16 rzeczy, których powinno się unikać w literaturze – ironicznie wg Jorge Luisa Borgesa
Pośród wielu wspólnych projektów Jorge Luis Borges i jego bliski przyjaciel, Adolfo Bioy Casares, planowali wraz z Silviną Ocampo stworzyć opowiadanie, które rozgrywałoby się we Francji, a jego bohaterem miał być młody prowincjonalny pisarz. Historia nigdy nie została napisana, a jedynym śladem po projekcie jest sporządzona przez Borgesa ironiczna lista 16 rzeczy, których autorzy powinni unikać w swoich dziełach.
W literaturze powinno się unikać:
1. Zbyt nonkonformistycznych interpretacji znanych dzieł i postaci, na przykład opisywania mizoginii Don Juana.
2. Rażąco odmiennych lub sprzecznych par bohaterów, jak na przykład Don Kichot i Sancho Pansa, Sherlock Holmes i Watson.
3. Zwyczaju charakteryzowania postaci poprzez ich obsesje, jak to robił na przykład Dickens.
4. Przy rozwijaniu fabuły: uciekania się do ekstrawaganckich gier z czasem i przestrzenią w stylu Faulknera, Borgesa i Bioy Casaresa.
5. W poezji: bohaterów i sytuacji, z którymi czytelnik mógłby się identyfikować.
6. Bohaterów, którzy mogą stać się postaciami mitycznymi.
7. Zwrotów lub scen celowo przypisanych do określonego czasu lub epoki, innymi słowy: lokalnego kolorytu.
8. Chaotycznych wyliczeń.
9. Ogólnie metafor, a metafor wizualnych w szczególności. Jeszcze bardziej konkretnie: metafor rolniczych, morskich czy bankowych. Przykład całkowicie niewskazany: Proust.
10. Antropomorfizmu.
11. Tworzenia powieści, których fabuła przypominałaby inną książkę. Przykład: „Ulisses” Joyce’a i „Odyseja” Homera.
12. Pisania książek, które będą przypominać karty dań, płyty, rozkłady jazdy lub koncerty.
13. Wszystkiego, co dałoby się zilustrować. Wszystkiego, co mogłoby zasugerować pomysł, że dałoby się zrobić z tego film.
14. W esejach krytycznych: jakichkolwiek odniesień historycznych i biograficznych. Zawsze unikać aluzji do osobowości lub życia osobistego autora, o którym mowa. Nade wszystko, unikać psychoanalizy.
15. Scen domowych w powieściach policyjnych, dramatycznych scen w dialogach filozoficznych. I wreszcie:
16. Unikać próżności, skromności, pederastii, braku pederastii, samobójstwa.
Listę i okoliczności jej powstania ujawnił w 1964 roku Adolfo Bioy Casares na łamach jednego z numerów francuskiego magazynu „L’Herne”, który w całości poświęcony był Borgesowi. Czytelnicy zaznajomieni z dokonaniami twórcy „Biblioteki Babel” domyślają się, że trudno traktować ją na poważnie. Borges sam łamał wiele z zamieszczonych powyżej zasad. Słynął też jednak z subtelnego poczucia humoru, które najwyraźniej skłoniło go do ułożenia listy podszytej ironią z samego siebie. Całkiem możliwe, że ów bohater opowiadania, które nigdy nie powstało, miał kierować się tymi radami. Tego się już niestety prawdopodobnie nie dowiemy.
Artur Maszota
fot. Alicia D’Amico/Libro „Grandes Maestros de la fotografia argentina” Bagó
źródło: Dreamers, Faena, Open Culture
Kategoria: zestawienia
