Odnaleziono „powieść fantastyczną” Krzysztofa Kamila Baczyńskiego! Książkę wydaje Muzeum Literatury

17 kwietnia 2018

W archiwach Jerzego Kamila Weintrauba zgromadzonych w warszawskim Muzeum Literatury odnaleziono rękopis powieści fantastycznej autorstwa Krzysztofa Kamila Baczyńskiego! Czytelnicy ciekawi tego literackiego skarbu mogą się już z nim zapoznać. Książka została właśnie opublikowana nakładem wydawnictwa muzeum.

Stary, zielony zeszyt, z odręcznym rysunkiem mężczyzny z jamnikiem i globusem na okładce, z nieukończonym tekstem „powieści fantastycznej” zatytułowanej „Cudowne przygody pana Pinzla rudego” przez lata leżał w zbiorach rękopisów Jerzego Kamila Weintrauba. Do kogo należał? Kto był autorem tekstu? Badacze długo byli przekonani, że skoro znajduje się w archiwach tego niesłusznie zapomnianego poety, to on musi być jego autorem.

Odkrycie, że jest to jednak nieznane dzieło Baczyńskiego przyszło nagle. Dopiero kilkanaście lat po skatalogowaniu dorobku Weintrauba, kiedy Małgorzata Wichowska, kustosz Muzeum Literatury, robiła korektę skatalogowanych rękopisów, zwróciła uwagę, że charakterystyczne pismo przypomina dokonania innego poety, którego archiwum znajduje się w zbiorach muzeum. Chodziło o serdecznego przyjaciela Weintrauba, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.„Charakterystyczny dukt okrągłego, wyraźnego pisma, potwierdzone porównaniem rękopisu z autografami poety, zwłaszcza brudnopisami jego opowiadań w zbiorach Biblioteki Narodowej, daje tu całkowitą pewność” – pisze Wichowska we wstępie do książkowego wydania powieści.

Ze wspomnień szkolnych kolegów Baczyńskiego wynika, że nie należał on do prymusów, miał problemy z matematyką, doceniano za to jednak jego cięty humor. Fantastycznie ponoć naśladował nauczycieli i z zacięciem satyrycznym redagował własny dział w klasowym pisemku. Powieść „Cudowne przygody pana Pinzla rudego” nawiązuje do doświadczeń szkolnych Baczyńskiego. Przypomina zresztą niedokończone opowiadanie poety z czasów szkolnych, zatytułowane „Gimnazjum imienia Boobalka I”. To był jeden z tropów, które naprowadziły badaczkę na podejrzenie, kto jest autorem rękopisu powieści.

„Pan Pinzel, profesor geografii w powiatowym mieście Kulków, bohater 'powieści fantastycznej’ […] zdecydowanie może dołączyć do grona karykaturalnie przedstawionych nauczycieli znanych chociażby z 'Ferdydurke’ czy 'Wspomnień niebieskiego mundurka’. Na uwagę i uśmiech czytelnika zasługuje zwłaszcza jego wykład o 'faunie i florze Australii’ oraz niedoszłym 'poświęceniu obywatelskim’ kangura, który chciał służyć na wojnie…” – pisze Wichowska.

Książka ukazała się jako drugi tom serii „Biblioteka Muzeum Literatury”, w której wydawane są utwory literackie ze zbiorów Działu Rękopisów muzeum. Publikacja zestawia wydrukowany tekst z podobizną autografu Baczyńskiego. We wstępie znajdziemy więcej tajemnic o losach zielonego zeszytu oraz przyjaźni Baczyńskiego z Weintraubem.