Nie żyje Tomasz Łubieński, pisarz, tłumacz i wieloletni redaktor naczelny „Nowych Książek”
W piątek 15 marca w wieku 85 lat zmarł Tomasz Łubieński, prozaik, poeta, dramaturg, eseista, tłumacz i wieloletni redaktor naczelny miesięcznika „Nowe Książki”. Wiadomość o jego śmierci przekazał w mediach Instytut Książki.
Tomasz Łubieński urodził się 18 kwietnia 1938 roku w Warszawie w polskiej rodzinie szlacheckiej Łubieńskich herbu Pomian. Jak zauważył później jego syn, Maciej, w książce „Portret rodziny z czasów wielkości”, należał on do ostatniej generacji, która zaznała jeszcze pańskiego życia. „Dla ojca skończyło się ono wprawdzie, gdy miał lat pięć, może więc lepiej powiedzieć, że jako ostatni w tej sztafecie pokoleń zakosztował losu panicza. Znaczy to, że mógł ojciec doświadczyć tego samego, co jego przodkowie w dzieciństwie doświadczali przez wieki: życia we dworze, czułości niani zwanej boną, troskliwości zakochanej w pańskim dziecięciu służby, francuskich konwersacji na ganku, które toczyły się przy akompaniamencie dobiegającego ze stajni rżenia koni, huku dubeltówek i ujadania ogarów podczas polowań, turkotu bryczek, wesołych nawoływań na kuligu, ciągłych wizyt i rewizyt sąsiadów, najazdów kuzynostwa, bratostwa, wujostwa, ludzi, których imiona w zdrobnieniach brzmiały: Bubi, Buba, Adzio, Adi, Alfik, Kocio, Poldzia, Polcio, Kinia, Kiki czy Lul” – pisał.
Łubieński studiował historię i polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Jako poeta debiutował w 1955 roku w piśmie „Dziś i jutro”, potem publikował w „Twórczości” (1958-1961) i „Współczesności” (1959, 1962-1965). W latach 70. i 80. współpracował z kolejnymi tytułami, m.in. z tygodnikiem „Kultura”, „Zeszytami Literackimi”, miesięcznikiem „Teatr”. Współzałożył czasopismo „Res Publica”. Przez 21 lat, od 1998 do 2019 roku, był redaktorem naczelnym miesięcznika „Nowe Książki”. Wraz z Kazimierą Szczuką i Witoldem Beresiem, a następnie z Kingą Dunin i Pawłem Duninem-Wąsowiczem prowadził w TVP1 magazyn kulturalny „Dobre książki”. W 1989 roku współzakładał Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, pełnił też funkcję prezesa Oddziału Warszawskiego w latach 1989-1996.
Swoją pierwszą książkę – zbiór opowiadań „Ćwiczenia”, bazujących na przeżyciach z górskich wspinaczek, zetknięciach się z niebezpieczeństwem i śmiercią – Łubieński opublikował w 1962 roku. Znaczącą część jego dorobku stanowiła eseistyka historyczna i historycznoliteracka poświęcona XIX-wiecznym i XX-wiecznym dziejom Polski. Napisał biografię Adama Mickiewicza („M jak Mickiewicz”, 1999) i książkę o dramaturgii Moliera („Molier nasz współczesny”, 2014). Był ponadto autorem dwóch powieści – „Pod skórą” (1980) i „Turnus” (2012).
Najbardziej znaczący i owocny pisarsko w jego dorobku okazał się dramat. Regularnie drukował sztuki teatralne w „Dialogu”. „Zegary” (1968) oraz „Koczowisko” (1974) wyznaczyły nurt dramaturgii osadzonej w historii, drugi tworzyły sztuki współczesne, też zresztą często niepozbawione odniesień do przeszłości. „Teatr Łubieńskiego to wyjątkowy test dla polskich mitów, stereotypów, kolektywnych i prywatnych ideologii, ślepych wiar. Sztuczność i konwencjonalność naszych zachowań zostaje tu zdemaskowana, a fałszywe gesty, zza których wyziera groźne oblicze doktryny obnażone. Łubieński poddaje wielostronnej analizie życie zamknięte w formie, pod którą ukrywają się pozór, niemoc albo pustka” – pisała Ewa Wąchocka.
Ostatnia książka Łubieńskiego, „Osiemdziesiąt plus minus”, ukazała się w lutym 2023 roku nakładem Wydawnictwa Iskry. To autobiograficzna opowieść opisywana z perspektywy uczestnika, świadka i obserwatora historii. Na początek kwietnia Państwowy Instytut Wydawniczy opublikuje tom wierszy „Ulica Mazowiecka”.
„Z wielkim smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Tomasza Łubieńskiego. Kierował 'Nowymi Książkami’ przez 21 lat. Żegnając się z nami na początku 2019 roku, wspominał, że miał w tym czasopiśmie z przeszło stuletnią tradycją tytułu w różnych wariantach – 'Książka’, 'Nowa Książka’, 'Nowe Książki’ – 'pracę idealną dla człowieka piszącego, przyzwoitą, szlachetnie niszową’. Dzieliliśmy z nim miłość do literatury i gór, różniliśmy się pięknie, choć czasami burzliwie. Pozostanie w naszej pamięci jako szef konsekwentny, ale nienarzucający się, wspaniałomyślny, oddany nam kolega i dzielny człowiek” – napisała redakcja „Nowych Książek”.
[am]
fot. Mariusz Kubik/Wikimedia Commons
źródło: Instytut Książki, Instytut Badań Literackich PAN
Kategoria: newsy
