banner ad

Gdański Archipelag Kultury organizuje pierwszy festiwal poświęcony Stanisławie Przybyszewskiej

15 września 2025

W tym roku minęło 90 lat od śmierci Stanisławy Przybyszewskiej. Z tej okazji Gdański Archipelag Kultury organizuje pierwszy w historii festiwal poświęcony tej niedocenianej pisarce związanej z Gdańskiem. W programie znalazły się warsztaty, wystawa, spektakl i seanse filmowe.

Przybyszewska Gdańska nie lubiła, to jednak spędziła w nim ostatnie 12 lat życia. Autorka „Sprawy Dantona”, córka malarki Anieli Pająkówny i „smutnego szatana” Stanisława Przybyszewskiego, zmarła w połowie sierpnia 1935 roku z wycieńczenia i biedy w baraku przy Gimnazjum Polskim.

Traf chciał, że w Gdańsku w zasadzie nic po niej nie pozostało. Nie zachował się barak, w którym mieszkała, ani grób na cmentarzu na Chełmie, gdzie ją pochowano. Jej rysunki, dokumenty i pamiątki znajdują się dziś w archiwum w Poznaniu. Przybyszewska nie ma w Gdańsku pomnika (jeśli nie liczyć tablicy pamiątkowej przy dawnym Gimnazjum) ani ulicy. Żadna szkoła czy instytucja nie nosi jej imienia, a tramwaj, którego jest patronką, od kilku lat przechodzi remont i nieprędko powróci na tory.

Jak więc przywrócić artystkę miastu i to nie okazjonalnie, a na stałe? Odpowiedzią może być festiwal, z podtytułem „Resurgam” (łac. „zmartwychwstanę”), który ma szansę wpisać się w coroczny kalendarz imprez i sprawić, by postać Przybyszewskiej stała się w Gdańsku bardziej widoczna.

„Dlatego właśnie już od września czeka na uczestników bogata oferta festiwalowych wydarzeń. Zaczniemy od warsztatów performatywno-tanecznych. Spotkania poprowadzą doświadczone choreografki, a efekt ich współpracy z uczestnikami i uczestniczkami warsztatów zobaczymy 26 września wieczorem, w ogrodzie przy kościele Podwyższenia św. Krzyża w Gdańsku-Chełmie. Dlaczego tam? Ten zieleniec to dawny cmentarz katolicki, na którym według wszelkiego prawdopodobieństwa pochowano Stanisławę” – tłumaczy Anna Sadowska, kuratorka festiwalu. „Spektakl więc będzie ruchowo-dźwiękową instalacją site-specific i odnosić się będzie do doświadczenia bohaterki festiwalu i do kwestii życia, śmierci i pamięci. We wrześniu pokażemy także dwa filmy nieme z lat 30., bo Przybyszewska była zagorzałą kinomanką i gotowa była wydać ostatnie guldeny na to, by pójść do kina na ulubiony film” – dodaje.

„Oprócz pokazów filmowych i spektaklu Gdański Archipelag Kultury przygotował także warsztaty dźwiękowe, artystyczne oraz spotkanie ze wspólnym czytaniem tekstów Przybyszewskiej. Od 25 września zaś przed budynkiem PAN Biblioteki Gdańskiej stanie wystawa plenerowa, poświęcona pisarce i jej związkom z Gdańskiem” – zapowiada Dagmara Binkowska z PAN Biblioteki Głównej. „Z listów Przybyszewskiej wiemy, że bywała w Danziger Stadtbibliothek (bibliotece miejskiej) i jak niewiele rzeczy w Gdańsku ceniła, tak chwaliła jej 'znakomite zaopatrzenie'” – dodaje.

„Wszystkie wydarzenia w ramach festiwalu będą bezpłatne dla osób uczestniczących, na niektóre obowiązywać będą zapisy. Chcemy też, by nasze wydarzenia były dostępne. Wybrane wydarzenia będą tłumaczone na Polski Język Migowy, a do wystawy dołączymy audioprzewodnik. Materiały drukowane będą czytelne i odpowiednie dla osób słabowidzących, dołożymy też starań, by ułatwić udział w wydarzeniach osobom z alternatywną motoryką” – informuje Agnieszka Haponiuk, koordynatorka dostępności w Gdańskim Archipelagu Kultury.

Festiwal odbywa się od 15 września do 25 października. Szczegóły programu można znaleźć na stronie Gdańskiego Archipelagu Kultury.

[am]

Tematy: , , ,

Kategoria: wydarzenia