowania. „Z każdą edycją konkursu Europejski Poeta Wolności do kolekcji poezji przetłumaczonej na język polski dodawane są nowe głosy i kolejne tomy wierszy. To ogromny wkład wnoszony do polskiej kultury i bardzo cieszę się, że konkurs organizowany właśnie w Gdańsku cieszy się taką popularnością zarówno w świecie poetek i poetów, jak i tłumaczek i tłumaczy” – dodała.

W trakcie obrad jury wielokrotnie podkreślało wyrównany poziom tegorocznej edycji oraz wskazało na świetnie rezonujące duety poetycko-przekładowe. Ostatecznie jednak dyskusja nad „bałkańską banią z poezją” – jak prof. Zbigniew Mikołejko humorystycznie nazwał twórczość finalistów z Bułgarii, Bośni i Hercegowiny oraz Chorwacji – zdominowała tegoroczne obrady. Po rozmowie kapituła jednogłośnie zdecydowało o przyznaniu nagrody Monice Herceg oraz jej tłumaczce Aleksandrze Wojtaszek.

„W tym roku poetką wolności została bardzo młoda literatka, urodzona w 1990 roku. Obrady jury były szczególne, właściwie jednogłośnie wybraliśmy najmłodszy głos poetycki – wybraliśmy krzyk wolności. To nie jest poezja o wolności, to jest krzyk młodej kobiety, dojrzałej poetki, która potrafi pisać bardzo autorefleksyjnie także o roli poetyki, podmiotu lirycznego we współczesnym świecie” – wyjaśniał przewodniczący jury, Krzysztof Czyżewski.

Mieszkająca w Zagrzebiu Monika Herceg jest najczęściej nagradzaną poetką młodego pokolenia w Chorwacji. Należy do międzynarodowej poetyckiej platformy Versopolis, a jej wiersze zostały przełożone na wiele języków. Prowadzi cykliczne spotkania poświęcone poezji kobiet, angażuje się także w działania na rzecz uchodźców.

W uzasadnieniu werdyktu kapituła stwierdziła, że „poezja Moniki Herceg to przejmujący krzyk wolności. Rodzi się z niego nowy, odważny głos młodego pokolenia. Po raz kolejny głos ten przychodzi z Bałkanów, choć tym razem nie koncentruje się na wojennej traumie, a w głównej mierze na losie kobiet. Mimo częstych odwołań do mitologii, poetycki głos Moniki Herceg nie opisuje jednak wątków mitologicznych, a raczej daje świadectwo 'nawiedzenia’ mocą starożytnych bogiń i bogów. Obdarzony dużą siłę emocjonalną, doskonale łączy się z wiedzą naukową, do tej pory rzadko wykorzystywaną w poezji. Warta podkreślenia jest niezwykle konsekwentna i przemyślana konstrukcja tomu poetyckiego, pozwalająca autorce stworzyć całe uniwersum, cechujące się głęboką autorefleksją nad miejscem podmiotu lirycznego i tożsamością kobiety. Poezja Moniki Herceg przywraca młodemu pokoleniu wolność do niezgody na obecny stan świata i daje temu wiarygodne świadectwo”.

Nagroda Literacka Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności” przyznawana jest w trybie dwuletnim. Jej celem jest promocja zjawisk poetyckich, które posiadają wysoką wartość artystyczną i poruszają jeden z najważniejszych tematów współczesnego świata – temat wolności. W każdej edycji nagroda przyznawana jest autorowi oraz tłumaczowi wyróżnionego tomu. Nagroda posiada wymiar finansowy: uhonorowani poeci otrzymują 100 tysięcy złotych, a tłumacze 20 tysięcy złotych.

Dotychczasowymi laureatami zostali: Marianna Kijanowska (2022) za tom „Babi Jar. Na głosy” w tłum. Adama Pomorskiego, Luljeta Lleshanaku (2022) za tom „Woda i węgiel” w tłum. Doroty Horodyskiej, Sinéad Morrissey (2020) za tom „O równowadze” w tłum. Magdy Heydel, Linda Vilhjálmsdóttir (2018) za tom „Wolność” w tłum. Jacka Godka, Ana Blandiana (2016) za tom „Moja ojczyzna A4” w tłum. Joanny Kornaś-Warwas, Dorta Jagić (2014) za tom „Kanapa na rynku” w tłum. Małgorzaty Wierzbickiej, Durs Grünbein (2012) za tom „Mizantrop na Capri” w tłum. Tomasza Kopackiego oraz Uładzimir Arłow (2010) za tom „Prom przez kanał La Manche” w tłum. Adama Pomorskiego.

Wręczenie tegorocznej nagrody odbędzie się 19 kwietnia w siedzibie Instytutu Kultury Miejskiej w Gdańsku podczas interdyscyplinarnego wydarzenia artystycznego. Uroczystość będzie częścią programu Festiwalu Europejski Poeta Wolności.

[am]
fot. główna: archiwum Moniki Herceg

Tweet

Tematy: Aleksandra Wojtaszek, Europejski Poeta Wolności, Gdańsk, Instytut Kultury Miejskiej, Monika Herceg, Olga Tokarczuk, poezja i dramat

Kategoria: newsy