„Opowieści z głębi miasta” ? 25 zdumiewających historii Shauna Tana o miejscu ludzi i zwierząt na świecie

4 kwietnia 2020

Wydawnictwo Kultura Gniewu opublikowało kolejną książkę Shauna Tana, znanego australijskiego pisarza i rysownika, autora m.in. „Przybysza” i „Regulaminu na lato”. „Opowieści z głębi miasta” to zbiór 25 ilustrowanych historii o relacjach między ludźmi i zwierzętami, które rozgrywają się w przestrzeni miejskiej i kwestionują uprzywilejowane miejsce człowieka w świecie.

„Podstawowe założenie, które sobie wyznaczyłem, było dość proste: pomyśl o zwierzęciu w mieście. Dlaczego tam się znajduje? Jak ludzie na nie reagują? Jakie kryje się za tym znaczenie?” ? wyjaśnia Shaun Tan. „Jesteśmy bardzo zajęci byciem przez cały czas ludźmi, podczas gdy inne ssaki, owady, ryby i ptaki istnieją obok nas niczym zapomniani krewni. I choć nigdy nie zrozumiemy życia tych zwierząt ? byłoby głupotą zakładać inaczej ? to jednak pisząc i malując historie na ich temat, możemy przynajmniej rozwinąć naszą wyobraźnię i poznać trochę lepiej samych siebie”.

Shaun Tan

Zdaniem Shauna Tana postępująca cywilizacja odsunęła człowieka od natury. Żyjemy coraz dalej od lasów, łąk, pustyń i oceanów, zamiast tego wybierając zatłoczone miasta i cyberprzestrzeń. To sprawiło, że przestaliśmy rozumieć zwierzęta. Niszczymy ich siedliska, wyzyskujemy do cna w pracy na roli i dostarczamy im niewysłowionych cierpień. A jednak czujemy, że czegoś nam brakuje. Czasem dociera do nas to, o czym dobrze wiedzieli nasi przodkowie: że nasz własny los jest ściśle powiązany z losem zwierząt i nadmiernie eksploatując środowisko oraz doprowadzając do wymierania gatunków, zakłócamy precyzyjnie dostrojoną sieć zależności.

„Często czułem, że wiele problemów materialnych i duchowych, na które cierpię ja i inni, może mieć coś wspólnego z tym oddaleniem się od natury w postindustrialnym świecie, szczególnie w ośrodkach miejskich. Myślenie o zwierzętach jest dobrym sposobem, aby je docenić, wycofując się z raczej wąskiego, antropocentrycznego sposobu myślenia, skupionego na współczesnych ludzkich troskach i obsesji na punkcie samych siebie” ? komentuje Shaun Tan.

Artyście przy tworzeniu tej książki przyświecała myśl, że ludzie też są tylko zwierzętami. „To coś, o czym zwykle zapominamy, że jesteśmy tylko jednym spośród kilku milionów gatunków na tej planecie. Nasze prawa i religia mówią nam, że jesteśmy wyjątkowi, ale czy rzeczywiście?” ? pyta Shaun Tan. Historie zawarte w książce mają wytrącić nas z chełpliwego myślenia o sobie w kategoriach wyższości. Często przyświecają im surrealistyczne założenia. Krokodyle mieszkające na osiemdziesiątym siódmym piętrze biurowca, gigantyczne ślimaki oddające się z gracją miłosnym uniesieniom w alejkach, ryby pływające po niebie, bo w betonowej metropolii zabrakło już wód, czy wreszcie niedźwiedzie, które porozumiały się z prawnikami i wytoczyły pozew zbiorowy ludzkości… Autor nazywa te historie snami na jawie. Co ważne, przedstawione przez niego zwierzęta nigdy nie zabierają głosu, a ich natura jest nieprzenikniona. Opowieści o nich mogą jednak wiele powiedzieć o sukcesach i porażkach naszego gatunku.

W pracach Shauna Tana nie tylko tekst odgrywa znaczenie, ale również ilustracje. Pełne niesamowitości i miejskiej magii. Prawie wszystkie powstały jako olejne obrazy na płótnie, dlatego oprócz doznań czysto literackich „Opowieści z głębi miasta” dostarczą wam również mnóstwo wrażeń estetycznych. Prawie każdą z ilustracji Shauna Tana będziecie chcieli wyciąć, oprawić w ramę i powiesić na ścianie. Ta książka to najpiękniejszy hołd, jaki mógł złożyć zwierzętom człowiek zawstydzony pazernością i bezdusznością swojego gatunku.