Marianna Kijanowska i Luljeta Lleshanaku odebrały nagrody Europejski Poeta Wolności

11 czerwca 2022

Ukraińska poetka Marianna Kijanowska i pochodząca z Albanii Luljeta Lleshanaku odebrały w piątek podczas gali nagrody Europejski Poeta Wolności. Docenieni zostali także tłumacze ich książek: Adam Pomorski i Dorota Horodyska. Wyróżnienia przyznano za odwagę w budowaniu – dzięki poezji – nowej wizji europejskiej wspólnoty.

Europejski Poeta Wolności tym różni się od innych nagród, że poetów zgłaszają ich tłumacze, którzy jednocześnie proponują swoją wizję przekładu książek. Organizatorzy otrzymali 20 zgłoszeń reprezentujących wszystkie wybrane dla tej edycji języki. Spośród nich wyłoniono pięciu nominowanych twórców. Jury miało jednak wyjątkowe trudności z wyborem laureata, dlatego ostatecznie zdecydowało się na bezprecedensowy werdykt, po raz pierwszy w historii przyznając dwie równorzędne nagrody. Mariannę Kijanowską uhonorowano za tom „Babi Jar. Na głosy”, a Luljetę Lleshanaku za książkę „Woda i węgiel”.

„Siódma edycja Nagrody Europejskiego Poety Wolności przejdzie do historii jako wyjątkowa. Jury nagrody, przy wsparciu Aleksandry Dulkiewicz, prezydent Gdańska i Rady Miasta Gdańska – podjęło decyzję o podwojeniu puli nagród i przyznaniu dwóch równorzędnych laurów Mariannie Kijanowskiej i Luljecie Lleshanaku. Za decyzją tą stoi przede wszystkim ogromna siła poetyckiego wyrazu obu poetek, wsparta najwyższej próby sztuką przekładu Adama Pomorskiego i Doroty Horodyskiej” – mówiła podczas laudacji członkini jury, Anda Rottenberg.

Luljeta Lleshanaku odbiera nagrodę (fot. Grzegorz Mehring/UM Gdańsk)

„Nie pierwszy to raz w finałowej szpicy nagrody znalazła się para poetów, których zbiory wierszy były niemal równie znakomite, a wybór pomiędzy nimi dramatycznie trudny. Po raz pierwszy zdarzyło się natomiast, że jury było jednogłośne w wyborze dwóch równie wybitnych książek poetyckich: ukraińskiego 'Babi Jar. Na głosy’ Marianny Kijanowskiej i albańskiego 'Woda i węgiel’ Luljety Lleshanaku. Marianna Kijanowska i Luljeta Lleshanaku, Europejskie Poetki Wolności roku 2022, urzeczywistniają wolność we wspólnocie pamięci i losu, a ich niepowtarzalny poetycki głos rodzi się z głębokiego wsłuchania w głosy zamęczonych i zniewolonych. Czytelnicy ich poezji stają się świadomi, że mogą mieć tyle tylko wolności, ile pomogą jej wywalczyć tym, z którymi współistnieją” – podkreśliła jurorka.

Nagrody wręczono podczas teatralnie wyreżyserowanej gali, która odbyła się w piątkowy wieczór w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim. Jak informuje Marta Formella z Urzędu Miejskiego w Gdańsku, przekazanie laureatkom statuetek poprzedziła część artystyczna i prezentacja wszystkich nominowanych wierszy. Gala została przygotowana jak spektakl przez Agatę Puszcz i Zuzannę Bojdę. Towarzyszyły jej wizualizacje i muzyka na żywo wykonywana na syntezatorach modularnych. Publiczność symbolicznie przeniosła się na wyspę, na której napotkane postacie w sennych marach mówiły o izolacji, traumie i utraconej niewinności. Jako kontekst dla poezji i pracy nad widowiskiem reżyserka wybrała „Burzę” Szekspira.

Marianna Kijanowska odbiera nagrodę (fot. Grzegorz Mehring/UM Gdańsk)

Na uroczystości obecni byli niemal wszyscy nominowani wraz ze swoimi tłumaczami. Na scenie, podczas przemówienia gratulowała i doceniała ich pracę prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz.

„Niełatwo mówić po strofach, co tną do żywego… Pod dobrą gwiazdą zebrała nas tu poezja. Proza życia jednak ciśnie się każdą szczeliną. Niejeden z nas chciałby zasnąć, żeby obudzić się w lepszych czasach. Niepojęte, że za wschodnią granicą Polski, tak niedaleko stąd, spadają bomby, a ludzie kryją się w ciemnych i wilgotnych piwnicach (…). Już 108 dni trwa wojna. Jak tu czytać poezję? Właśnie… czytać! Nawet jeśli boli, jątrzy rany i stawia niewygodne pytania, zaraz przyniesie ukojenie, oswoi lęki, da nadzieję” – mówiła podczas przemówienia prezydent Gdańska.

„Dziękujemy wam, poetki, poeci, tłumacze i tłumaczki za zaproszenie do waszego świata. Dziękujemy za słowa, które w tych trudnych czasach przywracają miarę rzeczy. Dumni jesteśmy, że możemy odkrywać i promować waszą twórczość” – dodała.

Tegoroczną Nagrodę Literacką Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności przyznało jury w składzie: Krzysztof Czyżewski (przewodniczący), Anna Czekanowicz, Paweł Huelle, Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Beata Stasińska oraz Olga Tokarczuk.