Piękna niepodległa
różni autorzy „100 na 100. Antologia komiksu na stulecie odzyskania niepodległości”, wyd. WSiP
Ocena: 8 / 10
Ojczyzna. Można o niej mówić różnie i myśleć na swój sposób. Chwalić, ganić, kochać. Ale nade wszystko warto jest o niej po prostu pamiętać. Takim szczególnym dowodem na pielęgnowanie narodowej pamięci jest „100 na 100 ? antologia komiksu na stulecie odzyskania niepodległości”.
Album, do którego stworzenia zaproszono prawdziwych tuzów, ale też młodych i obiecujących twórców ze świata rodzimego komiksu, jest zróżnicowany, a bywa że zaskakujący. Tak formalnie, jak i stylistycznie. Wspólny mianownik to, rzecz jasna, patriotyzm, jednak sposób, w jaki zobrazowano owe pojęcie, sprawia, że antologia nosi w sobie znamiona uniwersalnej opowieści ? o miłości, przywiązaniu, stracie, śmierci? ale również życiu, które odrodziło się w narodzie.
Uniwersalizm z jednej strony, z drugiej zaś wspaniale i dokładnie rozrysowane tło historyczne. Do każdej historii przygotowano bowiem krótki, rzeczowy wstęp Andrzeja Dusiewicza, dzięki czemu możemy sobie uzmysłowić, co działo się na politycznej arenie na początku XX wieku. A działo się wiele, o czym w dołączonych artykułach publicystycznych piszą choćby doktor Wojciech Birek, Maciej Parowski czy profesor Jerzy Bralczyk. Nazwiska osób zaangażowanych w powstanie antologii świadczą o wadze tej publikacji. Ale bynajmniej nie jest to dzieło przesadnie wzniosłe, nieznośnie patetyczne, czy ? nie daj Bóg ? martyrologiczne. Piękno zawiera się w tym przypadku w autentyczności przekazu. Przykładem może być „Pierwsza lekcja”, historia stworzona przez Tomasza Kołodziejczaka na podstawie fragmentu pamiętników jego dziadka Stanisława. To opowieść o dojrzewaniu, wychowaniu i narodowym duchu, który uobecniał się nie tylko na froncie, ale też w szkołach. Obrazy budzące melancholię są dziełem legendy polskiego komiksu, Zbigniewa Kasprzaka.
O strzelcach Piłsudskiego opowiada z kolei Robert Zaręba oraz Artur Chochowski. Historia traktuje o wielkiej polityce aż do momentu, gdy w jednym z wagonów kolejowych w lasku w Compi?gne doszło do zawarcia rozejmu pomiędzy ententą i cesarstwem niemieckim. „Upadek zaborców” to znakomite kompendium wiedzy i swoiste oddanie hołdu poległym ? pod koniec komiksu dowiadujemy się, że w czasie trwania I wojny światowej w szeregach obcych armii walczyło blisko 3 miliony Polaków, a około 400 tysięcy z nich poległo. O życiu jeńców, polskich legionistów, zajmującą historię stworzyli Berenika Kołomycka i Paweł Niewiadomy, autorzy „Szczypiorniaka”. Niezwykle wzruszająca jest „Pociecha duchowa”, w której Aleksandra Spanowicz i Grzegorz Janusz przedstawili dzieje Orląt Lwowskich, młodziutkich obrońców polskiego Lwowa w czasie trwania wojny polsko-ukraińskiej (1918-1919) oraz polsko-bolszewickiej (1920). Żywe, piękne, ale i tragiczne emocje zapisano na kartach tej historii rysunkowej.
Niezwykła jest też „Gra o granice”, gdzie Roman Dmowski oraz Ignacy Jan Paderewski rozprawiają o paryskiej konferencji z 1919 roku, na której miano decydować o kształcie i losach powojennego świata. Podczas spaceru Paderewski wymyśla pomysł na libretto opery „Polak i diabeł”, w której szatan tłumaczy, że wystarczy kropla krwi, aby zapisać nazwę Polski na mapie świata. Andrzej Łaski i Grzegorz Janusz skomponowali dzieło o symbolicznym, sugestywnym przesłaniu. Paweł Niewiadomy, Grzegorz Niewiadomy oraz Przemysław Kłosin w „Rzeczpospolitej zakopiańskiej” odsłaniają z kolei mniej znane oblicza walki o niepodległość, bo można podejrzewać, że niewiele osób wie, jaką rolę w kształtowaniu się naszej państwowości odegrał Stefan Żeromski. Pisarz starał się zjednać różne stronnictwa, aby budować wspólnotę solidarną, mimo że różnorodną.
Różnorodna jest też warstwa graficzna antologii. Choć w zbiorze dominują rysunki realistyczne (tu można wymienić chociażby Przemysława Kłosina czy Artura Chochowskiego), to niektórzy artyści postawili na bardziej minimalistyczną, czarno-białą estetykę (tak uczynił Tomasz Niewiadomski w „Jeszcze raz w Polsce”). Inni (na przykład Jacek Michalski w „Listopadowych dniach”) wykorzystują głębokie plamy czerni, zwiększając osobliwą, melancholijno-wojenną nastrojowość. Przekrój stylów i wrażliwości jest ogromny. Nie sposób wymienić wszystkich historii, najlepiej po prostu zapoznać się z całą antologią.
Historie w albumie opowiadają o przywiązaniu i przyjaźni, kiełkującej miłości, politycznych szaradach, sile rodzimego oręża, spiskowaniach, paktowaniu i narodzinach polskiego państwa. „100 na 100 ? antologia komiksu na stulecie odzyskania niepodległości” to publikacja niezwykle wartościowa, gdyż z szacunkiem podchodząca do naszego narodowego dziedzictwa, ukazująca legendarnych bohaterów ? Piłsudskiego, Dmowskiego, Paderewskiego ? ale też zwykłych-niezwykłych rodaków, których marzenie o niepodległości stało się rzeczywistością. Album ciekawy, różnorodny, o walorach edukacyjnych, stanowiący piękną, ważną pamiątkę.
Marcin Waincetel
TweetKategoria: recenzje
