Festiwal Conrada w ostatnim tygodniu października. Znamy program 15. edycji

21 września 2023

W dniach 23-29 października pisarki i pisarze z pięciu kontynentów spotkają się w Krakowie na Festiwalu Conrada, by dyskutować o zjawisku migracji. Swoimi opowieściami podzielą się między innymi Kateryna Babkina, Natasha Brown, Philippe Claudel, Inga Iwasiów, Georgi Gospodinow, Mikołaj Grynberg, Intan Paramaditha, Małgorzata Rejmer, Judith Schalansky i Jakub Żulczyk. Poznaliśmy program tegorocznej edycji.

Tematem przewodnim 15. Festiwalu Conrada będą migracje. Organizatorzy zaprosili do Krakowa autorów m.in. z Iranu, Indonezji, Korei Południowej, Maroka i Stanów Zjednoczonych. Nie zabraknie wydarzeń poświęconych literaturze pisanej w języku francuskim, hiszpańskim, niemieckim czy norweskim. Zaplanowano też spotkania dotyczące skutków wojny w Ukrainie i sytuacji na granicy polsko-białoruskiej.

„Chcemy rozmawiać o doświadczeniu osób, które były zmuszone opuścić własne domy, ale też tych, które same na taki krok się zdecydowały, gdyż dotychczasowe miejsca zamieszkania okazały się dla nich – z różnych powodów – niewystarczające” – mówi Grzegorz Jankowicz, dyrektor programowy Festiwalu Conrada. „Jak twórcy i twórczynie reagują na kryzys migracyjny? W jaki sposób o nim opowiadają? Na co starają się nas uwrażliwić? Odpowiedzi na tego rodzaju pytania będziemy poszukiwać podczas festiwalu. Wierzymy, że literatura pomoże nam lepiej rozumieć skomplikowane sytuacje – również te, których nie doświadczyliśmy na własnej skórze” – dodaje Jankowicz.

Profesor Michał Paweł Markowski, dyrektor artystyczny festiwalu, zwraca uwagę, że migracje dynamicznie zmieniają polskie społeczeństwo. Pod wieloma względami nie jesteśmy jednak na to przygotowani. „Przez długi czas albo Polski nie było, więc nikt się do niej nie wybierał, albo nie miała w sobie żadnych atrakcji, po które ktoś chciałby sięgać. Uciekano z Polski, ale raczej nie do Polski” – mówi Markowski. Nowym wyzwaniem jest sytuacja, gdy przybywa osób, które chcą w naszym kraju zamieszkać na stałe albo próbują znaleźć w nim azyl na jakiś czas.

Kryzysowi humanitarnemu na granicy polsko-białoruskiej poświęcone będzie festiwalowe spotkanie z twórcami i zarazem aktywistami: Krzysztofem Czyżewskim, Olgą Hund oraz Mikołajem Grynbergiem. O współczesnych migracjach do Europy oraz o roli literatury faktu w komunikacji społecznej będą rozmawiać uznani reportażyści: Szymon Opryszek, Olga Stanisławska i Dionisios Sturis. Z kolei Max Cegielski opowie o wędrówce śladami Josepha Conrada i o lekcji, jaka wynika z analizy niejednoznacznego dziedzictwa pisarza. Ważnym punktem festiwalu będzie spotkanie z Małgorzatą Rejmer, której nowa książka dotyczy doświadczeń ekstremalnych. Jej bohaterowie muszą opuścić nie tylko miejsce, w którym przyszło im żyć, ale także siebie, przekraczając granice dotychczasowego „ja”.

W programie nie mogło zabraknąć spotkania z literaturą ukraińską. Do Krakowa przyjadą trzy cenione autorki, które w swoich ostatnich książkach opowiadają o sytuacji w ogarniętej wojną Ukrainie: Kateryna Babkina, Tamara Duda oraz Hałyna Kruk.

„O temacie przewodnim staramy się myśleć szeroko i w sposób nieoczywisty. Stąd w programie chociażby spotkanie z filozofem i aktywistą Darkiem Gzyrą dotyczące uchodźstwa zwierząt” – mówi Grzegorz Jankowicz. „Innym rodzajem migracji jest przepływ idei. Właśnie na ten temat będziemy dyskutować m.in. z Ingą Iwasiów, Ryszardem Koziołkiem, Małgorzatą Lebdą czy Jakubem Żulczykiem. Muszę tu wspomnieć także Georgiego Gospodinowa, bułgarskiego pisarza, który właśnie otrzymał jedno z najważniejszych wyróżnień literackich: Międzynarodową Nagrodę Bookera. Na festiwalu opowie o zbiorowych ucieczkach do przeszłości” – dodaje Jankowicz.

Scena Babel

Większość wydarzeń programu głównego odbędzie się w Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie oraz w kameralnych wnętrzach Pałacu Potockich. Obie lokalizacje, zarówno ta przy krakowskich Plantach, jak i ta przy Rynku Głównym, będą gościć twórców i twórczynie z różnych kręgów kulturowych i językowych.

W tym roku czekają nas liczne spotkania z czołowymi postaciami literatury francuskiej, w tym z Grégoire’em Bouillierem, Philippe’em Claudelem i Maryam Madjidi, jak również z jurorami i jurorkami najważniejszego francuskiego wyróżnienia literackiego – Nagrody Goncourtów. Wydarzenia te uświetnią 25. rocznicę ustanowienia lokalnej wersji wyróżnienia, noszącej nazwę „Lista Goncourtów: polski wybór”. Organizatorem tej nagrody jest Instytut Francuski, a o werdykcie decydują studentki i studenci romanistyki z całej Polski.

Bogato prezentuje się program spotkań z literaturą języka hiszpańskiego. Na Festiwal Conrada przyjadą między innymi Chilijka Nona Fernández Silanes, Gwatemalczyk Eduardo Halfon oraz pochodzący z Argentyny Martín Kohan i Samanta Schweblin. Zaplanowano też spotkania z młodymi autorkami piszącymi po niemiecku: Austriaczką Laurą Freudenthaler i Niemką Judith Schalansky. Co więcej, na Festiwal Conrada przyjadą interesujące twórczynie pochodzące z Azji: Koreanka Bora Chung oraz Indonezyjka Intan Paramaditha.

„W tym roku świętujemy nie tylko 15. Festiwal Conrada, ale też dziesięciolecie przyznania Krakowowi tytułu Miasta Literatury UNESCO. Z tej okazji będziemy spotykać się z postaciami, których książki zyskały już u nas pewną popularność – jak Natasha Brown i Sofi Oksanen – ale też z tymi, które na razie znane są w węższym kręgu czytelniczek i czytelników. Każda z nich zasługuje jednak na równą uwagę, bo tworzy oryginalne historie. Takie, które poszerzają naszą wiedzę i rozwijają wrażliwość” – przekonuje Urszula Chwalba, dyrektorka wykonawcza Festiwalu Conrada.

Wydarzenia towarzyszące i Nagroda Conrada

Wzorem lat ubiegłych na festiwalu odbywają się warsztaty interpretacji literackiej pod nazwą „Lekcje czytania”. Przygotowano również pasmo dla dzieci i rodzin, pasmo filmowe, które odbędzie się w Kinie Pod Baranami, oraz skierowany do branży „Kongres książki”. Finałem festiwalowego tygodnia będzie uroczysta gala Nagrody Conrada przyznawanej za najlepszy debiut literacki minionego roku.