„Tetris. Ludzie i gry” Boxa Browna ? historia powstania najpopularniejszej gry komputerowej na świecie

1 lipca 2019


W opublikowanym nakładem wydawnictwa Marginesy komiksie biograficznym „Tetris. Ludzie i gry” amerykański rysownik i scenarzysta Box Brown opisuje genezę gry komputerowej, która podbiła cały świat.

O tym, że Tetris to prawdziwy fenomen, nie trzeba nikogo przekonywać. Wystarczy już sam fakt, że chyba nie ma na świecie osoby, która choć raz nie układałaby na ekranie charakterystycznych spadających klocków. Gra może poszczycić się Rekordem Guinnesa dla najbardziej rozpowszechnionego oprogramowania, dostępnego na największej liczbie platform sprzętowych. Co więcej, ta liczba cały czas rośnie z uwagi na rozwój technologii. Dostępność dla tak ogromnej ilości systemów sprawia, że Tetris jest najlepiej sprzedającą się grą wszech czasów. Z powodu dużego piractwa, wszelkich klonów i darmowych wersji nie sposób dokładnie policzyć, ile rozeszło się egzemplarzy, ale twórcy mówią o 35 milionach Game Boyów, kolejnych 35 milionach innych pudełkowych wersji oraz 425 milionach płatnych ściągnięć na urządzenia mobilne. Tetris był stosowany w leczeniu zespołu stresu pourazowego, a nawet zalecany jako skuteczne narzędzie do radzenia sobie z uczuciem głodu podczas odchudzania. To pierwsza gra, w którą grano w kosmosie, i obiekt licznych badań prowadzonych przez naukowców.

Grę, na punkcie której miał oszaleć cały świat, stworzono w 1984 roku za żelazną kurtyną. Aleksiej Pażytnow, pracownik Centrum Komputerowego Akademii Nauk ZSRR w Moskwie, w wolnym czasie próbował odtworzyć ulubione gry logiczne na komputerze. Jego uwaga skupiła się na układance o nazwie „Pentomino”, polegającej na dopasowywaniu do siebie drewnianych elementów w małym wnętrzu pudełka. Wyobraził sobie uproszczone klocki z gry wpadające do szklanki. Chciał, żeby gracz mógł je obracać i układać. Jeśli zapełniłoby się linię, ta znikałaby, a znajdujące się ponad nią elementy spadałyby o poziom w dół. Proste? Z dzisiejszej perspektywy wydaje się, że nie można wymyślić nic łatwiejszego, ale trzeba pamiętać, że Pażytnow pracował na komputerach, które nie generowały grafiki, a jedynie znaki alfanumeryczne. Po niezliczonych godzinach spędzonych na programowaniu i testowaniu udało mu się jednak z pomocą kolegi z pracy, Władimira Pochilki, i kilku innych zapaleńców opracować pierwszą wersję gry (patrz materiał filmowy poniżej).

Pażytnow nie pracował nad Tetrisem dla pieniędzy. Zarabianie na projekcie nie przyszło mu nawet do głowy. W Związku Radzieckim próba sprzedaży gry mogła grozić osadzeniem w więzieniu, a już na pewno zainteresowaniem odpowiednich służb. Rosyjskiemu programiście chodziło jedynie o zaspokojenie czystej potrzeby stworzenia komputerowej łamigłówki, która zapewniałaby stymulującą rozrywkę, a przy tym naśladowała i kształtowała życie. To był przymus wewnętrzny ? po prostu pragnął ją zrobić. A potem przegrywał na dyskietkach komu popadnie. Dwa tygodnie później Tetrisa można było znaleźć na wszystkich komputerach w Moskwie. Ludzie grali nałogowo także w godzinach pracy, przez co efektywność drastycznie spadła i w końcu w niektórych zakładach trzeba było wprowadzić zakazać uruchamiania Tetrisa. Wkrótce mania układania klocków na ekranie miała zawładnąć graczami pod każdą szerokością geograficzną.

Pażytnow i Pochilko pochwalili się swoim projektem zaprzyjaźnionym węgierskim naukowcom, ci zaś pokazali go podczas publicznej prezentacji własnego oprogramowania. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności przy komputerze z Tetrisem stanął Robert Stein, który szukał w bloku wschodnim gry nadającej się do sprzedaży na rynkach zagranicznych. Zaczął się długi i męczący proces negocjowania umowy biznesowej z radzieckim Centrum Komputerowym, gdzie nikt nie miał bladego pojęcia, jak takie kontrakty się załatwia. Balansując na granicy legalności, a często nawet ją przekraczając, Stein musiał lawirować między oderwanymi od kapitalistycznych standardów Rosjanami a swoimi zachodnimi kontrahentami, którzy początkowo nie mieli pojęcia, jak zainteresować nabywców tego typu grą logiczną. Kiedy pojawiły się pierwsze duże pieniądze, rozpoczęły się rozgrywki biznesowe z najważniejszymi ówczesnymi wydawcami gier. Pażytnow przez długie lata nie miał zobaczyć z tych pieniędzy ani grosza. Musiał upaść Związek Radziecki, a po drodze kilka postronnych osób dorobić się na Tetrisie niemałych fortun, żeby otrzymał pierwsze finansowe gratyfikacje.

Aleksiej Pażytnow obecnie i wczasach, kiedy powstał Tetris.

Rysownik i scenarzysta komiksowy Box Brown twierdzi, że z rosyjską grą było tak, jak z każdą inną formą sztuki. „Siadasz i tworzysz coś przy użyciu rąk i mózgu, a potem wypuszczasz to w świat. To nieco dziwne, bo z jednej strony chcesz, aby dzieło nadal było tylko twoje, a z drugiej pragniesz, aby ludzie mogli je zobaczyć i interpretować po swojemu. Ale kiedy dzieło wychodzi w świat, nie jest już twoje. Ludzie będą korzystać z niego i interpretować tak, jak uznają za stosowne” ? mówi Brown. „Kwestia polega na tym, że sztuka staje się produktem. (…) W tym wypadku mamy naprawdę ekstremalny przykład tego, co może przynieść sukces. Może naprawdę kogoś zmienić, wpłynąć na jego dzieło, a nawet kurwa zabić”.

Box Brown stworzył komiksową biografię, która unika hoolywoodzkich zabiegów polegających na wycinaniu mniej istotnych postaci, łączeniu wątków fabularnych i przekłamywaniu wydarzeń w celu odpowiedniego udramatyzowania fabuły. Jak przystało na rasowego dokumentalistę, nie demonizował na siłę przebiegłych prawników i chciwych biznesmenów. Przedzierając się przez gąszcz biznesowych powiązań, stworzył spójną i czytelną opowieść, która traktuje nie tylko o Pażytnowie i Tetrisie. „Chciałem, żeby ten komiks był jak list miłosny do gier wideo. Oznaczało to, że musiałem wrócić do epoki jaskiniowej i pokazać, dlaczego czujemy potrzebę tworzenia, ponieważ istniała ona na długo przed pojawieniem się showbiznesu” ? mówi Brown.

Komiks „Tetris. Ludzie i gry” Boxa Browna ukazał się nakładem wydawnictwa Marginesy w przekładzie Marcina Wróbla.

[am]
fot. Game Boya z Tetrisem: Jared Cherup/Flickr
Wypowiedzi Boxa Browna pochodzą z wywiadu udzielonego portalowi Evil Tender.

Tematy: , , , , , , , , ,

Kategoria: premiery i zapowiedzi