Zapamiętaj – recenzja książki „Krótkie wywiady z paskudnymi ludźmi” Davida Fostera Wallace’a

21 lutego 2016

krotkie-wywiady-z-paskudnymiDavid Foster Wallace „Krótkie wywiady z paskudnymi ludźmi”, tłum. Jolanta Kozak, wyd. W.A.B.
Ocena: (brak)*

Zmarł w 2008 roku, ale jego książka dorobiła się polskiego tłumaczenia dopiero kilka miesięcy temu. Jak mówią, lepiej późno niż wcale. Gdyby przekład w ogóle nie ukazał się na naszym rynku, stracilibyśmy możliwość obcowania z jednym z najciekawszych amerykańskich postmodernistycznych autorów. Jako swoją spuściznę pozostawił dwie powieści i zbiór opowiadań „Krótkie wywiady z paskudnymi ludźmi”. Dzisiaj przyjrzymy się antologii, nie zapominając o tym, że Wallace przez lata cierpiał na depresję i ostatecznie popełnił samobójstwo przez powieszenie.

Wallace studiował język angielski i filozofię, ze szczególnym naciskiem na logikę modalną i matematykę. Jego praca z dziedziny języka angielskiego stała się później pierwszą powieścią – „The Broom of the System”. Między innymi dzięki tej publikacji ukończył w 1985 roku studia z wyróżnieniem summa cum laude, a w 1987 uzyskał stopień MFA w pisaniu kreatywnym na Uniwersytecie Arizony. Jego rodzice byli profesorami, ojciec wykładał filozofię, matka – filologię angielską. Sally Foster Wallace miała zwyczaj symulowania napadów kaszlu, gdy jej dzieci dopuszczały się błędów językowych, a przestawała wówczas, gdy pociechy poprawiały wypowiedź. Nawet nie porywając się na psychoanalizę samego Davida, można stwierdzić, że kariera wybitnego, ale i przedwcześnie zmarłego wisiała nad nim jak fatum.

„Krótkie wywiady z paskudnymi ludźmi” to książka pełna goryczy i sarkazmu, każdy z jej tekstów obnaża mniej lub bardziej mroczne zakamarki ludzkiej egzystencji. Nie brakuje w nich czarnego humoru i szpili powolnie, niemalże z namaszczeniem wbijanej pod paznokieć. Przez wszystkie z nich przebija się również wyjątkowy talent pisarza do obserwacji popkultury. Wallace doskonale uchwyca nie tylko zjawiska społeczne, ale i język. Bawi się stylem, żongluje neologizmami i slangiem. Jako współautor książki non-fiction „Signifying Rappers: Rap and Race in the Urban Present” miał okazję nie tylko zgłębić historię muzyki, lecz również nasiąknąć raperską kulturą, co również wpłynęło na elementy jego literackiego stylu. Groteskowe postaci i ich słowotok, wyrwane z kontekstu zdania, ciągnące się stronicami przypisy są tym, co fanów postmodernistycznych eksperymentów wciągnie w wir prozy Wallace’a jeszcze silniej, jednak zwolenników prostej opowieści z pewnością zniechęci.

Książki Wallace’a często porównywane są do najlepszych tekstów Thomasa Pynchona i Johna Irvinga i nie jest to tylko uprzejmość. Też nie przez przypadek w 1997 otrzymał nagrodę The MacArthur Fellows Program, ale także Aga Khan Prize for Fiction, przyznaną przez redaktorów „The Paris Review” za tytułowy tekst ze zbioru „Krótkie wywiady z paskudnymi ludźmi”, który ukazał się na łamach magazynu.

Wallace bez wątpienia inspirował innych. Sztuka „Paskudni ludzie” w reżyserii Dylana McCullougha miała swoją premierę na New York International Fringe Festival w roku 2000. Film „Krótkie wywiady z paskudnymi ludźmi” w reżyserii Johna Krasinskiego zadebiutował na ekranach podczas Sundance Film Festival. Opowiadanie „Tri-Stan: Wydałem Sissee Nar na pastwę Ecko” z tego samego zbioru było przedmiotem adaptacji kompozytora Erica Moego w jego 50-minutowym utworze operowym, który wykonywano wraz z towarzyszącymi mu projekcjami video.

Pamięć o Wallace’u powinna być podsycana nieustannie, bo czasy współczesne zbyt szybko wymazują ze swoich kart autorów, którzy już nie zabiorą głosu. W pamięci zostają nam wpajani w szkole klasycy i ci, których okładki oglądamy na bilbordach. W epoce europejskiej klęski kulturalnego urodzaju, popkulturowej papki i problemów pierwszego świata warto zatrzymać się nad książką Wallace’a i obejrzeć to wszystko z dystansu. Jak wiemy, dystans pozwala poszerzyć życiową perspektywę, a dobra literatura to zawsze jakieś światełko nadziei w otaczającej bylejakości.

Milena Buszkiewicz

*Nie poddajemy ocenie książek, które ukazały się pod naszym patronatem.

Tematy: , , ,

Kategoria: recenzje