Kolekcja literatury skandynawskich pisarek na półmetku. Biblioteka Wolne Lektury udostępniła bezpłatnie piąty tytuł z serii
Od maja 2024 roku biblioteka Wolne Lektury udostępnia powieści, opowiadania i dramaty skandynawskich pisarek, które nigdy wcześniej nie były tłumaczone na język polski. Ukazał się właśnie piąty tytuł w serii, książka „Marzenie o Oriencie” szwedzkiej pisarki Sophie Elkan.
Kiedy pada hasło: literatura skandynawska, natychmiast przychodzą na myśl albo książki dla dzieci Tove Jansson czy Astrid Lindgren, albo trzymające w napięciu kryminały. Ale literatura skandynawska to również wyśmienite powieści psychologiczne, opowiadania czy dramaty o skomplikowanych, głęboko ludzkich bohaterach.
Biblioteka Wolne Lektury w ramach projektu „Feministyczne inspiracje. Nowe przekłady literatury skandynawskiej” postanowiła przybliżyć dzieła, które nigdy wcześniej nie były tłumaczone na język polski, a także jeden utwór dostępny dotychczas w niepełnym przekładzie. Wśród autorek znajdują się zarówno noblistki, jak i twórczynie mniej znane w Polsce, a ich dzieła dotykają ważnych kwestii związanych z emancypacją kobiet, ich prawem do samostanowienia, równouprawnieniem, a także krytyką społeczeństwa konsumpcyjnego. Utwory te poruszają tematy takie jak łączenie życia zawodowego z prywatnym, seksualność kobiet (również nieheteronormatywnych), znaczenie wspólnoty doświadczeń w kształtowaniu życia kobiet, a także kwestie zdrowia psychicznego.
„Nowe przekłady skandynawskich pisarek oferują polskim czytelnikom niepowtarzalną okazję do zanurzenia się w historii literatury skandynawskiej i odkrycia nowych perspektyw na kobiece doświadczenie. Dzieła te są nie tylko literacką perełką, ale również ważnym głosem w debacie o roli kobiet w społeczeństwie. Kolekcja wprowadza nas w skandynawską kulturę, a jednocześnie porusza uniwersalne tematy, które są aktualne również dzisiaj” – informują Wolne Lektury.
Serię rozpoczęto w maju 2024 roku publikacją zbioru opowiadań „Zdarzyło się po drodze” autorstwa Agnes von Krusenstjerny, szwedzkiej pisarki-buntowniczki (w tłum. Justyny Czechowskiej). Pisane w burzliwych latach międzywojnia utwory śmiało łamią konwenanse obyczajowe i konwencje literackie. Dzieciństwo, młodość i starość, choroba i śmierć, rodzina i samotność, przyjaźń i zdrada, trwanie, przemijanie i powroty, miłość i nienawiść, seksualność i erotyzm, bieda i wielkie pieniądze, podróż i dom rodzinny, nuda i szaleństwo, wreszcie pozycja kobiety i wartość jej życia jako jednostki i cząstki społeczeństwa… – w tym niewielkim tomie udało się autorce poruszyć niemal wszystkie możliwe wątki i problemy, z jakimi spotykała się zarówno na co dzień w swoim środowisku rodzinnym i artystycznym, jak i poza jego przestrzennymi i czasowymi ramami.
Miesiąc później ukazał się pierwszy polski przekład „Pani Marty Oulie” autorstwa Sigrid Undset (w tłum. Katarzyny Tunkiel). To powieść o zdradzie, napisana w formie dziennika, opowiadającego o rozwoju związku Marty Oulie z mężem Ottonem, poczciwym i zapracowanym przedsiębiorcą, oraz o romansie z zakochanym w niej Henrikiem, kuzynem Marty i zarazem wspólnikiem w interesach Ottona. Wydarzeniem, które skłania kobietę do przelewania na papier refleksji i wspomnień, jest choroba Ottona, który z powodu gruźlicy przebywa w sanatorium, nieświadomy zdrady, jakiej dopuściła się jego żona, oraz faktu, że to Henrik jest ojcem najmłodszego z czwórki ich dzieci. Głębia psychologiczna postaci, dylematy natury moralnej, wyraziście nakreślone środowisko, a nade wszystko tematyka – miłość kobiety do mężczyzny – to cechy, które można uznać za charakterystyczne dla całej twórczości tej autorki.
Lipiec przyniósł „Rozmowy przez telefon”, czyli krótką sztukę teatralną autorstwa szwedzkiej pisarki Victorii Benedictsson (w tłum. Elżbiety Frątczak-Nowotny). opowiadająca o dość nietypowym wieczorze z życia siedemnastoletniej Siri, która po śmierci rodziców trafia do domu bogatego wuja, gdzie czuje się bardzo samotna. Dzięki zabawnemu zbiegowi okoliczności zyskuje jednak przyjaciela. Tą jednoaktówką Victoria Benedictsson zadebiutowała jako dramatopisarka. Znakomite recenzje ukazały się w niemal całej szwedzkiej prasie. Powszechnie podkreślano zabawną intrygę, naturalne dialogi i świetne przedstawienie charakterów bohaterów – szczególnie młodziutkiej Siri.
W listopadzie w Wolnych Lekturach ukazała się „Legenda starego dworu” Selmy Lagerlöf, wybitnej szwedzkiej pisarki i noblistki (w nowym tłum. Justyny Czechowskiej). Powieść opowiada historię młodej kobiety, próbującej uratować przed szaleństwem mężczyznę, którego bezgranicznie kocha. Gunnar Hede studiuje w Uppsali, jednak zamiast koncentrować się na nauce, całymi dniami gra na skrzypcach. Kręta ścieżka sztuki powoli doprowadza go do obłędu. Przypadkowo poznana z artystyczną trupą Ingrid zrobi wszystko, by ukochanego ocalić.
Teraz możemy poznać piąty tytuł w serii, „Marzenie o Oriencie” szwedzkiej pisarki Sophie Elkan (w tłum. Justyny Czechowskiej). Powieść pierwotnie opublikowana została w 1901 roku. Inspiracją do jej napisania była podróż autorki na Wschód. Książka opowiada o niemożliwej miłości pomiędzy ludźmi wywodzącymi się z odmiennych kultur i o podróżach, które miałyby zbliżyć do siebie parę głównych bohaterów – Egipcjanina Saida i Szwedkę Stinę – dając im szansę na wzajemne poznanie swoich korzeni i przezwyciężenie różnic mentalnych oraz cywilizacyjnych. Czy tej dwójce uda się uciec od stereotypów i zrealizować „marzenie o Oriencie” – tak odmienne dla każdego z nich?
„Powieść Sophie Elkan, poza intrygującym wątkiem fabularnym, pełna jest refleksji natury obyczajowej, etycznej, antropologicznej, a nawet politycznej. W tle głównych wydarzeń przewijają się wątki kolonializmu i pączkującego feminizmu. Szwedzka pisarka świadoma jest różnic kulturowych; stara się je objaśniać i łagodzić, czyniąc swych bohaterów postaciami swoistego 'dialogu o Inności'” – informuje biblioteka Wolne Lektury.
Łącznie w ramach projektu „Feministyczne inspiracje. Popularyzacja skandynawskiej literatury feministycznej” przeczytamy 10 tytułów. Wszystkie książki będą opublikowane w bibliotece Wolne Lektury na wolnej licencji, co oznacza, że można je zgodnie z prawem bezpłatnie przeglądać, słuchać, pobierać na swój komputer, a także udostępniać innym. Kolejne tytuły z kolekcji będą ukazywały się sukcesywnie do 2026 roku.
[am]
TweetKategoria: premiery i zapowiedzi
