Rumunka Ana Blandiana laureatką Nagrody Literackiej Europejski Poeta Wolności 2016
W sobotę 19 marca w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim odbyła się gala Nagrody Literackiej Europejski Poeta Wolności 2016. Laureatką została Ana Blandiana z Rumuni za tom „Moja ojczyzna A4”. Nagrodę stanowi statuetka oraz kwota 100.000 złotych. Nagrodę za przekład zwycięskiego tomu – statuetkę i kwotę 10 000 złotych – otrzymała Joanna Kornaś-Warwas.
„Ana Blandiana jest legendą walki o wolność polityczną i obywatelską w Rumunii, jednak nie to zdecydowało o jej zwycięstwie w Gdańsku. Ogromne wrażenie na jury wywarło przede wszystkim nieustające dojrzewanie poezji laureatki do wolności i pogłębianie jej wymiaru w czasach współczesnych” – napisało jury nagrody w uzasadnieniu werdyktu.
Tegoroczna nagroda została przyznana przez jury obradujące w składzie: Krzysztof Pomian (przewodniczący), Krzysztof Czyżewski, Paweł Huelle, Andrzej Jagodziński (sekretarz), Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg i Olga Tokarczuk.
Ta poezja zrodziła się w czasie, w którym – zdaniem samej poetki – „być wolnym jest, ewidentnie, trudniej niż nie być wolnym”; w czasie, w którym „paradoksalnie wolność słowa umniejsza znaczenie słowa”.
Jury kontynuowało w laudacji: „Niezwykle cenny jest taki głos w dzisiejszych czasach kryzysu, głos dochodzący z Europy Środkowo-Wschodniej i czerpiący z jednej strony z historycznego doświadczenia zmagań o wolność, a z drugiej mocno związany z wyzwaniami stojącymi przed współczesną Europą. Poezja nagrodzonego tomu Any Blandiany to poezja świata niewidzialnego, głęboko wpisana w świat widzialny poprzez metafizykę dnia codziennego. Mówi o tym choćby jej wiersz 'Requiem’ – przejmująca rozmowa z matką, kończąca się słowami: 'Pisz, powiedziałaś. / A ja wzięłam ołówek i kartkę, / Myśląc, że chcesz mi coś podyktować. / Pisz, powtórzyłaś, / I milczałaś jak ikona. / A ja zaczęłam zapisywać / Twoje milczenie. / Twoje milczenie, / Z którego wypływa wszystko, / Jak wypływa krew z rany'”.
Ana Blandiana – właściwie Otilia Valeria Coman Rusan – urodziła się w 1942 roku w Timişoarze. Zadebiutowała w 1959 roku na łamach dziennika „Tribuna”. W 1967 roku ukończyła filologię na Uniwersytecie w Klużu. Przed rewolucją z 1989 roku była słynną dysydentką i obrończynią praw człowieka. Miała odwagę sprzeciwiać się bezpośrednio Ceauşescu w oświadczeniach publicznych i wywiadach udzielanych dla radia Wolna Europa oraz zagranicznej prasy. W związku z jej zaangażowaniem politycznym jej twórczość była zakazana w Rumunii w latach 1959-1964, 1985 i 1988-1989. W grudniu 1989 roku Blandiana uczestniczyła w udanym powstaniu przeciwko reżimowi Nicolae Ceaușescu. Weszła w skład Tymczasowej Rady Frontu Ocalenia Narodowego, jednak złożyła rezygnację 29 stycznia 1990 roku na znak protestu przeciwko konfiskacie rewolucji rumuńskiej przez siły antydemokratyczne.
Wraz z Romulusem Rusanem Blandiana zainicjowała i stworzyła pod egidą Rady Europy Memorialul Victimelor Comunismului şi al Rezistenţei – muzeum pamięci ofiar komunizmu w Sighet z ośrodkiem badawczym, który organizuje co roku konferencje, sesje naukowe i wystawy na temat zjawisk totalitarnych. Jest laureatką wielu nagród i wyróżnień literackich.
Do tej pory Blandiana opublikowała 25 tomików wierszy. Tematyka jej poezji obejmuje kwestie egzystencjalne, duchowe i zmysłowe aż po społeczno-polityczne komentarze dotyczące spraw kobiet. Oprócz poezji, dzięki której jest najbardziej znana, wydała kilka powieści oraz tomów krytyki politycznej i społecznej. Twórczość Blandiany została przetłumaczona na co najmniej 24 języki, co czyni ją najbardziej rozpoznawalną ambasadorką rumuńskiej literatury na świecie.
Ana Blandiana została nominowana do Nagrody Europejski Poeta Wolności za tomik „Patra mea A4” (z rum. „Moja ojczyzna A4”), który ukazał się języku oryginału w 2010 roku. W 2014 roku tom wydano w przekładzie na język hiszpański i angielski.
Joanna Kornaś-Warwas (na zdj. powyżej), która przetłumaczyła tomik na polski, zadebiutowała przekładem prozy Mircei Cărtărescu Travesti (wyd. Czarne, 2007). Polskim czytelnikom przybliżyła dotychczas twórczość najbardziej cenionych pisarzy rumuńskich, takich jak Max Blecher, Mircea Cărtărescu, Dan Lungu, Ioan Es. Pop, Varujan Vosganian. Przetłumaczona przez nią powieść Dana Lungu „Jestem komunistyczną babą!” była nominowana do Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus”.
Międzynarodową Nagrodę Europejski Poeta Wolności ustanowiło w 2008 roku miasto Gdańsk. Przyznawane co dwa lata wyróżnienie – statuetkę oraz 100 tysięcy złotych – otrzymuje poeta z kraju europejskiego, który w najbardziej oryginalny sposób pisze o wolności. Przyznawana jest również osobna nagroda dla tłumacza w wysokości 10 tysięcy złotych.
Zwycięzcą pierwszej edycji konkursu w 2010 roku został białoruski poeta Uładzimier Arłou za tom „Prom przez kanał La Manche” w przekładzie Adama Pomorskiego. Dwa lata później nagrodę zdobył niemiecki poeta Durs Gruenbein za tom „Mizantrop na Capri”, który przetłumaczył Andrzej Kopacki. W 2014 roku laureatką została Dorta Jagić z Chorwacji za tom „Kanapa na rynku” w tłumaczeniu Małgorzaty Wierzbickiej.
fot. Instytut Kultury Miejskiej w Gdańsku
TweetKategoria: newsy