18 wskazówek Moebiusa dla początkujących twórców komiksowych

9 stycznia 2020


Jean Henri Gaston Giraud (1938?2012), lepiej znany pod pseudonimem Moebius, to legenda komiksu. Nie tylko stworzył takie słynne dzieła, jak „Feralny major”, „Światy Edeny”, „Incal” czy „Blueberry”, ale też opracował koncepcję graficzną do licznych filmów (m.in. „Obcy ? ósmy pasażer Nostromo”, „Piąty element”, „Tron”, „Willow” i „Otchłań”). Inspirował i do dzisiaj inspiruje twórców komiksowych, reżyserów, scenarzystów i innych artystów wszelkiej maści, żeby wymienić chociażby Federica Felliniego, Alejandra Jodorowsky’ego, Stana Lee, Williama Gibsona i Hayao Miyazakiego.

W 1996 roku meksykańska gazeta „La Jornada” opublikowała zestaw porad dla aspirujących autorów komiksowych opracowany przez Moebiusa. W osiemnastu punktach wybitny twórca zawarł doświadczenia zebrane podczas kilkudziesięciu lat pracy. Tak brzmią wskazówki Moebiusa:

1. Zanim przystąpisz do rysowania, musisz oczyścić się z głębokich uczuć, takich jak nienawiść, szczęście, ambicja itp.

2. Bardzo ważne jest wyrobienie sobie dłoni, osiągnięcie takiego poziomu posłuszeństwa, które pozwoli zrealizować twoje pomysły. Uważaj jednak, by nie osiągnąć przesadnej doskonałości. Zbytnia perfekcja i za duże tempo rysowania są niebezpieczne, podobnie jak ich odwrotność. Kiedy rysowanie przychodzi zbyt łatwo, możesz popełniać błędy, a ponadto ryzykujesz stworzenie dzieła bez duszy.

3. Znajomość zasad perspektywy ma ogromne znaczenie. To dzięki niej jesteś w stanie w pozytywny sposób manipulować swoimi odbiorcami lub hipnotyzować ich. Dobrze jest pracować z prawdziwymi przestrzeniami, a nie ze zdjęciami. W ten sposób uczymy się odczytywać perspektywę.

4. Kolejna rzecz, nad którą należy się z uwagą pochylić, to studia nad ludzkim ciałem ? jego anatomią, pozycjami, typami sylwetek, ekspresją, budową i różnicami między poszczególnymi osobami.

Rysowanie mężczyzny bardzo różni się od rysowania kobiety. W przypadku mężczyzn można być mniej dokładnym w ich przedstawieniu, niewielkie niedoskonałości mogą nawet dodać charakteru. Rysunek kobiety musi jednak być doskonały. Jedna źle postawiona kreska może ją postarzyć, obrzydzić lub sprawić, że wyda się irytująca. I wtedy żadna z nich nie kupi więcej twojego komiksu!

Aby odbiorca uwierzył w twoją historię, postacie muszą mieć własne życie i osobowość. Ich fizyczność powinna wypływać z ich siły, słabości czy niemocy. Ciało ulega przemianie, gdy zostaje powołane do życia. W jego strukturze, rozmieszczeniu tkanki tłuszczowej, każdym mięśniu i każdej zmarszczce, zagłębieniu i fałdce na twarzy i ciele kryje się przesłanie. To nauka przez całe życie.

5. Kiedy zaczynasz pracować nad historią, nie musisz od razu wiedzieć wszystkiego, ale dobrze jest robić notatki na temat świata przedstawionego. Takie detale zapewnią czytelnikom rozpoznawalne elementy i podtrzymają ich zainteresowanie.

Kiedy postać umiera, a jej osobista historia nie została wyrażona przez jej twarz, ciało i ubiór, to czytelnik się tym nie przejmie, bo nie ma stosunku emocjonalnego. A potem twój wydawca powie: „Ta historia jest nic niewarta. Jest tylko jeden trup. Potrzeba dwadzieścia lub trzydzieści trupów, żeby to w ogóle zadziałało”. Ale to nieprawda. Jeżeli tylko czytelnik poczuje, że ten martwy, ranny czy w jakikolwiek inny sposób skrzywdzony bohater ma prawdziwą osobowość, będącą wynikiem twoich studiów ludzkiej natury i zdolności do obserwacji, wtedy emocje się pojawią.

Takie studia rozwijają uważność na drugiego człowieka, wyrabiają współczucie i miłość dla rodzaju ludzkiego. To bardzo ważne dla rozwoju artystycznego. Jeśli chcemy być zwierciadłem społeczeństwa, musimy w swojej świadomości ogarniać cały świat, być lustrem , które patrzy na wszystko.

6. Alejandro Jodorowsky twierdzi, że nie lubię rysować martwych koni. Bo to bardzo trudne. Równie trudne jest rysowanie kogoś, kto śpi, jest w bezruchu, ponieważ w komiksach liczy się głównie akcja. Dużo łatwiej narysować postaci, które walczą, dlatego Amerykanie tak często rysują superbohaterów. Trudniej pokazać ludzi, którzy po prostu rozmawiają, ponieważ składa się na to szereg drobnych, ale znaczących gestów. To kosztuje więcej wysiłku, gdyż wymaga miłości, uważności na drugich, na te małe rzeczy, które mówią sporo o osobowości, o życiu. Większość superbohaterów nie posiada osobowości, posługują się tym samym zestawem gestów i ruchów (imitujących wściekłość, walkę, bieganie itp.).

7. Równie ważny jest ubiór twoich bohaterów. Stan materiału i faktura są odzwierciedlem ich doświadczeń, ich życia, ich sytuacji w twojej opowieści ? i mogą wiele powiedzieć bez pomocy słów. Każdy ubiór składa się z tysięcy różnych marszczeń, nie rysuj ich wszystkich, musisz się skupić na dwóch czy trzech. Ważne, by wybrać dwa lub trzy, ale dobre.

8. Styl i stylistyczna konsekwencja artysty mają w sobie mnóstwo symboliki, można w nim czytać niczym w kartach tarota. Pseudonim „Moebius” wybrałem dla żartu, kiedy miałem dwadzieścia dwa lata, ale tak naprawdę ma on znaczenie. Jak przyjdziesz w koszulce z Don Kichotem, sporo mi powiesz o tym, kim jesteś. Jeśli o mnie chodzi, przywiązuję wagę do względnej prostoty rysunku, żeby móc udzielić subtelnych wskazówek.

9. Kiedy artysta, rysownik wychodzi na ulicę, patrzy na otoczenie inaczej niż normalni ludzie. Widzi dokumentację na temat sposobu życia i samych ludzi.

10. Następny ważny element to kompozycja. Musimy dobrze przeanalizować kompozycję w naszych historiach, ponieważ strona czy panel to „twarz”, która spogląda na czytelnika i przemawia do niego. Strona to nie sekwencja przypadkowych kadrów. Niektóre są zapełnione, inne puste. Jedne rysujemy pionowo, drugie poziomo, i to z konkretnym zamiarem. Pionowe kadry pobudzają, poziome uspokajają. Według klucza przyjętego na Zachodzie ruch na panelu od lewej do prawej posuwa akcję do przodu, przechodzenie z prawej do lewej ? oznacza działania zmierzające w przeszłość. Wskazane przez nas cele sygnalizują rozproszenie energii. Coś znajdującego się pośrodku kadru skupia energię i przyciąga uwagę. To podstawowe kody, które wywołują u odbiorcy fascynację, wprowadzają go w rodzaj hipnozy. Jako autor musisz mieć świadomość rytmu, zastawiać pułapki na czytelnika, żeby w nie wpadał, a jeśli wpadnie i się zatraci, będzie poruszał się w twoim świecie z przyjemnością. Stanie się tak, ponieważ to, co stworzyłeś, będzie tętniło życiem. Musisz analizować dzieła wielkich malarzy, tych, którzy przemawiali za pośrednictwem swoich obrazów. Szkoła malarstwa czy epoka nie mają znaczenia. Liczy się fizyczna i emocjonalna kompozycja, dzięki której uczymy się, jaki układ linii przemawia bezpośrednio do serca.

11. Narracja musi harmonizować z rysunkami. Poprzez umiejscowienie tekstu tworzy się wizualny rytm opowieści. Fabuła musi odpowiednio manewrować tempem, aby skracać lub wydłużać ramy czasowe. Na wzór reżysera filmowego musisz bardzo starannie obsadzać swoje postaci i kierować nimi, analizując różne możliwe ujęcia i wybierając te właściwe.

12. Strzeż się niszczycielskiego wpływu amerykańskich komiksów, które zdają się skupiać wyłącznie na powierzchownych efektach: trochę anatomii, dynamiczna kompozycja, potwory, walki, krzyki i wyszczerzone zęby. Mnie też się to czasami podoba, ale jest wiele więcej środków wyrazu wartych zbadania.

13. Istnieje związek między rysunkiem a muzyką. Ale to zależy od twojej osobowości i potrzeby chwili. Przez ostatnie dziesięć lat pracowałem w ciszy, muzyka zawierała się dla mnie w rytmie moich kolejnych kresek. Rysowanie to poszukiwanie odkryć, a precyzyjna, idealnie wykonana linia przypomina orgazm!

14. Kolor to język używany przez rysownika do manipulowania uwagą czytelnika i tworzenia piękna. Istnieje obiektywny i subiektywny kolor. Stan emocjonalny postaci może wpłynąć na zmianę koloru w następujących po sobie kadrach, podobnie jak miejsce i pora dnia. Należy zatem poświęcić czas i uwagę na naukę języka koloru.

15. Na początku kariery każdy artysta powinien przede wszystkim skupić się na tworzeniu krótkich, ale jak najlepszych historii. Ma większą szansę, by je z powodzeniem ukończyć. Ponadto łatwiej zamieścić je w czasopiśmie bądź przesłać wydawcy.

16. Zdarza się, iż świadomie podążamy w kierunku niepowodzenia, wybierając motyw, rozwinięcie czy technikę, które do nas nie pasują. W takim razie nie możemy potem narzekać.

17. Kiedy twój projekt zostanie odrzucony przez wydawcę, staraj się dowiedzieć, jakie były powody. Musimy poznać przyczyny niepowodzenia i wyciągnąć z tego nauczkę. Nie chodzi tutaj o walkę z własnymi ograniczeniami, czytelnikami czy wydawcami. Traktuj to raczej jak aikido: siłę ataku przeciwnika wykorzystaj do pokonania go przy niewielkim własnym wysiłku.

18. Obecnie możemy dotrzeć z naszym dziełem do czytelników na całym świecie. Trzeba o tym pamiętać. Po pierwsze, rysowanie to rodzaj osobistej komunikacji ? co nie oznacza, że artysta ma zamykać się w swojej bańce. To komunikacja z najbliższymi, z samym sobą, ale też z nieznanymi ludźmi. Rysowanie to sposób komunikowania się z wielką rodziną, której nie znamy ? odbiorcami na całym świecie.

Opracowanie: Karolina Chymkowska
Tłumaczenie: Karolina Chymkowska, Artur Maszota
fot. Moebiusa: France by Sophie Delaporte/Vimeo

Tematy: , , , , , , ,

Kategoria: zestawienia