„Ryszard Kapuściński. Życie w podróży, życie jako podróż” – zbiór rozmów z reporterem przeprowadzonych przez fotografa Czesława Czaplińskiego
Nakładem Wydawnictwa Czytelnik ukazała się książka „Ryszard Kapuściński. Życie w podróży, życie jako podróż”. To zbiór rozmów, które przeprowadził z reporterem na przełomie lat 80. i 90. fotograf Czesław Czapliński.
Czapliński poznał się z Kapuścińskin na początku 1986 roku podczas międzynarodowego kongresu pisarzy organizowanego przez amerykański PEN Club. Ich znajomość zaczęła się od odmowy. Fotograf chciał zrobić cenionemu reportażyście zdjęcia. Ten jednak powiedział „nie”, ale po chwili się zastanowił i udzielił zgody. Tak powstał słynny portret Kapuścińskiego, który obiegł media na całym świecie.
Ta krótka sesja na korytarzu budynku, w którym odbywał się zjazd, dała początek znajomości. Kapuścińskiego i Czaplińskiego połączyła pasja do fotografii, ale szybko rozmowy zeszły również na inne tematy. Panowie spotykali się pod koniec lat 80. i w pierwszej połowie lat 90. w Warszawie i Nowym Jorku, a niektóre zapisy ich luźnych dyskusji trafiały do gazet w formie przeróżnych artykułów prasowych. Teraz Czapliński postanowił zebrać wszystkie zarejestrowane wówczas rozmowy i przedstawić je czytelnikom po raz pierwszy w formie książki.
„W żadnym wypadku nie jest to biografia Kapuścińskiego, mimo że zawiera wiele informacji z jego życia. Każdy rozdział stanowi osobną całość, a wszystkie wiążą się z sobą tylko przez osobę mojego rozmówcy” – wyjaśnia Czapliński.
W książce Kapuściński opowiada o początkach swojej kariery literackiej, motywacjach i wyzwaniach, jakie się wiążą się z byciem znanym pisarzem, porównuje swoją pozycję w Polsce i na Zachodzie. Mówi o korzeniach swojego pisarstwa leżącego na granicy reportażu i prozy beletrystycznej. Czytelnicy mają okazję dowiedzieć się więcej o wierszach Kapuścińskiego i kulisach scenicznych adaptacji jego dzieł.
Dyskusja schodzi również na tematy społeczne. Autor „Cesarza” wspomina o stanie wojennym i upadku komunizmu. Wyjaśnia też, jak zmienia się sytuacja w tzw. trzecim świecie. Nie brak również osobistych refleksji na temat Stanów Zjednoczonych i tamtejszego środowiska literackiego, a także obserwacji z podróży po Związku Radzieckim w przededniu zmian ustrojowych. I w końcu – prognozuje, co przyniesie XXI wiek.
Słowa z tytułu – „Życie w podróży, życie jako podróż” to motto, które przyświeca książce. Wątek podróżowania towarzyszy bowiem większości rozmów. „Jestem z zawodu reporterem, dziennikarzem i właśnie moje reporterskie podróże stały się inspiracją dla moich książek. Sposób życia jest tu nierozdzielny z literaturą” – tłumaczył Kapuściński w jednej z rozmów.
„Muszę inspirować się kontaktem z inną rzeczywistością, z ludźmi, sytuacjami, kulturami, a po to, żeby się zetknąć z innymi, muszę podróżować, muszę być człowiekiem ruchliwym, muszę odbywać swoje wędrówki. Zawsze to podkreślam, że dla mnie podróż nie jest tylko przemieszczeniem się w sensie geograficznym, w przestrzeni, ale stanowi rodzaj przeżycia, wzruszenia, jest inspiracją dla przemyśleń. Siedząc w jednym miejscu, tracę zdolność odczuwania, wrażliwości. Podróż jest dla mnie formą przeżywania świata, to cała filozofia podróżowania. Z pisarzy amerykańskich najbliższym jest mi na pewno Ernest Hemingway, dlatego że był włóczęgą oraz z racji stylu jego prozy – jej wielkiej oszczędności i prostoty, a jednocześnie wielkiej temperatury i emocjonalności. Jestem za pisaniem prostym, ale nasyconym emocją, wzruszeniem” – mówił.
Książkę wzbogacają fotografie autorstwa Czesława Czaplińskiego, na których widzimy Ryszarda Kapuścińskiego zarówno w przestrzeni prywatnej (w mieszkaniu, gabinecie, na spacerze w podwarszawskim Aninie), jak i wśród znanych osobistości kultury (m.in. z Witoldem Lutosławskim, Susan Sontag i Philipem Rothem).
„Myślę, że ta publikacja pozwoli lepiej zrozumieć wielowarstwowość tekstów Kapuścińskiego, autora, który ma ogromną zdolność dokonywania analizy sytuacji i wyciągania ogólnych wniosków. Nie wzięło się to oczywiście z powietrza. Ryszard Kapuściński jako reporter odwiedził ponad sto krajów, obserwował dwadzieścia siedem rewolucji, stawał przed plutonem egzekucyjnym, ma niespotykaną zdolność nawiązywania kontaktów z ludźmi, począwszy od najwyższych elit władzy, a skończywszy na prostych robotnikach” – pisze Czesław Czapliński
Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Czytelnik.
[am]
Kategoria: premiery i zapowiedzi
