Nieznane oblicze F. Scotta Fitzgeralda. Zbiór niepublikowanych wcześniej opowiadań pisarza po raz pierwszy w polskim przekładzie!
15 maja nakładem wydawnictwa Rebis ukaże się zbiór niepublikowanych wcześniej opowiadań F. Scotta Fitzgeralda. „Dla ciebie mogę umrzeć…” daje możliwość poznać legendarnego amerykańskiego pisarza od innej strony, jako dużo dojrzalszego i poważnego autora, eksperymentującego i niebojącego się kontrowersyjnych tematów.
Fitzgerald od początku swej kariery traktował pisanie krótkich opowiadań jako dobry sposób na utrzymanie. Był doskonale świadomy tego, że mógł na nich szybko zarobić niemałe pieniądze. W 1929 roku magazyn „Post” płacił mu po 4 tysiące dolarów za opowiadanie (równowartość dzisiejszych 55 tysięcy dolarów). Dla porównania ? taką samą kwotę dostał jako zaliczkę za powieść „Wielki Gatsby”, która po premierze nie sprzedawała się dobrze, a wysiłek włożony w jej napisanie był nieporównanie większy.
W pierwszych latach kariery Fitzgeraldowi częstokroć zdarzało się wręcz traktować opowiadania jako zwykłą chałturę. Po prostu dostarczał gazetom tego, czego oczekiwały. Miał jednak świadomość, które z jego tekstów są lepsze i bolało go, że tandetne historie, które potrafił „machnąć w ciągu tygodnia”, sprzedawały się bardzo dobrze, podczas gdy prawdziwe literackie skarby nie przynosiły żadnych pieniędzy. Z czasem zaczęła go również uwierać łatka kronikarza „ery jazzu”, która przylgnęła do niego po publikacji „Pięknych i przeklętych” oraz „Wielkiego Gatsby’ego”. Czytelnicy oczekiwali, że na kartach swoich utworów będzie nadal opisywał blichtr, przyjęcia i młodych chłopców uganiających się za bogatymi dziewczynami. Fitzgerald nie chciał jednak utknąć w tej szufladce na zawsze. „Musiałbym być cudotwórcą albo chałturnikiem, żeby przez trzydzieści lat produkować wciąż jedno i to samo. Wiem, że tego ludzie po mnie oczekują, ale tamta studnia już prawie wyschła i sądzę, że znacznie mądrzej z mojej strony byłoby nie wytężać się nad nią za bardzo, ale raczej znaleźć nową studnię, nową wenę” ? pisał pod koniec lat 30. w liście do redaktora jednego z czasopism.
Fitzgerald znalazł ową studnię w otaczającej rzeczywistości. Ameryka borykała się z wielkim kryzysem, a i jemu życie nie szczędziło kłopotów. Brakowało mu pieniędzy, podupadł na zdrowiu, nadmiernie pił i palił, a Zelda co rusz wymagała hospitalizacji w kolejnej klinice psychiatrycznej. Opowiadania z tego okresu w pełni oddają ten nastrój. Są mroczne i poważne. Jazz i bąbelki szampana zastąpiły rozwody, ubóstwo, seks, rozpacz i samotność. Choć są one dużo dojrzalsze, redaktorzy czasopism rzadko wyrażali chęć ich publikacji, co Fitzgeralda osobiście dotykało. Nie godził się jednak na żadne próby łagodzenia wymowy utworów ani nie ulegał naciskom, by unikać „nieprzyjemnych” tematów. Gorąco pragnął, by te utwory doczekały się publikacji, ale tylko w takiej formie, w jakiej zostały napisane. Może gdyby żył dłużej, przyszedłby na to czas. Niestety, Fitzgerald zmarł w 1940 roku, a same teksty na długo zostały pogrzebane w archiwach.
O niektórych z tych opowiadań badacze wiedzieli od dawna. Na inne opiekunowie spuścizny pisarza trafili dopiero kilka lat temu. Zaproszona do zredagowania tomu badaczka Anne Margaret Daniel znalazła kilka kolejnych i w ten sposób narodził się zbiór „Dla ciebie mogę umrzeć i inne zagubione opowiadania”, łącznie ponad 580 stron nieznanych wcześniej utworów autora „Wielkiego Gatsby’ego”. Opowiadania zebrane w tej książce pochodzą głównie z lat 30., niektóre maja formę scenopisu, inne mogły stanowić początkowo pomysły na scenariusze, które ostatecznie zostały przerobione na opowiadania. Znajdziemy tu zarówno perełki, jak i utwory zwyczajnie nieprzemyślane. Wszystkie jednak stanowią dowód coraz większej twórczej wolności Fitzgeralda. Autor eksperymentuje i bada możliwości literatury, częstokroć robiąc wręcz na przekór oczekiwaniom redaktorów, podejmując tematy kontrowersyjne (jak seks) i portretując kobiety i mężczyzn tak, jak naprawdę się zachowywali, a nie w przesłodzony sposób, jaki serwowało chociażby Hollywood w produkowanych taśmowo filmach. Oczywiście nie brak również elementów charakterystycznych dla twórczości Fitzgeralda, jak lapidarny styl, wytworny język czy humor, nawet jeśli czasem jest on wisielczy. Każde z opowiadań opatrzono krótkim wprowadzeniem wyjaśniającym okoliczności jego powstania. Zamieszczono również archiwalne zdjęcia (jak to powyżej, przedstawiające pisarza, gdy robi minę w budce fotograficznej) oraz skany niektórych kart manuskryptów.
Tom „Dla ciebie mogę umrzeć i inne zagubione opowiadania” F. Scotta Fitzgeralda w tłumaczeniu Ewy Ledóchowicz ukaże się 15 maja nakładem wydawnictwa Rebis.
[am]
Na podstawie wstępu do książki „Dla ciebie mogę umrzeć i inne zagubione opowiadania” F. Scotta Fitzgeralda autorstwa Anne Margaret Daniel.
Kategoria: premiery i zapowiedzi
