„Na wschód od Edenu” rozpoczyna serię wznowień dzieł Johna Steinbecka

29 listopada 2011


Słynnym „Na wschód od Edenu” Prószyński i S-ka otwiera serię autorską, w której przypomni wszystkie dzieła Johna Steinbecka. Znajdą się w niej również tytuły nigdy wcześniej w Polsce niepublikowane.

Zdobywca Nagrody Nobla, laureat Pulitzera John Steinbeck zaliczany jest – obok Ernesta Hemingwaya czy Williama Faulknera – do najwybitniejszych amerykańskich pisarzy wszech czasów. Był inspiracją dla legendarnych filmowców (Elia Kazan, John Ford) i muzyków (Bruce Springsteen, a nawet polskie Myslovitz), przyjaźnił się ze sławami rozrywki i polityki (m.in. Prezydentem USA). Istotna część jego twórczości obracała się wokół problemów społecznych ludzi żyjących w Kalifornii. „Rozumiał Amerykę i Amerykanów lepiej niż którykolwiek inny pisarz dwudziestego wieku” pisano o nim w „The Dallas Morning News”. Jako obrońca gnębionych i uciskanych dał się już poznać w latach 30. powieściami „Myszy i ludzie” oraz „Grona gniewu”. Wydana właśnie przez Prószyński i S-ka epicka opowieść „Na wschód od Edenu” to głośny powrót Steinbecka do tematyki, która przyniosła mu największe uznanie.

Książka przedstawia tragiczny los rodziny Trasków, która na przełomie XIX i XX wieku osiedliła się w dolinie Salinas. Adam Trask, farmer, samotnie wychowuje dwóch synów ? Arona i Kaleba. Chłopcy różnią się od siebie jak woda i ogień, a jedyne co ich łączy, to nieustanna rywalizacja o miłość surowego ojca. Aron jest spokojny i posłuszny, Kal to urodzony buntownik, który żywi wyraźną niechęć do brata i za wszelką cenę chce odnaleźć matkę. Napiętą sytuację między braćmi pogłębia jeszcze miłość do tej samej dziewczyny ? Abry. W końcu Kaleb odnajduje matkę, demoniczną Kathy, w domu publicznym i odkrywa, że jest ona zupełnym przeciwieństwem tego, co uosabia ukochany ojciec. Rozdarcie wewnętrzne, konieczność dokonania wyboru i nadmiar napięć doprowadzają do tragedii?

Podczas gdy w warstwie fabularnej powieść jest realistyczną sagą rodziny kalifornijskich ranczerów, jej drugie, głębsze dno można odczytywać jako reinterpretację biblijnej historii o Kainie i Ablu oraz przypowieść o walce dobra ze złem w człowieku.

Steinbeck zaczął pracę nad tekstem w 1950 roku, niedługo po rozpadzie małżeństwa z Gwyndolyn Conger i zawarciu nowego – z Elaine Scott. Myślał wtedy dużo o rodzinie, powieść miała być listem do jego dwóch synów (w wieku 4 i 6 lat) z poprzedniego związku. Kochał ich mocno i martwił się czy ? odcięci od codziennego z nim kontaktu ? nie będą pod zbyt dużym wpływem matki, która w tym czasie borykała się z problemem alkoholowym.

Obszerny tekst (w wydaniu Prószyńskiego niemal 850 stron!) powstawał przez rok, zapisywany ołówkiem w grubym notatniku. W prawej szpalcie Steinbeck zapisywał powieść, w lewej listy do długoletniej redaktorki swoich książek.

Początkowo powieść miała się nazywać „Dolina Salinas”, następnie – za namową pewnego biznesmena z Teksasu ? padła bardziej uniwersalna propozycja, czyli „Moja dolina”. Później Steinbeck stwierdził, że w tytule powinna pojawić się aluzja biblijna do historii Kaina i Abla, stąd kolejnym pomysłem był „Znak Kaina”. Dopiero przepisując finałowy 16 werset opowieści o Kainie i Ablu (z 4 rozdziału księgi Rodzaju), zdecydował się przyjąć trzy ostatnie wyrazy wersetu jako tytuł powieści.

Książka ukazała się we wrześniu 1952 roku, z miejsca stając się opus magnum pisarza. „Myślę, że wszystko co do tej pory napisałem było w pewnym sensie wprawką do tej powieści” – powiedział po jej wydaniu.

Ukoronowaniem sukcesu był przeniesiony trzy lata później na ekran film w reżyserii Elia Kazana. Niezapomnianą rolę zagrał w nim młodziutki, jeszcze praktycznie nieznany James Dean. Ta rola miała zmienić w jego karierze wszystko. Reszta była już tylko legendą.

W planowanej przez wydawnictwo Prószyński i S-ka serii – oprócz „Na wschód od Edenu” – mają ukazać się również wszystkie pozostałe dzieła Steinbecka. Nie zabraknie utworów wcześniej polskiemu czytelnikowi nieznanych lub nieco zapomnianych. W przyszłym roku wydane zostaną trzy klasyczne powieści. W pierwszej kolejności do księgarni trafią: „Myszy i ludzi”, czyli poruszająca historia dwóch przyjaciół, przemierzających setki kilometrów w poszukiwaniu pracy oraz własnego miejsca w życiu, następnie nagrodzone Pulitzerem „Grona gniewu” oraz „Ulica Nadbrzeżna”. Całość ma ukazać się w kilkunastu tomach.

Kliknij tutaj, żeby przeczytać fragment powieści „Na wschód od Edenu”.

Kliknij tutaj, żeby przeczytać biografię Johna Steinbecka.

 

Artur Maszota, na podst. materiałów promocyjnych

Tematy: , , , , , , ,

Kategoria: premiery i zapowiedzi