Witold Gombrowicz

data urodzenia: 4 sierpnia 1904
data śmierci: 25 lipca 1969
kraj: Polska
strona internetowa: http://www.gombrowicz.net/

Biografia:

Przyszedł na świat w Małoszycach w rodzinie ziemiańskiej. W 1911 jego rodzina opuściła sandomierski dwór i przeniosła się do Warszawy. Po ukończeniu gimnazjum Gombrowicz studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Przez mniej więcej rok przebywał w Paryżu, ale nie przykładał się tam zbytnio do nauki.

Po powrocie do kraju rozpoczął aplikację sędziowską, ale wkrótce zrezygnował z kariery prawniczej, gdyż z powodu poglądów politycznych odrzucono jego kandydaturę do posady w sądzie w Radomiu (był stronnikiem Piłsudskiego, a sędziowie popierali endecję). Pierwsze próby literackie podejmował już w latach dwudziestych. Dopiero napisane na przełomie lat 20. i 30. opowiadania ukazały się drukiem (jako „Pamiętnik z okresu dojrzewania”). Od momentu debiutu Gombrowicz zaczął coraz częściej pojawiać się na łamach prasy (pisał felietony literackie i recenzje). Rozgłos zapewniła mu publikacja powieści „Ferdydurke”.

W 1939 Gombrowicz uczestniczył w rejsie inauguracyjnym polskiego statku pasażerskiego Chrobry do Ameryki Południowej. W związku z wiadomościami o wybuchu II wojny światowej postanowił przeczekać konflik w Buenos Aires (Argentyna). W końcu jednak pozostał tam aż do 1963 roku.

Pod koniec lat 40. próbował zdobyć pozycję w argentyńskim światku literackim. Publikował artykuły, wygłaszał odczyty w kawiarni Fray Mocho, wraz z grupą przyjaciół przełożył na język hiszpański „Ferdydurke”. Dziś wielu pisarzy argentyńskich uważa ten przekład za znaczące wydarzenie w dziejach literatury argentyńskiej, w tamtych latach nie przyniósł on jednak autorowi większego rozgłosu, podobnie jak wydany w 1948 roku utwór dramatyczny „Ślub” (po hiszpańsku jako „El casamiento”). Od grudnia 1947 do maja 1955 Gombrowicz pracował jako urzędnik bankowy w Banco Polaco, argentyńskiej filii Banku Pekao SA. W 1950 nawiązał korespondencję z Jerzym Giedroyciem i od 1951 publikował w paryskiej Kulturze. W 1953 „Kultura” wydała powieść „Trans-Atlantyk”. Po październiku 1956 wreszcie udało się Gombrowiczowi opublikować cztery książki w Polsce, przyniosły mu one zresztą sporą popularność. Dwa lata później władza zabroniła druku następnych. Niedługo potem Gombrowicz zyskał międzynarodową sławę. Powieści tłumaczono na wiele języków, dramaty wystawiano w teatrach Francji, Niemiec i Szwecji.

W 1963 roku pisarz powrócił do Europy. Na wieść, że otrzymał stypendium Fundacji Forda na pobyt w Berlinie władze komunistyczne urządziły na niego prasową nagonkę. W 1964 Gombrowicz spędził trzy miesiące w opactwie Royaumont pod Paryżem, gdzie jako sekretarkę zatrudnił Ritę Labrosse ? Kanadyjkę z Montrealu studiującą literaturę współczesną. Jeszcze w tym samym roku przeniósł się do Vence koło Nicei na południu Francji, gdzie spędził resztę życia. Punktem kulminacyjnym popularności był rok 1967. Gombrowicz otrzymał wtedy Międzynarodową Nagrodą Wydawców Prix Formentor. Pod koniec 1968, na pół roku przed śmiercią, ożenił się z Ritą Labrosse. 29 lipca 1969 umiera na niewydolność oddechową u siebie w domu.

Do połowy lat 70. Gombrowicz był mało znany w Polsce. Wpływ na to miała decyzje pisarza, żeby nie publikować w kraju, dopóki nie ukarzą się w całości po polsku „Dzienniki”, w których opisał machinacje towarzyszące prasowej nagonce z okresu pobytu na stypedium Fundacji Forda. W tym czasie wydawany był w ojczystym języku przez paryski Instytut Literacki Jerzego Giedroycia. Dopiero w 1986 roku, po długich negocjacjach z władzami PRL, ukazało się pierwszych 9 tomów dzieł Gombrowicza (cenzura wycięła z „Dzienników” 16 wersów dotyczycących polityki).

Książki:

2013 – Kronos
2004 – Polemiki i dyskusje
2003 – Aforyzmy: sentencje, myśli, zdania i uwagi
1996 – Publicystyka, wywiady, teksty różne 1939-1963
1995 – Przewodnik po filozofii w sześć godzin i kwadrans
1995 – Przeciw poetom: dialog o poezji z Czesławem Miłoszem
1995 – Aforyzmy, refleksje, myśli i sentencje
1979 – Wspomnienia polskie
1966 – Operetka
1966 – Dziennik 1961?1966
1965 – Kosmos
1962 – Dziennik 1957?1961
1960 – Pornografia
1957 – Bakakaj
1957 – Dziennik 1953?1956
1953 – Ślub
1953 – Trans-Atlantyk
1939 – Opętani
1938 – Iwona, księżniczka Burgunda
1937 – Ferdydurke
1933 – Pamiętnik z okresu dojrzewania