Poświęcenie w czasach wojennego terroru – „Raport W.”, czyli komiks o raporcie rotmistrza Pileckiego
Opowieść o poświęceniu, sile człowieczeństwa w prawdziwie nieludzkich czasach i polskim bohaterze, który stał się międzynarodowym symbolem. Tym jest właśnie „Raport W” uznany we Francji za najlepszy komiks historyczny 2019 roku, a w Polsce opublikowany za sprawą Wydawnictwa Marginesy. To niezwykła historia ujęta w nietypowej formie łączącej kronikarskie świadectwo i oryginalną artystyczną wizję.
Pilecki to rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, współzałożyciel Tajnej Armii Polskiej, żołnierz Armii Krajowej, więzień i organizator ruchu oporu w KL Auschwitz, który do obozu zagłady przeniknął jako Tomasz Serafiński. Swoje raporty z miejsca terroru napisał już po ucieczce w kwietniu 1943 roku. Widząc piekło na ziemi, starał się w przejmujący sposób oddać obraz cierpienia panującego w fabryce śmierci. Niezwykłość jego relacji francuski rysownik Gaétan Nocq postanowił oddać w formie graficznej, w czym wspomogła go odpowiedzialna za konsultację historyczną projektu Isabelle Davion, specjalizująca się w historii Europy Środkowo-Wschodniej wykładowczyni na Uniwersytecie Paris Sorbonne.
„Jeśli mieliśmy ze sobą współpracować – a Gaétan znał mnie dość długo, by wiedzieć, że jestem wymagająca – musieliśmy pilnować równowagi między swobodą wizji a naukową rzetelnością” – podkreśla Davion. „Komiks to przede wszystkim historia. I Isabelle mi ją podarowała. Historię wolną od emfazy, od patosu, tym mocniejszą, że autentyczną. Prawdziwą opowieść szpiegowską, o skomplikowanej misji, niemal niewykonalnej, z ucieczką w finale. Świadectwo osadzone w niezwykle delikatnym kontekście obozu w Auschwitz” – komentuje Gaétan Nocq, rysownik, malarz i autor komiksów.
„Raport W” to zapis przeżyć Pileckiego, który stał się narratorem historii o wyjątkowym poświęceniu w bestialskich czasach. Z więziennych dialogów przebija na samym początku strach, przerażenie, a potem stopniowa akceptacja, najczęściej rezygnacja, ale równie często nadzieja na to, że miejsce kaźni może zostać zniszczone. Pilecki stał się symbolem walki, wiary w to, że jutro może być lepsze.
„Rysunki Gaétana z wielką subtelnością oddają graniczącą z absurdem i wykraczającą poza codzienny koszmar nieprzewidywalność życia w Auschwitz” – pisze Davion, która podkreśla prawdopodobnie najważniejszy element warsztatu francuskiego artysty. Nocq nie skupia się na wielu szczegółach, nie przykłada zbyt wielkiej troski do architektonicznych detali czy ubiorów. Rysownik rozmywa kontury świata, żyjących w nim bohaterów, kreśląc tak naprawdę oniryczny obraz rzeczywistości. Koszmarnego horroru, który był jednak prawdziwy.
„Raport W” to niezwykle udana realizacja artystyczna, w której historyczne świadectwo łączy się z humanistyczną wymową wspomnień Pileckiego. Gaétan Nocq stworzył wyjątkowo wartościowy album idealnie wprowadzający w niełatwą tematykę. Dopełnieniem dzieła jest bogate opracowanie naukowe przygotowane przez Isabelle Davion, dzięki któremu możemy jeszcze lepiej zrozumieć historię rotmistrza Pileckiego.
Marcin Waincetel
TweetKategoria: premiery i zapowiedzi
