Kultowe powieści z Fantomasem w polskim wydaniu
Klasyka pulp fiction wreszcie w polskim przekładzie. Nakładem wydawnictwa Studio Emka do księgarń trafią przedwojenne powieści z Fantomasem napisane przez duet Pierre Souvestre i Marcel Allain. Premiera pierwszej książki, „Zakochany książę”, zapowiedziana jest na maj. Kolejna, „Zagubiony pociąg”, ukaże się w czerwcu.
Fantomas, jakiego w Polsce znamy, to bohater popularnej serii filmów z lat 60. z Jeanem Marais i Louisem de Fun?s oraz wróg Pana Samochodzika w jednym z tomów serii przygodowych książek autorstwa Zbigniewa Nienackiego. Na zachodzie jego popularność sięga jednak początków XX wieku, kiedy na rynku z godną pozazdroszczenia częstotliwością ukazywały się powieści duetu Pierre Souvestre i Marcel Allain.
Postać Fantomasa, genialnego złoczyńcy o niebieskiej twarzy-masce, pojawiła się kilka lat po Ars?nie Lupin. Nowy antybohater wyraźnie różnił się jednak od wykreowanego przez Maurice’a Leblanca włamywacza-dżentelmena. Fantomas nie miał żadnych skrupułów. Przedstawiono go jako rozmiłowanego w zbrodniach socjopatę, który nie stosuje łaski i nie jest lojalny wobec nikogo, nawet wobec własnych dzieci.
Nieuchwytny Fantomas to geniusz zła, mistrz kamuflażu i bezwzględny kat, który popełnia największe zbrodnie: a to w eleganckim sklepie pojawiają się flakony wypełnione zamiast perfumami kwasem siarkowym, innym razem na wycieczkowcu zaczynają grasować zarażone dżumą szczury, a to znowu jedną ze swych ofiar przymusza do popełnienia samobójstwa za pomocą gilotyny, następcę tronu pewnego państewka więzi w podziemiach Paryża, zaś jego nielojalny wspólnik ginie roztrzaskany o ściany ogromnego dzwonu.
Marcel Allain (1885 – 1969) i Pierre Souvestre (1874?1914)
„Fantomas” to prekursor literatury pulp fiction. Seria odniosła oszałamiający sukces, zawładnąwszy masową wyobraźnią i na stałe wchodząc do panteonu popkultury.
Narodziny cyklu są równie niesamowite jak same książki i do dnia dzisiejszego obrosły wręcz legendami. Były prawnik Pierre Souvestre pracował na utrzymanie jako dziennikarz motoryzacyjny. O prawie dziesięć lat młodszy Marcel Allain trafił do niego na stanowisko sekretarza i zajmował się pisaniem długich artykułów o nowych samochodach, których nigdy nie widział na oczy. Wkrótce obaj panowie zaczęli współpracę przy tworzeniu powieści detektywistycznych w odcinkach dla podrzędnych magazynów. Tam na ich dokonania zwrócił uwagę Arth?me Fayard, wydawca, który słynął z przedruków XIX-wiecznych książek z wygasłymi prawami autorskimi, dzięki czemu sprzedawał je w niewiarygodnie niskich cenach, na jakie stać było nawet najbiedniejszych paryżan. Ten genialny pomysł wykorzystali później amerykańscy wydawcy, tworząc cały gatunek literatury pulp fiction. Fayard zatrudnił Souvestre’a i Allaina do napisania serii fantastycznych powieści. W drodze na spotkanie z wydawcą w celu podpisania umowy autorzy wymyślili sobie pseudonim „Fantômus”. Fayard najwyraźniej błędnie zinterpretował nazwę, bowiem wykorzystał ją jako tytuł serii. Pisarze uznali, że nie ma sensu tego poprawiać i tak narodził się Fantomas.
Tempo powstawania kolejnych książek o Fantomasie było zabójcze. Umowa obligowała Souvestre’a i Allaina do napisania jednej pełnowymiarowej powieści miesięcznie. Aby podołać temu zadaniu autorzy tworzyli kolejne tomy metodą przypominającą produkcję na linii montażowej. W pierwszym tygodniu ustalali zarys fabuły, często bezwstydnie zapożyczając pomysły od starszych kolegów po piórze. Następnie przez dwa tygodnie każdy dyktował przydzielone mu rozdziały sekretarce. W ostatnim tygodniu panowie wymieniali się manuskryptami, pisali akapity przejściowe, dzięki którym akcja między rozdziałami nabierała płynności i wysyłali tekst książki do wydawcy. W ten sposób przez 32 miesiące napisali 32 powieści. Dalsze plany pokrzyżowała śmierć Souvestre’a 26 lutego 1914 roku. Allain poślubił później wdowę po nim i przez ponad trzy dekady napisał kolejnych 11 książek. Nie powtórzyły już one jednak sukcesu pierwszych tomów.
Dzięki wydawnictwu Studio Emka będziemy mogli w maju i czerwcu przeczytać dwie książki z Fantomasem – „Zakochany książę” oraz „Zagubiony pociąg” (obie w przekładzie Andrzeja Wiśniewskiego). Powieści o Fantomasie były wysoko cenione przez francuską awangardę, w szczególności przez surrealistów. Blaise Cendrars nazwał serię „współczesną Eneidą”, zaś Guillaume Apollinaire powiedział, że „z punktu widzenia wyobraźni Fantomas jest jednym z najbogatszych dzieł, jakie istnieją”. Dzisiejszy czytelnik dostrzeże w tej być może nieco już naiwnej narracji urok starego, nieistniejącego Paryża z czasów Belle Epoque, z jego eleganckimi „wyższymi sferami” i równie malowniczym, przestępczym półświatkiem.
[am]
TweetKategoria: premiery i zapowiedzi
