Dziś obchodzimy Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich. Hasło tegorocznej edycji to: „Języki rdzenne!”
23 kwietnia co roku na całym świecie obchodzony jest Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich. Ustanowione przez UNESCO święto ma na celu promocję literatury i czytelnictwa, dlatego wydawcy i księgarze przygotowują tego dnia atrakcyjne promocje, a biblioteki oraz inne instytucje kultury organizują rozliczne wydarzenia. Ale Światowy Dzień Książki to nie tylko okazja do kupna książek z rabatami i brania udziału w ciekawych spotkaniach, ale też do dyskusji na temat roli literatury jako źródła wartości i wiedzy, a także skarbnicy dziedzictwa niematerialnego i różnorodności kulturowej oraz narzędzia dialogu. Dlatego tegoroczne obchody odbywają się pod zaproponowanym przez UNESCO hasłem „Języki rdzenne!”.
Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich to święto promujące radość obcowania z książką i z czytania. Historycznie idea święta ma swój początek w Katalonii i sięga roku 1930. 23 kwietnia to symboliczna data w literaturze światowej – to dzień urodzin lub śmierci kilku wybitnych autorów, m.in. Williama Szekspira, Miguela de Cervantesa i Maurice’a Druona. Był to więc naturalny wybór, aby właśnie wtedy złożyć hołd książkom i pisarzom. Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich proklamowano podczas Konferencji Generalnej UNESCO, która odbyła się w Paryżu w 1995 roku.
„Książki to jedne z najbardziej niezwykłych przedmiotów, jakie istnieją, i właśnie im poświęcony jest ten dzień. Książka, niezależnie od formatu, jest niezbędnym środkiem edukacji i źródłem wiedzy. To dzięki książkom uczymy się czytać. I to dzięki nim zdobywamy informacje, zapewniamy sobie rozrywkę i potrafimy zrozumieć otoczenie. Książka to także wyjątkowy sposób na odkrywanie światów i postaci, których inaczej byśmy nie poznali, a tym bardziej nie zrozumieli. Tworząc dialog między miejscami i czasami, książki dają nam bliski dostęp do inności i rozwijają wzajemny szacunek i zrozumienie między jednostkami i kulturami” – pisze w okolicznościowym przesłaniu Audrey Azoulay, dyrektor generalna UNESCO.
Chociaż 23 kwietnia honorujemy autorów, których dzieła od wieków pobudzają naszą wyobraźnię, jest to również święto przedstawicieli wszystkich profesji związanych z książką: redaktorów, tłumaczy, wydawców i księgarzy. To oni budują mosty między kontynentami i kulturami, umożliwiając rozpowszechnianie dziedzictwa literackiego, wyrażanie nowych idei i niesienie w świat opowieści. Dlatego – jak podkreśla Audrey Azoulay – należy sprawiedliwe wynagradzać wszystkie osoby zaangażowane w powstawanie książek, poczynając oczywiście od autorów. „W końcu za każdą książką kryje się cały łańcuch wiedzy i umiejętności, które doprowadziły do jej powstania. Potrzebujemy tego zaangażowania, aby literatura – i w ogóle cała kultura – była prawdziwym 'globalnym dobrem publicznym'” – dodała dyrektor generalna UNESCO.
Tegoroczne obchody Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich – organizowane już po raz 29. – odbywają się pod hasłem „Języki rdzenne!”. Nawiązuje ono do trwającej od ubiegłego roku Dekady ONZ, proklamowanej dla promocji różnorodności językowej i wielojęzyczności. Spośród prawie 7000 istniejących wciąż języków – z których wiele zanika – większość jest używana przez ludy tubylcze, reprezentujące znaczącą część różnorodności kulturowej świata.
„Aby książki mogły wydobyć swój pełny potencjał, ważne jest, by odzwierciedlały niezwykłą różnorodność językową naszego świata. Każdy język pisany niesie ze sobą określony światopogląd, określone spojrzenie na rzeczy i istoty, określony sposób myślenia i odczuwania. Tłumacząc swoją decyzję o pisaniu w języku kikuju, wielki kenijski pisarz Ngũgĩ wa Thiong’o powiedział, że wybór języka i cel, w jakim jest on używany, są kluczowe dla samookreślenia się ludzi w odniesieniu do ich naturalnego i społecznego środowiska, a nawet w odniesieniu do całego wszechświata” – zauważyła Audrey Azoulay.
Skra wybrana Światową Stolicą Książki
Co roku, 23 kwietnia, na całym świecie odbywają się uroczystości mające na celu uznanie pozycji książek jako łącznika między przeszłością a przyszłością, pomostu między pokoleniami i kulturami. Z tej okazji UNESCO oraz organizacje międzynarodowe reprezentujące trzy główne sektory branży książkowej: wydawców, księgarzy i biblioteki, wybierają Światową Stolicę Książki, aby poprzez własne inicjatywy nadać obchodom Dnia odpowiedni wymiar.
W 2023 roku Światową Stolicą Książki została Akra, stolica Ghany. Tam właśnie 23 kwietnia rozpoczęło się, trwające przez cały rok, święto książki. Złożą się na nie wydarzenia literackie, organizowane we współpracy z pisarzami latynoamerykańskimi, projekty artystyczne łączące teatr, muzykę i literaturę oraz wykorzystanie lokalnych rozgłośni radiowych do czytania i promocji poezji.
Jak wyjaśnia UNESCO, decydującym kryterium wyboru Akry na Światową Stolicę Książki okazało się ukierunkowanie działań na młodych ludzi i ich potencjał rozwoju kultury i bogactwa różnorodności kulturowej Ghany. Proponowany program Akry ma na celu wykorzystanie mocy książek do zaangażowania tych młodych ludzi jako skutecznego sposobu podnoszenia kwalifikacji zawodowych kolejnych pokoleń.
Miasto zaproponowało bogaty program skierowany do grup marginalizowanych, gdzie poziom analfabetyzmu jest bardzo wysoki, w tym do kobiet, młodzieży, migrantów, dzieci ulicy i osób niepełnosprawnych. Planowane działania obejmują wzmocnienie infrastruktury szkolnej i społecznej oraz wsparcie instytucjonalne uczenia się przez całe życie. Program ma również na celu zachęcanie do rozwoju umiejętności zawodowych, w celu stymulowania transformacji społeczno-gospodarczej kraju. Planuje się m.in. wprowadzenie mobilnych bibliotek, organizację warsztatów promujących czytanie i pisanie książek w różnych językach Ghany, utworzenie ośrodków umiejętności i szkoleń dla bezrobotnej młodzieży oraz organizację konkursów prezentujących sztukę i kulturę Ghany.
W poprzednich latach tytuł Światowej stolicy Książki nosiły kolejno: Madryt (2001), Aleksandria (2002), New Delhi (2003), Antwerpia (2004), Montreal (2005), Turyn (2006), Bogota (2007), Amsterdam (2008), Bejrut (2009), Ljubljana (2010), Buenos Aires (2011), Erewań (2012), Bangkok (2013), Port Harcourt (2014), Incheon (2015), Wrocław (2016), Konakry (2017) i Ateny (2018), a po nich Szardża (2019), Kuala Lumpur (2020), Tbilisi (2021) i Guadalajare (2022).
[am]
fot. kolaż na podst. Unsplash
Kategoria: wydarzenia
