John Maxwell Coetzee, Swietłana Aleksijewicz, Henri Bergson – co wspólnego mają z Polską? Premiera książki „Nasi Nobliści”
John Maxwell Coetzee, Swietłana Aleksijewicz, Henri Bergson – co najsłynniejsi światowi nobliści mają wspólnego z Polską? O wiele więcej, niż moglibyśmy się spodziewać. Piszą o tym Maria i Przemysław Pilichowie w książce „Nasi Nobliści. 56 laureatów znad Wisły, Odry i Niemna”, która ukaże się w księgarniach 21 października.
Rok temu Literacką Nagrodę Nobla odebrała Olga Tokarczuk. Pisarki nie trzeba przestawiać. Podobnie jest z Władysławem Reymontem, Henrykiem Sienkiewiczem, Czesławem Miłoszem, Wisławą Szymborską czy Marią Skłodowską-Curie. Ale nie wszyscy wiedzą, że z naszym krajem związanych jest kilkudziesięciu innych laureatów Nagrody Nobla. Książka „Nasi Nobliści” przybliża portrety 56 noblistów urodzonych w Polsce i na Kresach Wschodnich, bądź o polskich korzeniach.
John Maxwell Coetzee, południowoafrykański autor, laureat Literackiej Nagrody Nobla w 2003 roku, uważany jest za jednego z najwybitniejszych żyjących powieściopisarzy anglojęzycznych, a „Hańba” napisana w RPA pod koniec lat 90. – za najlepsze z jego dzieł. Noblista jest potomkiem holenderskich osadników z XVII wieku, ale jego pradziadek Baltazar (Balcer) Dubiel był Polakiem. Pochodził z Czarnegolasu niedaleko Odolanowa. W wieku kilkunastu lat wyemigrował jednak do południowej Afryki, gdzie później założył rodzinę. Być może bez tej brawurowej decyzji nie znalibyśmy dziś takich powieści jak „Elizabeth Costello” czy „Hańba”, a RPA nie mogłoby poszczycić się jednym z najzdolniejszych autorów w historii literatury.
Albert Michelson to amerykański fizyk, który zawsze uważał się za Polaka. W dokumentach urzędowych jako miejsce urodzenia wpisywał: Strzelno, Poland. Nawet wtedy, gdy państwa polskiego nie było na mapach. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki z 1907 roku kochał muzykę, grał na skrzypcach, komponował. Miał też talent malarski. Pracę naukową „O metalicznym zabarwieniu ptaków i owadów” zilustrował własnoręcznie wykonanymi rysunkami. Lubił grać w szachy, brydża i bilard. Był przystojnym, zawsze zadbanym i eleganckim mężczyzną, czarującym w towarzystwie.
Z kolei szwajcarski chemik Tadeusz Reichstein, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 1950 roku, na pytanie, za kogo się uważa, odpowiadał: „Czuję się Szwajcarem polsko-żydowskiego pochodzenia”. On i jego bracia przyjęli obywatelstwo szwajcarskie. Rodzice aż do śmierci zatrzymali polskie paszporty. Został Honorowym Obywatelem swojego rodzinnego Włocławka. Kiedy wycofał się z czynnego uczestnictwa w życiu naukowym, zaczął badania paproci we własnym przydomowym ogrodzie doświadczalnym. W 1995 roku został członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Botanicznego.
Józef Rotblat, brytyjski fizyk polskiego pochodzenia, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1995 roku, do końca życia biegle mówił po polsku. Podkreślał swoje pochodzenie mówiąc, że jest Polakiem z brytyjskim paszportem. Za najsmaczniejsze danie uważał rodzimą zupę grzybową z suszonych prawdziwków. Interesował się rozwojem nauki w Polsce. Na uroczystości wręczenia Nagrody Nobla poprosił o zagranie poloneza As-dur Chopina, ten sam utwór towarzyszył mu kilka dni później podczas wystąpienia w Radiu BBC.
„Nasi Nobliści. 56 laureatów znad Wisły, Odry i Niemna” to opowieść o najwybitniejszych umysłach swojej epoki oraz wyjątkowych, często skomplikowanych relacjach, które łączyły je z Polską. Autorzy nie tylko nakreślają sylwetki samych bohaterów, ale zapewniają czytelnikom również wgląd w burzliwą historię ziem polskich.
W książce zostali opisani: Maria Skłodowska-Curie, Albert Abraham Michelson, Otto Stern, Isidor Isaac Rabi, Max Born, Maria Goeppert-Mayer, Klaus von Klitzing, Georges Charpak, Żores Ałfiorow, Fritz Haber, Walther Hermann Nernst, Friedrich Bergius, Kurt Alder, Roald Hoffmann, Emil von Behring, Paul Ehrilch, Gerhard Domagk, Tadeusz Reichstein, Konrad Emil Bloch, Andrzej Wiktor Schally, Günter Blobel, Henryk Sienkiewicz, Gerhart Hauptmann, Władysław Stanisław Reymont, Samuel Josef Agnon, Isaac Bashevis Singer, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Günter Grass, Swietłana Aleksijewicz, Olga Tokarczuk, Menachem Begin, Lech Wałęsa, Szimon Peres, Józef Rotblat, Simon Kuznets, Reinhard Selten, Sidney Altman, Johannes Georg Bednorz, Henri Louis Bergson, Herbert Charles Brown, Iwan Bunin, Aaron Ciechanover, John Maxwell Coetzee, Gertrude Belle Elion, Sheldon Lee Glashow, Robert Hofstadter, Leonid Hurwicz, Irena Joliot-Curie, Piotr Leonidowicz Kapica, Jerome Karle, Harold Kroto, Karl von Ossietzky, Frederick Reines, Frank Wilczek, Ada Yonath.
Autorzy książki, Maria i Przemysław Pilichowie, swoją działalność publicystyczną rozpoczęli od przewodników turystycznych, które ukazywały się w wydawnictwach polskich, ale również np. w niemieckim wydawnictwie Baedeker. Od wielu lat zajmują się biografiami wybitnych, ale dziś często mało znanych postaci. Są autorami m.in. książek „Wielcy polscy podróżnicy, którzy odkrywali świat” oraz „Wybitni polscy odkrywcy i podróżnicy”. „Nasi Nobliści…” to kolejna ich wspólna publikacja. Książkę opublikuje Wydawnictwo Muza.
[am]
fot. © European Union 2013 – European Parliament
Kategoria: premiery i zapowiedzi
