Skradzione w latach 90. z Wrocławia, odnalezione w wiedeńskim antykwariacie. Dwie XIX-wieczne książki z tekstami Marksa wróciły do Biblioteki Uniwersyteckiej
Skradzione najprawdopodobniej w latach 90. dwie XIX-wieczne księgi – „Pan Vogt” Karola Marksa oraz „Anegdoty na temat najnowszej niemieckiej filozofii i publicystyki”, w której również znalazł się tekst tego niemieckiego filozofa – powróciły do zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu dzięki działaniom restytucyjnym Ministerstwa Kultury. Uroczystość przekazania ksiąg odbyła się w czwartek w Bibliotece Narodowej w Warszawie.
„Mamy przyjemność i zaszczyt przekazać do Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu dwie książki. Być może nieco niepozorne, ale proszę nie dać się zmylić tym właśnie pozorom, bardzo cenne książki skradzione z Biblioteki najprawdopodobniej w latach 90., zawierające wczesne dzieła Karola Marksa, które zostały zidentyfikowane i odnalezione na austriackim rynku antykwarycznym” – powiedziała dyrektor Departamentu Restytucji Dóbr Kultury MKiDN Elżbieta Rogowska.
Wyjaśniła, że „książki udało się odzyskać dzięki rozmowom restytucyjnym prowadzonym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w tym przypadku w Danii i Niemczech, z posiadaczami”. „W wyniku tych rozmów osoby, które w różnym czasie nabyły te dwie pozycje, zdecydowały się je zwrócić” – dodała.
Elżbieta Rogowska przypomniała, że nie są to pierwsze obiekty, które Ministerstwo Kultury przekazało Bibliotece Uniwersyteckiej. „W ubiegłych latach wróciły dwie poprzednie, również skradzione, tym razem w latach 60. i 70., bardzo cenne manuskrypty – XV-wieczny łaciński manuskrypt zawierający dzieła Cycerona i przepiękna, niezwykle rzadka antologia poezji tureckiej„ – powiedziała.
„Przykłady tych dwóch książek pokazują, że kradzieże biblioteczne, choć bardzo bolesne i dla bibliotekarzy, i dla całej społeczności korzystającej ze wspaniałych zbiorów bibliotek, nie muszą być końcem tych historii” – mówiła. „W nielicznych przypadkach, choć jest to bardzo trudne, udaje się je odnaleźć, a następnie odzyskać” – podkreśliła.
„Drogi tych książek (…) prowadzą bardzo często przez wiele krajów. Cztery książki, o których dzisiaj wspomniałam, odwiedziły Austrię, Niemcy, Danię oraz Stany Zjednoczone” – mówiła. „Jesteśmy na tropie kolejnych” – zapowiedziała.
Odzyskany egzemplarz książki „Pan Vogt” Karola Marksa (fot. Danuta Matloch/MKiDN)
Dyrektor Biblioteki Narodowej dr Tomasz Makowski zwrócił uwagę, że „zbiory były tracone przez Polskę przy różnych okazjach, w wielu dziesięcioleciach i stuleciach”. „Jeśli nie zgłosi się takiej kradzieży – wówczas nie możemy jej odzyskać, ani Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które bardzo intensywnie i dzielnie znajduje w różnych miejscach rozmaite dzieła sztuki, ale także sami bibliotekarze” – wyjaśnił.
„Stąd bardzo ważne jest szybkie działanie i szybkie zgłaszanie oraz nieustawanie w ochocie poszukiwania braków. To, że mamy stratę, to nie znaczy, że ona jest trwała, jak pokazuje wiele przypadków” – podkreślił dyrektor Biblioteki Narodowej.
„Straty Wrocławia, jako miasta, uniwersytetu, innych bibliotek śląskich są bardzo duże. Nie tylko te straty wojenne, ale także powojenne, ponieważ z opieką nad księgozbiorami i zabytkami w ogóle w latach powojennych było źle. Teraz staramy się to nadrobić” – powiedział prorektor Uniwersytetu Wrocławskiego prof. dr hab. Artur Błażejewski.
Jak podkreślił, „odzyskiwanie zabytków uważa za rzecz bardzo ważną, nawet fundamentalną”. „Bo chodzi tutaj o nasze dziedzictwo kulturowe. To bardzo ważna sprawa” – ocenił.
„Zajmiemy się też także upowszechnianiem tego dziedzictwa. Nie tylko digitalizacją, ale upowszechnieniem programów badawczych, które będą zmierzały do opracowania naszych niesamowitych zbiorów w Bibliotece Uniwersyteckiej” – zapowiedział prof. Artur Błażejewski.
Odzyskany egzemplarz książki „Anegdoty na temat najnowszej niemieckiej filozofii i publicystyki” (fot. Danuta Matloch/MKiDN)
W szklanej gablocie w Czytelni Biblioteki Narodowej zaprezentowano odzyskane książki – „Pan Vogt” Karola Marksa (Londyn, 1860) oraz zbiór „Anegdoty na temat najnowszej niemieckiej filozofii i publicystyki” autorstwa Bruno Bauera, Ludwiga Feuerbacha, Friedricha Köppena, Karla Nauwerka, Arnolda Ruge i innych niewymienionych pod red. Arnolda Ruge (Zürich & Winterthur, 1843). Ta druga zawiera pierwszy pamflet polityczny Karola Marksa, czyli opublikowany anonimowo tekst „Uwagi na temat najnowszej instrukcji pruskiej cenzury. Od mieszkańca Nadrenii”.
Książki zostały skradzione z Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu prawdopodobnie w latach 90. XX wieku. Brak ksiąg wykryto w 2004 roku. Obie publikacje pojawiły się na rynku antykwarycznym w Wiedniu i zostały zidentyfikowane przez pracownika Oddziału Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu Antoine’a Haakera.
Na zakończenie uroczystości Tomasz Śliwiński z Departamentu Restytucji Dóbr Kultury MKiDN przedstawił multimedialną prezentację dotyczącą sposobów identyfikacji skradzionych książek.
[md]
fot. główna: Danuta Matloch/MKiDN
źródło: naukawpolsce.pap.pl, MKiDN
Kategoria: newsy
