Andrzej Mastalerz czyta w radiowej Dwójce „Legion” Elżbiety Cherezińskiej

4 marca 2019


Od poniedziałku 4 marca radiowa Dwójka prezentuje w cyklu „Książka do słuchania” powieść „Legion” Elżbiety Cherezińskiej. Fragmentów tego epickiego dzieła o Brygadzie Świętokrzyskiej ? działającym w latach 1944-45 oddziale Narodowych Sił Zbrojnych ? posłuchać będzie można w interpretacji Andrzeja Mastalerza.

Powieść Elżbiety Cherezińskiej „Legion” to liczący nieomal 900 stron epos, który dowodzi niejednolitości podziemnego państwa polskiego. „4 marca rozpoczniemy emisję 15 wybranych fragmentów książki w interpretacji Andrzeja Mastalerza. Ukazują one, jakie zrządzenia losu doprowadziły do zawiązania się Brygady Świętokrzyskiej i zapoczątkowały jej czarną legendę” ? wyjaśnia Anna Lisiecka z redakcji literackiej Programu 2 Polskiego Radia.

Brygada Świętokrzyska działała w latach 1944-45 i nie podporządkowała się rozkazowi scalenia z Armią Krajową. Walczyła z Niemcami i czerwoną partyzantką. Działała najpierw w polskich lasach. Kiedy jednak rozpoczęły się pertraktacje z Sowietami, żołnierze dostali rozkaz niepoddawania się. Postanowili przedrzeć się do armii polskiej na Zachodzie. W czeskim Holiszowie oswobodzili zaminowany i przygotowany do spalenia niemiecki obóz koncentracyjny dla kobiet. Uratowali setki Polek, Żydówek i Francuzek. Razem z Amerykanami wzięli do niewoli sztab XIII armii niemieckiej. Generał Patton konkludował później: „Powinniśmy podrzeć to cholerne porozumienie z Sowietami i ruszyć prosto na wschodnie granice”.

„Kiedy usłyszałam o Brygadzie Świętokrzyskiej, pomyślałam: to brzmi jakby tę historię wymyślił Quentin Tarantino. Posłuchajcie: narodowcy (antysemici!), którzy ratują Żydów i wciągają do swych szeregów. Przez całą wojnę walczą na dwa fronty ? z Niemcami i Sowietami, by w styczniu 45., kiedy dochodzi do starcia gigantów na terenie Polski, umknąć obu, przedzierając się przez linię frontu na zachód, żeby połączyć się z korpusem generała Andersa. Jednak pierwsze siły alianckie, jakie spotykają, to 3. Armia amerykańska generała Pattona. Nim się z nimi połączą, Brygada wyzwala obóz koncentracyjny dla kobiet w Holisov (mimo iż Czesi proszą, by nie wyzwalać, bo przecież koniec wojny i tak blisko), by później, już wspólnie z Amerykanami wziąć do niewoli sztab niemieckiej XIII Armii. Gdy do rządu londyńskiego dotarła wiadomość o tym, że duża, świetnie zorganizowana polska jednostka przedostała się na front, zapanowała euforia. Dwa dni świętowano sukces a potem, kiedy rząd dowiedział się, że to nie Armia Krajowa, tylko Narodowe Siły Zbrojne, miny zrzedły. No tak, z narodowcami zawsze był kłopot. A to w składzie rządu ich nie było (bo nielegalni), a to z AK scalić się nie chcieli, a to nie zgadzali się z (wymuszoną, ale jednak obowiązującą) koncepcją, iż Stalin to 'sojusznik naszych sojuszników’. Zgodnie z powyższym, od pewnego momentu Armia Krajowa dostała od rządu londyńskiego zakaz zwalczania Armii Ludowej. Ale w terenie, zobowiązania sojusznicze działały tylko w jedną stronę ? AK-owcy starali się nie atakować 'sowieciarzy’ a ci przeciwnie, chętnie wyłapywali AK-owców. NSZ-owców też, tyle, że ci nie pozostawali ani bierni, ani tym bardziej dłużni. Polityczna góra starała się więc być politycznie poprawna, ale doły rządziły się swoimi prawami. W praktyce wyglądało to tak, że AK-owcy przychodzili do NSZ-owców i prosili 'nam nie wolno atakować AL, pomóżcie'” ? pisze Cherezińska.

Fragmentów „Legionu” Cherezińskiej będziemy mogli słuchać od poniedziałku do piątku w Programie 2 Polskiego Radia w audycji „Książka do słuchania”. Pierwszy odcinek już 4 marca w godz. 19:10-19:30. Zaplanowane jest 15 odcinków.

Na zdjęciu: Andrzej Mastalerz w trakcie nagrania fragmentów „Legionu” Elżbiety Cherezińskiej w studiu radiowej Dwójki.

Tematy: , , , ,

Kategoria: radio