W wieku 90 lat zmarła Maryse Condé, jedyna laureatka „alternatywnej” Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
W nocy z poniedziałku na wtorek w szpitalu w miejscowości Apt (Francja) zmarła Maryse Condé, wybitna pisarka z Gwadelupy, jedyna laureatka „alternatywnej” Nagrody Nobla w dziedzinie literatury przyznanej w 2018 roku. Jak podają francuskie media, ostatnie lata, osłabiona chorobą, spędziła w swoim domu w Gordes pod Awinionem.
W swej twórczości Condé zajmowała się tematem kolonializmu, seksualności i życiem czarnoskórej mniejszości, przy okazji czerpiąc z historii Afryki i Karaibów.
Pisarka przyszła na świat w 1934 roku na Gwadelupie jako Maryse Boucolon, najmłodsza z ośmiorga dzieci nauczycielki i pracownika banku. Jak sama po latach twierdziła, była „rozpieszczonym dzieckiem (…) nieświadomym świata zewnętrznego”. Rodzice nigdy nie rozmawiali z nią o niewolnictwie i „byli przekonani, że Francja jest najlepszym miejscem na świecie”. W wieku 16 lat wyjechała więc do Paryża, by tam kontynuować edukację.
„Kiedy przyjechałam na studia do Francji, odkryłam ludzkie uprzedzenia. Ludzie byli przekonani, że jestem gorsza tylko dlatego, że jestem czarnoskóra. Musiałam im udowodnić, że mam talent, i pokazać wszystkim, że kolor mojej skóry nie ma znaczenia – liczy się mózg i serce” – mówiła w jednym z wywiadów udzielonych „Guardianowi”.
Dopiero podczas studiów na Sorbonie Maryse zaczęła dowiadywać się od innych studentów o historii Afryki i niewolnictwie. Po romansie z haitańskim aktywistą Jeanem Dominique zaszła w ciążę. W 1958 roku wyszła za mąż za gwinejskiego aktora Mamadou Condé. W ciągu kilku miesięcy stosunki małżonków stały się na tyle napięte, że Maryse przeniosła się na Wybrzeże Kości Słoniowej, gdzie przez rok pracowała jako nauczycielka.
Za namową grupy marksistowskich przyjaciół wyjechała do Ghany, gdzie w latach 60. została oskarżona o działalność wywrotową i deportowana do Londynu. Przez dwa lata pracowała jako producentka BBC. W końcu wróciła do Francji i w 1975 roku uzyskała tytuł magistra, a potem doktora literatury porównawczej na Uniwersytecie Paris-Sorbonne.
Debiutancką powieść, „Hérémakhonon”, opublikowała w 1976 roku. Jak twierdziła, czekała z debiutem do czterdziestki, ponieważ wcześniej „nie miała zaufania do siebie i nie odważyła się zaprezentować światu” swojego pisarstwa. W 1981 roku po długiej separacji rozwiodła się z mężem, a rok później wyszła za mąż za jednego ze swoich tłumaczy na język angielski, Richarda Philcoxa.
Rozgłos zyskała dzięki trzeciej powieści, „Segu”, opublikowanej w 1984 roku. Akcja książki toczyła się pod koniec XVIII wieku na terenach dzisiejszej Mali, w królestwie Segu. Historia koncentrowała się na życiu Dussiki Traore, notabla bliskiego rodzinie królewskiej, który musiał stawić czoła rosnącym wyzwaniom ze strony religii, kolonizacji i handlu niewolnikami. Książka została okrzyknięta przez „New York Times” „najważniejszą powieścią o czarnej Afryce opublikowaną od wielu lat”.
Innym znanym dziełem pisarki była powieść „Ja, Tituba, czarownica z Salem”, w której przywołana została autentyczna postać kobiety osądzonej podczas słynnych procesów czarownic w Salem. Urodzona na Barbadosie Tituba po śmierci matki trafiła pod opiekę staruszki, która nauczyła ją sztuki uzdrawiania i tajników magii. Później wraz z mężem została sprzedana i wywieziona do Ameryki, do małego purytańskiego miasteczka Salem, gdzie padła ofiarą prześladowań rasowych i niesprawiedliwych oskarżeń.
W 2004 roku Marysę Condé odznaczono francuską Legią Honorową. W 2015 roku znalazła się na krótkiej liście do Międzynarodowej Nagrody Bookera, wówczas przyznawanej za całokształt twórczości, a osiem lat później w finale tego wyróżnienia dzięki swej ostatniej książce, „The Gospel According to the New World”. W 2018 roku Condé otrzymała Nagrodę Literacką Nowej Akademii, nazywaną też „alternatywnym Noblem”. Wyróżnienie to było oddolną inicjatywą utworzoną w celu przyznania ekwiwalentu Nobla w dziedzinie literatury, który w tamtym roku nie został wręczony po skandalu seksualnym powiązanym z Akademią Szwedzką.
[am]
fot. Ake Arts & Book Festival
Kategoria: newsy
