Park, wydarzenia literackie, nowe książki i kolekcja ubrań. Poznaliśmy szczegóły obchodów Roku Wisławy Szymborskiej

3 lutego 2023

Otwarcie parku Wisławy Szymborskiej, specjalne wydarzenia, również targowe i festiwalowe, a także nowe książki, kolekcja ubrań i wiele innych atrakcji znalazło się w bogatym programie obchodów Roku Wisławy Szymborskiej. Fundacja Wisławy Szymborskiej wspólnie z partnerami przedstawiła plan wydarzeń związanych ze świętowaniem 100. rocznicy urodzin poetki.

Dzięki staraniom Fundacji Wisławy Szymborskiej Senat RP zdecydował, że noblistka będzie patronką 2023 roku. W ten sposób wyrażono uznanie dla zasług poetki w związku z przypadającą w 2023 roku 100. rocznicą jej urodzin. Do obchodów tego wyjątkowego jubileuszu Fundacja zaprosiła instytucje i firmy, które w licznych inicjatywach uhonorują postać i dorobek Szymborskiej. „Sama uważała, że skłonność do hucznego obchodzenia okrągłych urodzin to czwartorzędowa cecha płciowa męska, ale sądzę, że nie miałaby nic przeciwko celebrowaniu rocznicy tak okrągłej jak setna” – powiedział Michał Rusinek.

Szymborska najsilniej związana była z Krakowem, dlatego miasto przygotowuje w związku z 100. rocznicą jej urodzin wiele atrakcji. „Wisława Szymborska jest nie tylko honorową obywatelką miasta Krakowa z roku 1997, ale też wyjątkową w tej plejadzie postaci najważniejszych dla krakowskiego parnasu twórców. Chociaż była osobą niezwykle skromną, to jednak zawsze aktywnie włączała się w literackie życie nie tylko w Krakowie” – mówił podczas konferencji Robert Piaskowski, pełnomocnik prezydenta Krakowa ds. kultury. „Uniwersalny wymiar poezji Szymborskiej potwierdzają tysiące czytelników na całym świecie, także pielgrzymujący do jej grobu na Cmentarzu Rakowickim. To też jedna z najczęściej wypożyczanych poetek w naszej sieci bibliotek” – dodał.

W ramach jubileuszu w Krakowie odbędzie się wiele wydarzeń, m.in. seria spotkań i warsztatów muzyczno-artystycznych. Jesienią planowany jest projekt koncertowy i album muzyczny z gwiazdami polskiego jazzu.

Park Szymborskiej w Krakowie

W samym centrum Krakowa powstaje park Szymborskiej. „To właściwie ostatni skrawek pustej przestrzeni, która do tej poru służyła jako parking, natomiast od tego roku będzie parkiem, który zostanie nasycony twórczością poetki. Pojawi się tam wiele elementów nawiązujących do samej noblistki. Przy zbiorniku wodnym, w miejscach, gdzie będzie można usiąść na trawie i odpocząć czy też spotkać się na pikniku, znajdą się specjalne parasolki nawiązuje do gubionych przez noblistkę parasolek. Będzie można pod nimi schłodzić się w cieniu czy też schronić przed deszczem lub po prostu odpoczywać” – ujawnił Piotr Kempf, dyrektor Zarządu Zieleni Miejskiej w Krakowie.

„W parku będzie cała masa cytatów z twórczości Szymborskiej. Na każdym kroku będziemy starali się przemycać jej twórczość” – zapowiedział. „Czasami, idąc w zupełnie innym celu do parku, będziemy mogli tę twórczość poznawać. Oprócz parasolek przygotowujemy też specjalne wyklejanki, które będą miejscem nawiązującym do twórczości poetki, gdzie będzie można łączyć – tak jak ona łączyła – skrawki, wycinki z gazet, by powstały proste wiersze dla najmłodszych, ale również starszych. Mamy specjalną ściankę na murze, gdzie będzie nawiązanie do gromadzonych przez poetkę bibelotów, gdzie dzieci będą mogły w sposób zupełnie nieświadomy mieć kontakt z poezją” – wyliczał Kempf.

Na terenie parku znajdzie się 125 drzew, a także ogromna liczba krzewów i kwitnące rośliny, które bardzo lubiła Szymborska, w tym ponad 18 tysiące bylin i ponad 70 tysięcy roślin cebulowych. Rozkwitną one już na wiosnę, więc wtedy zobaczymy pierwsze efekty, ale oficjalne otwarcie parku planowane jest na 2 lipca. W przeddzień tego wydarzenia Biblioteka Kraków zorganizuje piknik.

Wystawy poświęcone Szymborskiej

Wiele osób odwiedzających Kraków dopytywało, kiedy i gdzie w mieście otwarta zostanie wystawa poświęcona Szymborskiej, którą zapowiadano od dwóch lat. Po różnych perturbacjach Michał Rusinek ogłosił, że „Jarmark Cudów” będzie można oglądać w tym roku Małopolskim Ogrodzie Sztuki. Dokładnej daty jeszcze nie podano, ale organizatorzy starają się, żeby otwarcie zbiegło się w czasie z otwarciem parku.

„’Jarmark cudów’ to będzie ekspozycja na stałe, tzn. ekspozycja, która będzie się budować. Zaczniemy od słynnego elementu wystawienniczego, którym była szuflada. Ta mała ekspozycja odniosła niebywały sukces. Chcemy stworzyć kilkanaście takich szuflad w formie labiryntu na terenie całego Małopolskiego Ogrodu Sztuki” – powiedział Krzysztof Głuchowski, dyrektor Teatru im. Słowackiego. Jak wyjaśnił, ma to być nowoczesne wystawiennictwo. „Czyli nie obrazki wiszące na ścianie, tylko prawdziwy labirynt emocji i przeżyć z prawdziwymi artefaktami. To będzie rodzaj podróży albo takiego escape roomu” – dodał.

To nie jedyna wystawa, którą zobaczymy w 2023 roku. Na prośbę Fundacji im. Wisławy Szymborskiej Joanna Gromek-Illg, autorka biografii poetki, wspólnie z grafikiem Witoldem Siemaszkiewiczem przygotowała wystawę biograficzną „100 lat! Wisława Szymborska”. Ekspozycja składa się z 25 plansz, a swoją premierę będzie miała 8 lutego w Senacie RP. Dwa dni później w Senacie zorganizowana zostanie konferencja naukowa „Portret z pamięci”, w której wezmą udział najwybitniejsi polscy badacze twórczości poetki. Sama wystawa rozpocznie tournée po kraju i nie tylko – zamówiło ją już wiele instytucji w dużych i mniejszych miastach, zostanie też przetłumaczona na kilka języków.

Nietypową wystawę przygotowuje Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. W 1996 roku Anna Skórska zaprojektowała dla Łódzkiego Domu Mody „Telimena” kreacje, w których Wisława Szymborska brała udział w uroczystościach noblowskich. Będą one pokazywane wraz z suknią zaprojektowaną przez Atelier Gosi Baczyńskiej dla Olgi Tokarczuk.

Szymborska na targach książki i festiwalach

Grażyna Grabowska, prezes Targów w Krakowie, zapowiedziała, że tegoroczna edycja krakowskich targów książki odbędzie się w dniach 26-29 października pod patronatem Wisławy Szymborskiej. Hasłem targów ma być cytat z twórczości noblistki, ale jeszcze nie ujawniono jego brzmienia. Wiadomo jedynie, że będzie ono „bardzo optymistyczne”.

„Pani Wisława była częstym gościem na naszych targach, ale nie przychodziła na wielkie, huczne spotkania z czytelnikami. Przypomnę tylko jednego zdarzenie, które utkwiło nam wszystkim w Krakowie w pamięci. Pierwszego dnia targów, to już był rok 2001 lub 2002, przybiegł do biura jeden z bramkarzy i powiedział: 'rany boskie, pani prezes, bo pani Wisława stoi w kolejce po bilet’. Oczywiście szybko ją wprowadziliśmy, nie czując się do końca winnymi tej sytuacji, ponieważ z powodu teraz RODO, a wtedy GIODO, nie mamy adresów pisarzy, poetów, ważnych osobistości. Przekazujemy zaproszenia do wydawnictwa. To gdzieś tam po drodze musiało umknąć, a pani Wisława stanęła najnormalniej w świecie w kolejce po bilet. Po prostu taka była” – opowiedziała Grabowska.

Szymborska będzie także obecna na tegorocznych festiwalach literackich. Ważnym elementem obchodów będzie Festiwal Miłosza ze specjalnym pasmem na temat poetki. Oprócz wydarzeń wakacyjnych, jak Stolica Języka Polskiego w Szczebrzeszynie czy Góry Literatury,
noblistce poświęcona będzie nadchodząca edycja Festiwalu Sztuki Kobiet Persona w Warszawie.

Szymborska będzie również obecna na Festiwalu Sztuk Między Stronami w Kielcach, 8 Międzynarodowym Festiwalu Poezji Silesius we Wrocławiu, a także na 15. Nocy Muzeów w Muzeum Polskiej Piosenki w Opolu, która odbędzie się pod hasłem „Nic dwa razy”. Przypomnijmy, że w zbiorach opolskiego muzeum znajduje się rękopis początku tego wiersza, który posłużył jako tekst piosenki trzem artystkom: Łucji Prus, Korze i Sanah.

Wydawcy zapowiadają książki

Obchodom Roku Szymborskiej towarzyszy wiele wydarzeń, ale w ich centrum pozostaje to, co najważniejsze, czyli twórczość Szymborskiej. 22 lutego na księgarskie półki trafi tom „Wiersze wszystkie” Wisławy Szymborskiej. 800-stronicowy zbiór ukaże się nakładem wydawnictwa Znak i – jak tytuł wskazuje – zebrano w nim chronologicznie wszystkie wiersze poetki. Od debiutanckiego utworu „Szukam słowa”, poprzez wszystkie opublikowane tomy, aż po wiersze rozproszone i dotąd niepublikowane. Komentarzem opatrzył je wybitny znawca poezji Szymborskiej prof. Wojciech Ligęza; jego posłowie ma ułatwić poruszanie się po wielości możliwych kontekstów i odczytań tej poezji.

Jak przekazała Monika Bartys z wydawnictwa Znak, jesienią natomiast ukaże się tom „Zabawy literackie”, w którym znajdzie się poezja pisana bardziej dla rozrywki, wyklejanki, rymowanki, teksty, które miały często charakter osobisty, prywatny.

Także Wydawnictwo a5 przygotowuje w tym roku książkę noblistki. Nosi ona tytuł „Kryniccy, to przecież dla Was. Listy i karteczki 1966-2011” i zawierać będzie bogato ilustrowane listy poetki do Krystyny i Ryszarda Krynickich. Publikacja książki zaplanowana jest na lipiec 2023 roku.

W planach są także książki o Szymborskiej. W maju Agora wyda poszerzone wznowienie „Pamiątkowych rupieci” autorstwa Anny Bikont i Joanny Szczęsnej. Także w maju nakładem poznańskich ZygZaków ukaże się książka zatytułowana „Szalik”, w której Michał Rusinek opowie o Wisławie Szymborskiej w sposób przystępny dla dzieci. Ilustracje do tego wydawnictwa przygotowała Joanna Rusinek.

Kolekcja ubrań Medicine i niespodzianka od Lego

Po raz kolejny współpracę z Fundacją Wisławy Szymborskiej podejmuje Medicine. W drugiej połowie wakacji do salonów tej marki trafi odzież z twórczością noblistki. W kolekcji znajdą się t-shirty, sukienki i bluzy. Nie zabraknie też wielu akcesoriów.

„Będzie to wyjątkowe połączenie poezji i mowy, dzięki któremu twórczość poetki trafi pod strzechy i mamy nadzieję, że dotrze do dużo szerszego grona niż tylko miłośnicy poezji. Chcemy, żeby ta kolekcja miała walory edukacyjne. Dzięki umieszczeniu wierszy i rękopisów Szymborskiej na ubraniach chcieliśmy podkreślić aktualność stworzonych przez nią wierszy. Dodatkowo kolekcję wzbogacą interpretacje wierszy stworzone przez naszych grafików” – mówiła Ewelina Bajołek-Stępień z Medicine.

To jednak nie wszystko! W obchody stulecia urodzin Szymborskiej włączyła się też firma Lego Polska. Dzięki temu powstał portret poetki wykonany z Lego Dots. „Lego przygotowuje także niezwykłą niespodziankę, która będzie miała premierę w dzień urodzin poetki, czyli 2 lipca, ale niestety nie mogę zdradzić, co to będzie” – dodał Rusinek.

W programie obchodów jest także wiele innych atrakcji. O nich opowiadano na konferencji, której zapis można obejrzeć powyżej.