W wieku 96 lat zmarł Roman Bratny
W niedzielę w wieku 96 lat zmarł Roman Bratny, polski prozaik, poeta, publicysta i scenarzysta filmowy, autor takich powieści, jak „Kolumbowie. Rocznik 20”, „Szczęśliwi torturowani” czy „Na bezdomne psy”. Informację o śmierci pisarza przekazała do wiadomości publicznej jego córka, Julia Bratny.
Roman Bratny w rzeczywistości nazywał się Roman Mularczyk. Urodził się 5 sierpnia 1921 roku w Krakowie. Podczas okupacji wraz z matką i młodszym bratem, Andrzejem, późniejszym scenarzystą filmowym, zamieszkał w podwarszawskim Konstancinie. Ojciec pisarza brał udział w kampanii wrześniowej, był dowódcą 2 Pułku Strzelców Konnych, w okresie okupacji pełnił funkcję szefa podokręgu kieleckiego AK. W czasie wojny działał w konspiracji pod pseudonimem „Bratny”, stąd też wzięło się nazwisko, pod którym później publikował.
W latach 1943-1944 Bratny współpracował z pismem „Kuźnia”. Był jednym ze współzałożycieli podziemnego pisma „Dźwigary”, związanego z prawicową organizacją „Pług i miecz”. W 1944 roku opublikował swój debiutancki tomik wierszy pt. „Pogarda”. Brał udział w powstaniu warszawskim, a po kapitulacji Warszawy trafił do oflagu. Po wyzwoleniu zaangażował się po stronie nowej, komunistycznej władzy. W latach 1946-1947 był redaktorem „Pokolenia”, „Nowej Kultury” i „Kultury”. W 1949 ukończył Akademię Nauk Politycznych w Warszawie. Pracował w wielu redakcjach tygodników społeczno-politycznych, m. in. „Nurt”, „Odrodzenie”, opublikował kilka tomików wierszy i wyborów nowel.
Swoją najsłynniejsza powieść, „Kolumbowie. Rocznik 20”, wydał w 1957 roku, na fali popaździernikowej odwilży. Jest to pierwsza powojenna książka opowiadająca o młodych akowcach i ich codziennym życiu, ale także o tym, jak szli na śmierć podczas powstania warszawskiego. O dwudziestolatkach zmuszonych do podejmowania trudnych, nierzadko tragicznych decyzji. I angażujących się w nierówną walkę z Niemcami ? początkowo spontanicznie, później w sposób zorganizowany. Akcja książki obejmuje sześć ważnych i ciężkich lat w historii Polski: od 1942 do 1948 roku i koncentruje się kolejno na niemieckiej okupacji i dywersji, powstaniu warszawskim oraz powojennej rzeczywistości w Polsce i na emigracji.
Ta kultowa powieść dała nazwę całemu pokoleniu Polaków urodzonych koło roku 1920, do którego należeli m.in. Zbigniew Herbert, Krzysztof Kamil Baczyński, Wisława Szymborska, Tadeusz Różewicz. Bratny nie ograniczył się tylko do ukazania bohaterów w trakcie działań konspiracyjnych. W niezwykle sugestywny sposób opisał dramaty Jerzego, Kolumba, Zygmunta, Basi i Niteczki, opowiedział o ich miłościach skażonych cieniem wszechobecnej śmierci, o zwątpieniu i poświęceniu, o małych radościach ? jakby na przekór okrutnej wojennej rzeczywistości. Kolumbowie kochali życie ? pod tym względem nie różnili się od współczesnej młodzieży. Choćby to przesądza o ponadczasowości tej prozy. Książkę wznowiło w 2016 roku w jednotomowej edycji wydawnictwo Albatros.
Opublikowana w 1983 roku powieść „Rok w trumnie” wywołała liczne kontrowersje, jako że była rządową propagandą uderzającą w etos Solidarności. Po 1989 roku Bratny nie zmienił komunistycznych poglądów. Dawał temu wyraz w swoich kolejnych powieściach i opowiadaniach. Ostatnią książką pisarza była autobiograficzna opowieść „Anioł w butach z ostrogami” z 1995 roku. Później Bratny wycofał się z życia publicznego i osiadł na Mazurach. Jak poinformowała PAP córka pisarza, Julia Bratny, w ostatnich dniach przed śmiercią jej ojciec żegnał się z bliskimi, mówiąc, że tak naprawdę to umarł w 1944 roku, reszta była bonusem, który otrzymał od losu.
[am]
fot. kard z Polskiej Kroniki Filmowej, WFDiF
na podst. Albatros, PAP, Wikipedia
Kategoria: newsy
