„Listy do księcia Valentinois” Marcela Prousta – krótka historia zakończenia pewnej przyjaźni

24 kwietnia 2021

Opublikowane przez Wydawnictwo Eperons-Ostrogi „Listy do księcia Valentinois” Marcela Prousta to zapis ostatnich chwil krótkiej przyjaźni między wielkim pisarzem i młodszym od niego arystokratą, która zakończyła się gwałtownie po kilku miesiącach.

Marcel Proust i Pierre de Polignac, późniejszy książę Valentinois, poznali się w 1917 roku. Ich znajomość nie zaczęła się gładko. Pisarz nie przepadał za arystokratą, prawdopodobnie z powodu maski, jaką ten przybierał w towarzystwie. Z pierwszego spotkania wyszedł jednak oczarowany intelektem i osobowością księcia.

W 1920 roku, gdy Pierre de Polignac miał poślubić księżną de Valentinois, ich przyjaźń nabrała rozkwitu. W listach do bliskich Proust nie szczędził pochwał na temat arystokraty. „Wielki przyjaciel”, „osoba ujmująca” – to epitety, którymi go określał. Po kilku miesiącach stosunki zostały jednak zerwane. Sam książę pojawił się później jako jedna z postaci w tomie „Strona Guermantes”.

„Listy do księcia Valentinois” rzucają więcej światła na przyczyny tego stanu rzeczy. Korespondencja, która przetrwała do naszych czasów, nie jest obszerna. To jedynie kilka listów nadanych przez Prousta, a także jeden, który zachował się w szkicu i nie został wysłany. Skromne zasoby archiwum powodują, że dociekanie przyczyn zerwania przyjaźni przybiera znamiona literackiego śledztwa, które zajmuje ponad połowę zawartości książki.

Badacz twórczości Prousta, Jean-Marc Quaranta, odwołuje się do istniejących dokumentów, wspomnień i relacji postronnych, którzy mogli posiadać wiedzę na interesujący go temat. Z pomocą zachowanej korespondencji odsłania kulisy nieporozumienia i odtwarza jego chronologię.

Zaprezentowane w tym skromnym tomie pojedyncze listy mają dla wielbicieli autora „W poszukiwaniu utraconego czasu” jeszcze jedną istotną wartość. „Informują nas o człowieku, jakim mógł być Marcel Proust, o jego głodzie relacji z innym, o jego stosunku do przyjaźni, choroby, pieniędzy, o jego pragnieniu podobania się, bycia potrzebnym, aż po chęć uczynienia siebie niezbędnym – i nieznośnym; świadczą również o najwyższej randze, jaką przydawał literaturze w życiu swoim i innych” – pisze Quaranta.

Książka ukazała się w przekładzie Krzysztofa Matuszewskiego.

[am]

Tematy: , , , , ,

Kategoria: premiery i zapowiedzi