Bunt i upór w literaturze. Rozmowa o kulturowym aktywizmie w sobotę w Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu

7 października 2025

Czas na kolejną odsłonę cyklu „Tłumacz w muzeum: książki zbójeckie”. W sobotę, 11 października, w Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu będziemy mogli wysłuchać rozmowy poświęconej kwestii odpowiedzialności, buntu i oporu w kontekście literatury.

Tego wieczoru na dziedzińcu muzeum gościć będzie Hanna Jankowska, tłumaczka literatury arabskiej i angielskiej. Jankowska debiutowała translatorsko w 1984 roku przekładem książki Ghady as-Samman „Koszmary Bejrutu”. Od 1995 roku zajmuje się tłumaczeniami literackimi jako wolny strzelec. Ma w dorobku ponad sto przełożonych książek. Z angielskiego tłumaczy głównie literaturę faktu, eseistykę, reportaże i biografie, z arabskiego współczesną prozę i niekiedy poezję. Z angielskiego przekładała m.in. prace Naomi Klein, Benjamina Barbera, Tony’ego Judta i Alberta Manguela. Z arabskiego przekładała takich twórców, jak Murid al-Barghusi, Iljas Churi, Gamal al-Ghitani, Emil Habibi, Hanan asz-Szajch czy Adania Shibli. Tłumaczyła też wiersze Mahmuda Darwisza i innych poetów palestyńskich oraz irackiego poety Hatifa Janabiego. Reportaż Petera Hesslera „Pogrzebana. Życie, śmierć i rewolucja w Egipcie” w jej przekładzie znalazł się w 2022 roku na krótkiej liście nominowanych do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego.

Podczas spotkania w Muzeum Pana Tadeusza Hanna Jankowska wyjaśni, czym w obliczu rozgrywających się wojen mogą dzisiaj być „książki zbójeckie”. Dlaczego warto czytać tę literaturę? Na kogo, których autorów i które autorki, zwraca szczególną uwagę Hanna Jankowska? Czym jest dla niej krytyczna i emocjonalna lektura? Podczas rozmowy wspólnie z tłumaczką zastanowimy się nad tym, jakiego rodzaju narzędziem może być czytanie i w jaki sposób akt lektury może wpisywać się w polityczny, społeczny i kulturowy aktywizm. Spotkanie poprowadzi Marcin Wilk. Rozmowa będzie transmitowana na profilach Muzeum Pana Tadeusza na Facebooku i platformie YouTube.

Cykl „Tłumacz w muzeum” organizowany jest w Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu od siedmiu lat. Tematyka spotkań koncentruje się nie tylko na tekście tłumaczonym, ale też na samym procesie przekładu i związanej z nim profesji. W 2025 roku cykl poświęcony został tłumaczom lektur codziennych i tym, którzy kształtowali naszą czytelniczą osobowość. Innymi słowami – organizatorzy zaprosili do rozmów osoby tłumaczące tzw. „książki zbójeckie” (określenie zaczerpnięte z IV części „Dziadów” Mickiewicza).

Spotkania odbywają się raz w miesiącu, aż do listopada, na dziedzińcu muzeum. 23 marca Jerzy Koch opowiadał o początkach swojej kariery translatorskiej, pracy nad powieściami Lucasa Rijnevelda i nowym przekładem noblowskiej sagi Thomasa Manna „Buddenbrookowie” oraz tłumaczonej z języka afrikaans powieści farmerskiej „Siedem dni u Silbersteinów” Etienne’a Leroux. 26 kwietnia Inga Sawicka wyjaśniła, czym tłumaczenie kryminałów różni się od przekładu reportaży lub książek dla dzieci. 24 maja Ryszard Chojnowski mówił o różnicach między przekładem gry a przekładem dzieła literackiego. 14 czerwca Tomasz Kwiecień opowiadał o tym, czy doświadczenie w tłumaczeniu książek Umberta Eco przydaje się w tłumaczeniu mniej renomowanej literatury. Natomiast 13 września Marta Duda-Gryc opowiedziała o tym, jak wygląda rzeczywistość tłumacza książek i komiksów z półki „popkultura i fantastyka”.

Cykl „Tłumacz w muzeum: książki zbójeckie” organizowany jest pod patronatem Booklips.pl.