W wieku 94 lat zmarł Milan Kundera, autor m.in. „Nieznośnej lekkości bytu”
We wtorek, 11 lipca, w Paryżu zmarł Milan Kundera, autor m.in. „Nieznośnej lekkości bytu”, jeden z najbardziej wpływowych pisarzy XX wieku. Miał 94 lata. Wiadomość o jego śmierci potwierdziła rzeczniczka Biblioteki Ziemi Morawskiej w Brnie, w której od kwietnia działa Biblioteka Milana Kundery.
Jak przekazała Anna Mrazova, Kundera zmarł po długiej chorobie w swoim paryskim mieszkaniu. „Nie tylko literatura czeska, ale także literatura światowa straciła jednego z najwybitniejszych współczesnych pisarzy, a także jednego z najczęściej tłumaczonych” – powiedział Tomas Kubíček, dyrektor Biblioteki Milana Kundery.
Jak dodał premier Czech, Petr Fiala, zmarły właśnie pisarz swoją twórczością był w stanie „przemówić do całych pokoleń czytelników na wszystkich kontynentach”. „Pozostawia po sobie niezwykły dorobek powieściowy, ale także wybitną twórczość eseistyczną” – napisał na Twitterze.
Milan Kundera urodził się 1 kwietnia 1929 roku w Brnie w Czechosłowacji. Od najmłodszych lat uczył się gry na fortepianie pod okiem swojego ojca, wybitnego pianisty i muzykologa. Ukończył studia na Wydziale Filmowym i Telewizyjnym Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze, gdzie następnie pracował jako wykładowca. Jednym z jego uczniów był przyszły reżyser i zdobywca Oscara Miloš Forman.
Podobnie jak wielu przedstawicieli jego pokolenia, które nie zaznało przedwojennej, wolnej Czechosłowacji, za to dorastało w czasach okupacji niemieckiej, zachłysnął się ideologią marksistowską i wstąpił do partii komunistycznej. Został jednak usunięty z partii w 1950 roku za działalność antypartyjną, ale kilka lat później przywrócono mu członkostwo.
Pod koniec lat 60., w okresie politycznej liberalizacji w Czechosłowacji znanej jako Praska Wiosna, zaczął odnosić sukcesy jako pisarz i jednocześnie zaangażował się w próby reformy ustroju komunistycznego. Jego pierwsza powieść „Żart” opowiadała o młodym człowieku wyrzuconym z uczelni za niewinny żart, co skutkuje degradacją społeczną i polityczną. I to właśnie ta książka i zaangażowanie polityczne kosztowały go później niemal wszystko.
W sierpniu 1968 roku inwazja wojsk Układu Warszawskiego kończy marzenia Czechów o bardziej demokratycznej wersji socjalizmu. Na początku lat 70. Kunderę ponownie usunięto z partii. Jego książki zostały zakazane i zdjęte z półek bibliotek. On sam zaś stracił pracę i otrzymał zakaz publikowania. Jako wróg reżimu był bezlitośnie nękany przez komunistyczne służby. Jego telefon znajdował się na podsłuchu.
W połowie lat 70. Kundera wraz z żoną zdecydował się uciec z Czechosłowacji i zamieszkać w Paryżu. Władze w kraju zareagowały na to, odbierając mu w 1979 roku obywatelstwo. Dwa lata później pisarz przyjął obywatelstwo francuskie.
Od tego czasu Kundera odcinał się od czeskiej kultury. Nie zgadzał się na tłumaczenie swoich książek napisanych po francusku na język czeski. Rzadko wracał do ojczyzny, a kiedy już przyjeżdżał z odwiedzinami do bliskich, zawsze robił to incognito, rezerwując hotele pod pseudonimem i odmawiając wszelkich publicznych wystąpień.
Jego stosunek do rodzinnego kraju zaczął się ocieplać dopiero w ostatnich latach. W marcu 2018 roku, po raz pierwszy od blisko czterech dekad, Kundera zgodził się na wydanie w Czechach swojej powieści „Życie jest gdzie indziej”. Pod koniec 2019 roku przyjął z powrotem czeskie obywatelstwo, o co zabiegały od pewnego czasu władze. W końcu to też Bibliotece Ziemi Morawskiej w swoim rodzinnym mieście, Brnie, powierzył pisarskie archiwum, które stało się podstawą otworzonej 1 kwietnia 2023 roku Biblioteki Milana Kundery.
Kundera wierzył w moc powieści, która jego zdaniem powinna być uznawana za odrębną formę sztuki. Nie udzielał wywiadów, unikał wystąpień publicznych. Nie godził się też na udostępnianie swoich książek w formie e-booków.
Na wieść o śmierci Milana Kundery platforma Arte.tv udostępniła bezpłatnie dokument poświęcony pisarzowi. Film zatytułowany „Milan Kundera. Nieznośny ciężar historii” można obejrzeć poniżej – będzie dostępny do 10 października 2023 roku:
[am]
TweetKategoria: newsy
