Przez 57 lat odnotowywała wszystko, co robiła. Krakowski MOCAK zaprasza na wystawę poświęconą jednej z bohaterek książki „Kaprysik” Mariusza Szczygła

19 października 2022

Janina Turek przez 57 lat, w tajemnicy przed najbliższymi, odnotowywała najprostsze ludzkie czynności. Kobietę i pozostawione przez nią notatniki opisał Mariusz Szczygieł w jednym z reportaży zawartych w książce „Kaprysik”. Teraz Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK zaprezentuje wystawę, która przybliży tę niezwykłą postać i pozostawione przez nią zapiski. Wernisaż odbędzie się 27 października w Galerii Alfa.

Janina Turek urodziła się w Krakowie w 1921 roku i tam też zmarła w roku 2000. Większość swojego życia spędziła na Podgórzu przy ul. Parkowej 6. Na pozór była zwyczajną gospodynią domową z trójką dzieci. Równocześnie prowadziła aktywność, o której nie wiedział nikt z jej bliskich. Przez 57 lat odnotowywała drobne czynności, które wykonujemy codziennie, nie myśląc o nich zbyt wiele.

Czasami denerwowała bliskich, najpierw dzieci, a później wnuki, dopytując o jakieś szczegóły, które wydawały im się mało istotne albo świadczyły o jej natrętności. Sekret wyszedł na jaw dopiero po jej śmierci. Córka kobiety, Ewa Janeczek, dowiedziała się o tym jako pierwsza, kiedy otworzyła maminą szafę i ku swemu zdumieniu ujrzała stosy zeszytów. Było ich ponad 700. W każdym starannie ponotowane obserwacje.

Swoją twórczość diarystyczną Janina Turek rozpoczęła już jako 13-latka, jednak charakterystyczny dla niej styl minimalistycznych, bezosobowych notatek, prowadzonych regularnie w zeszytach, pojawił się w czasie okupacji, w 1943 roku, gdy Rynek Główny w Krakowie nosił nazwę Adolf-Hitler-Platz. Codzienne zdarzenia kobieta podzieliła na 36 kategorii, takich jak: „Spotkania przypadkowe”, „Prezenty dawane”, „Spacery dalsze”, „Lektura”, „Sport”, „Tańce”, „Teatr”, „Rzeczy znalezione”, „Telefony dzwonione”.

Dzienniki Janiny Turek, 1943–2000, Kolekcja MOCAK-u.
Zakup dzienników Janiny Turek został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (fot. R. Sosin)

Mariusz Szczygieł zauważa, że kobieta prowadziła swoistą księgowość swojego życia. „Każda czynność ma swój numer: odebrała telefon po raz dwanaście tysięcy czterysta dziewięćdziesiąty trzeci, znalazła tysiąc siedemset osiemdziesiątą szóstą rzecz na ulicy, po raz pięćdziesiąty trzeci grała w domino. Te liczby porządkowe robią wrażenie” – mówił w wywiadzie dla Booklips.pl.

Janina Turek nie pisała o sobie, nie dzieliła się swoimi poglądami. Uwagę zwraca za to fakt, że do wszystkich odnotowanych zdarzeń podchodziła z równą atencją.

„Każda z czynności, którą wykonała, każde zdarzenie, nawet z tych banalnych, które przeżyła, było bardzo demokratycznie przez nią traktowane. Nie było rzeczy ważniejszych i mniej ważnych. Przecież jak jej mąż wrócił z obozu w Auschwitz, to ona to zanotowała jako 'powrót Lechosława Turka z Oświęcimia’ w zeszycie 'Wizyty niezapowiedziane’. Była rzeczowa i konkretna” – wyjaśnia Szczygieł.

Zeszyty są zarówno dokumentem najnowszej historii Polski, jak i apoteozą codzienności. Stanowią rodzaj minimalistycznej literatury. Towarzyszyły im kolekcje: wysyłanych do siebie pocztówek, programów teatralnych i kinowych, książek, płyt.

Dzienniki Janiny Turek, 1943–2000, Kolekcja MOCAK-u.
Zakup dzienników Janiny Turek został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (fot. R. Sosin)

Janina Turek została bohaterką jednego z reportaży Mariusza Szczygła, które znalazły się w książce „Kaprysik”, zbierającej historie o niezwykłych kobietach. A w 2016 roku krakowski MOCAK zakupił pozostawione przez nią zeszyty. To one tworzą trzon wystawy, którą będzie można oglądać od 27 października. Ekspozycja zostanie uzupełniona o zdjęcia pochodzące z rodzinnego archiwum, jak również pocztówki oraz filmowy wywiad z córką Janiny Turek.

Wystawie ma towarzyszyć publikacja, w której obok fragmentów dzienników znajdą się także teksty takich autorów, jak Joanna Kubicka, Dominika Mucha, Anna Pekaniec, Maria Anna Potocka i Mariusz Szczygieł.

Wernisaż wystawy „Janina Turek. Życie zapisane w 745 zeszytach” odbędzie się 27 października o godz. 18:00. Ekspozycję będzie można oglądać w Galerii Alfa do 19 lutego 2023 roku.

W dwa czwartki, 10 listopada o godz. 12:00 i 17 grudnia o godz. 17:00, koordynatorka wystawy Anna Jeznach zaprasza na oprowadzanie, podczas którego przybliży zwiedzającym postać Janiny Turek oraz muzealne sposoby pracy z tak nieoczywistą twórczością. Uczestnicy proszeni są o pojawienie się w Galerii Alfa pięć minut przed rozpoczęciem zwiedzania. Przewidywany czas trwania wydarzenia: 30 minut. Oprowadzenie odbywać się będzie w cenie biletu.

Wystawa organizowana jest pod patronatem Booklips.pl.

[am]

Tematy: , , , , , , , ,

Kategoria: wydarzenia