Pół wieku „Ziemi obiecanej” Andrzeja Wajdy. Wystawa poświęcona adaptacji powieści Władysława Reymonta od 14 lutego w Łodzi
W lutym mija 50 lat od premiery filmu „Ziemia obiecana” nakręconego przez Andrzeja Wajdę na podstawie powieści Władysława Reymonta. Z tej okazji Muzeum Kinematografii w Łodzi przygotowało wystawę „Pół wieku 'Ziemi obiecanej'”. Wernisaż odbędzie się 13 lutego o godzinie 17:00, ekspozycja zostanie otwarta dla publiczności od 14 lutego.
Jak informuje Muzeum Kinematografii, na wystawie można będzie zobaczyć oryginalne notatki Andrzeja Wajdy z czasu realizacji filmu. Znajdujące się w muzeum historyczne wnętrza pałacu łódzkich fabrykantów Anny i Karola Scheiblerów, w których Wajda kręcił ważne filmowe sceny, staną się miejscem prezentacji kostiumów z filmu. Na wystawie zaprezentowany zostanie też dokument, w którym o arcydziele kina wypowiadają się współtwórcy: aktorzy Daniel Olbrychski, Andrzej Seweryn, Wojciech Pszoniak, Anna Nehrebecka oraz twórcy: drugi reżyser filmu Jerzy Domaradzki, kostiumograf Barbara Ptak, charakteryzatorka Anna Adamek, asystent kierownika produkcji Waldemar Król, drugi scenograf Andrzej Haliński, montażystka Halina Prugar-Ketling oraz konserwatorzy Wojciech Walczak i Małgorzata Laurentowicz-Granas.
„Naszą wystawę podzieliliśmy na sekcje wynikające z etapów produkcji filmu – od pierwszych planów reżysera, poprzez notatki z planu, zdjęcia zza kulis, czyli werki, fotosy, ale również wspomnienia twórców, aktorów, osób współpracujących przy filmie. W dalszej części będą wybrane fragmenty filmu, pojawi się wątek premiery i nagród, które film otrzymał – m.in. Złotego Lwa na festiwalu w Gdyni, który zresztą też obchodzi w tym roku 50-lecie. Na koniec pokażemy współczesną recepcję, czyli opinie osób młodszych, współczesnych krytyków filmowych, znawców kina na temat 'Ziemi obiecanej'” – powiedziała w rozmowie z PAP jedna z kuratorek wystawy, Zuzanna Woźniak.
Scenariusz „Ziemi obiecanej” Andrzeja Wajdy opierał się na powieści laureata literackiej nagrody Nobla Władysława Stanisława Reymonta. Pierwowzór ukazywał się w odcinkach w „Kurierze Codziennym” w latach 1897-1898, w formie książkowej „Ziemia…” została wydana w 1899 roku. Pierwsza adaptacja filmowa, niemy film w reżyserii Aleksandra Hertza i Zbigniewa Gniazdowskiego z ówczesną gwiazdą Jadwigą Smosarską w roli Anki Kurowskiej, pochodzi z 1927 roku. Z pełnometrażowego dzieła zachowało się jedynie 15 minut. Materiał ten można zobaczyć w Muzeum Kinematografii.
Egzemplarz powieści „Ziemia obiecana” Władysława Reymonta należący do Andrzeja Wajdy (fot. Artur Maszota/Booklips)
„Ziemia obiecana” okazała się filmem odmiennym od dotychczasowych dokonań Andrzeja Wajdy, w których dominowała tematyka narodowa. Wajda chciał rozpocząć realizację filmu w 1967 roku, sięgnął wówczas po scenariusz złożony w Zespole Filmowym „Kamera”. Niezadowolony z jego kształtu przystąpił do pisania własnego scenariusza w latach 1971-1973. Zdjęcia do filmu zaczęły się w lutym 1974 roku, a premiera odbyła się rok później. Energia, z jaką kręcono „Ziemię obiecaną”, odpowiadała dynamice filmu. Pomagały w tym na przykład rozedrgane ujęcia z ręki. Za zdjęcia odpowiadali Witold Sobociński, Edward Kłosiński i Wacław Dybowski. Równolegle pracowały dwie ekipy zdjęciowe. Głównym zespołem zarządzał Wajda, pozostałymi drudzy reżyserzy Andrzej Kotkowski i Jerzy Domaradzki.
W „Ziemi obiecanej” wystąpiło ponad pięćdziesięciu aktorów i przeszło stu statystów. W Archiwum Andrzeja Wajdy, wśród roboczych notatek reżysera, można znaleźć wiele odmiennych pomysłów obsadowych. Od początku pewna była tylko rola Karola, powierzona Danielowi Olbrychskiemu. Z kolei do roli Moryca, którego zagrał Wojciech Pszoniak, Wajda planował Jerzego Zelnika, Jana Nowickiego i Jerzego Stuhra. „Andrzej nie miał wątpliwości, kto ma grać główną rolę. Zaproponował właśnie, że tego bohatera, cynicznego Polaka, okrutnego rekina łódzkiego, jak się okazało, mam grać ja. Natomiast nie był pewien pozostałej obsady i ja byłem takim sparing partnerem, nie powiem, workiem treningowym, ale sparing partnerem do wszystkich ważniejszych postaci w tym filmie” – wspominał po latach Andrzej Olbrychski w Archiwum Historii Mówionej łódzkiego muzeum.
Oficjalna premiera „Ziemi obiecanej” odbyła się 21 lutego 1975 roku w warszawskim kinie Relax. Adaptacja dzieła Reymonta została świetnie przyjęta przez publiczność. W roku premiery film miał ponad 6,5 miliona widzów. Krytycy filmowi zarzucali dziełu obsceniczność oraz odbieganie od pierwowzoru literackiego. Pomimo tego „Ziemia obiecana” zdobyła najważniejsze polskie laury, w tym Złote Lwy na festiwalu w Gdańsku.
Rok 2025 został ogłoszony przez Senat RP rokiem Władysława Reymonta, a przez Radę Miejską Łodzi Rokiem „Ziemi obiecanej”. Jak podkreśla Muzeum Kinematografii, wystawa „Pół wieku 'Ziemi obiecanej'” jest hołdem dla Andrzeja Wajdy i współtwórców jego mistrzowskiego dzieła.
Ekspozycja można oglądać od 14 lutego do 4 maja 2025 roku.
[am]
TweetKategoria: wydarzenia
