Anna Janko laureatką Nagrody Literackiej dla Autorki Gryfia 2016
W sobotę podczas uroczystej gali w gmachu Filharmonii Szczecińskiej pisarka Anna Janko otrzymała za książkę „Mała Zagłada” tegoroczną Nagrodę Literacką dla Autorki Gryfia. Przyznawane przez „Kurier Szczeciński” wyróżnienie ma wartość pieniężną i wynosi 50 tysięcy złotych.
„?Mała zagłada? Anny Janko to książka szczególna. Bardzo intymna i bolesna. Książka, która zapada w pamięć, wrzyna się w umysł, serce i nie pozwala zasnąć. To książka, w której czytelnik niejako mimochodem, bo Janko jest daleka od emocjonalnych sztuczek, staje po stronie narratora, przestaje obserwować i sam zaczyna uczestniczyć w opowiadanej historii. Oraz współodczuwać” ? powiedziała w laudacji przewodnicząca jury nagrody Gryfia, Joanna Laprus-Mikulska.
Książka Anny Janko opowiada o tragicznej historii małej wsi Sochy na Zamojszczyźnie. 1 czerwca 1943 roku wieś przestała istnieć. Wystarczyło parę godzin, by budynki zostały spalone, a mieszkańcy rozstrzelani. Pośród zgliszczy pozostał jeden dom, nieliczni dorośli i kilkoro dzieci. Wśród nich ? dziewięcioletnia Tereska Ferenc, matka autorki. Dziewczynka widziała, jak Niemcy mordują jej rodzinę. Nieludzki obraz towarzyszył jej przez lata spędzone w domu dziecka, by nigdy nie dać o sobie zapomnieć?
„?Mała Zagłada? wpisuje się w nurt literatury obrachunkowej, ale forma literackiego reportażu jest tu zaledwie pretekstem, by tak naprawdę opisać proces nieprzebytej i nieprzepracowanej żałoby. Janko prowadzi tę narrację delikatnie i subtelnie, by mimo emocjonalnego zaangażowania zdobyć się na dystans. To intymny zapis relacji matki i córki. Próba zmierzenia się z Pamięcią i znalezienia języka do nazwania po imieniu tego, co ukryte. Janko przeprowadza matkę raz jeszcze przez 1 czerwca 1943 roku, zawraca, upomina, uzupełnia wspomnienia. Czyni to z czułością wnikliwego obserwatora, ale i czułością córki, by za chwilę przejąć rolę i stać się matką dla swojej matki. Autorka próbuje odciążyć jej pamięć i sama szuka śladów i okruchów wspomnień. ?Mała Zagłada? to książka o traumie, która nie pozwala do końca dorosnąć i która już zawsze będzie miała twarz przerażonego dziecka, które zetknęło się z apokalipsą. Ale ?Mała Zagłada? jest nie tylko przejmującym pod względem narracyjnym obrazem zbrodni wojennej i niezawinionego cierpienia. Pacyfikacja zamojskiej wsi staje się punktem wyjścia by zadać pytanie o genezę zbrodni w ogóle, jej konstrukcję i motywację. W ten sposób ?Mała Zagłada? Anny Janko staje się czymś więcej, staje się traktatem o istocie zła” ? dodała w laudacji Joanna Laprus-Mikulska.
Tegoroczna nominacja była drugą w karierze dla Anny Janko. Autorka znalazła się już wśród finalistek Gryfii w 2013 roku za powieść „Pasja według św. Hanki”. Tegoroczna nagroda dla „Małej Zagłady” nie jest pierwszym wyróżnieniem dla tej książki, która wcześniej została nagrodzona tytułem Książki Miesiąca, przyznawanym przez warszawski Klub Księgarza, Książki Roku Magazynu Literackiego „Książki”, Nagrodą Literacką Miasta Stołecznego Warszawy, a także otrzymała nominację do Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus.
Przyznawana przez „Kurier Szczeciński” Nagroda Literacka dla Autorki Gryfia trafia do rąk polskiej pisarki, która zdaniem jurorów opublikowała najlepszą książkę minionego roku. Każde wydawnictwo może zgłosić do pięciu książek. Książki mogą zgłaszać także same pisarki, księgarze oraz członkowie jury. Wśród dotychczasowych laureatek znalazły się Ewa Winnicka, Małgorzata Rejmer, Zyta Oryszyn i Magdalena Tulli.
[am]
fot. 24Kurier/Youtube
Kategoria: newsy
