Zmarł John le Carré. Brytyjski klasyk thrillerów szpiegowskich miał 89 lat

14 grudnia 2020

Nie żyje John le Carré, autor zimnowojennych, chętnie ekranizowanych przez Hollywood thrillerów szpiegowskich. Podczas trwającej pół wieku kariery napisał 25 powieści, czerpiąc częściowo z własnej biografii: w latach 50. i 60. pracował dla brytyjskiego wywiadu. Jego najsłynniejszym bohaterem był agent George Smiley. Wiadomość potwierdziła rodzina. Przyczyną śmierci było zapalenie płuc.

„Ten straszny rok zabrał giganta literatury i humanitarystę. 'Mała doboszka’ była jedną z najlepszych powieści, jakie kiedykolwiek przeczytałem” – napisał na Twitterze Stephen King. „Jeden z wielkich powojennych brytyjskich twórców, niezapomniana, wyjątkowa postać” – wspomina Robert Harris. „Był zawsze prawdziwym dżentelmenem” – dodaje Gary Oldman, który wcielił się w George’a Smileya w ekranizacji powieści „Druciarz, krawiec, żołnierz, szpieg” z 2011 roku. Zdaniem Margaret Atwood „powieści ze Smileyem są kluczem do zrozumienia czasów połowy XX wieku”.

John le Carré urodził się w Dorset w 1931 roku jako David Cornwell. Nie miał zbyt szczęśliwego dzieciństwa: matka porzuciła rodzinę, ojciec nie stronił od przemocy. Studiował najpierw w Szwajcarii, a potem na uniwersytecie w Oxfordzie. Będąc jeszcze studentem związał się z brytyjskim wywiadem – najpierw z MI5, potem MI6. Jako pisarz zadebiutował w 1961 roku powieścią „Budzenie zmarłych”, w której po raz pierwszy pojawia się George Smiley. Prawdziwy sukces i międzynarodowe uznanie przyszły dwa lata później wraz z książką „Ze śmiertelnego zimna”. Zdaniem krytyka Michaela Sragowa, powieści le Carrégo stanowiły realistyczną odpowiedź na stworzoną przez Iana Fleminga kreację Jamesa Bonda.

Szpiegowska kariera Johna le Carrégo zakończyła się ostatecznie w 1964 roku, kiedy jego tożsamość została ujawniona KGB przez podwójnego agenta Kima Philby’ego. Podobny wątek pojawił się później w „Druciarzu, krawcu, żołnierzu, szpiegu”.

W swoich wspomnieniach le Carré zanotował refleksję: „pierwsza zasada zimnej wojny: nic, absolutnie nic nie jest takie, jakie się wydaje”. I faktycznie nawet życiorys autora jest równie skomplikowany, pogmatwany i naznaczony zdradami, jak fabuły jego powieści. Chociaż chętnie przemycał własne doświadczenia i przeżycia na kartach powieści, wciąż pozostaje postacią enigmatyczną. „Jestem kłamcą. Urodziłem się po to, by kłamać. Kształcono mnie na kłamcę i szkolono mnie na kłamcę w środowisku, które kłamaniem zarabia na życie. Kłamstwo praktykuję również jako pisarz” – przyznał w wypowiedzi, którą znajdziemy w jego biografii autorstwa Adama Sismana.

Le Carré intensywnie podróżował po świecie, czerpiąc ze swoich wojaży inspiracje do kolejnych książek. Pisał między innymi o handlu bronią („Nocny recepcjonista”), szantażu i o wyobrażeniach stających się rzeczywistością („Krawiec z Panamy”) i o praniu brudnych pieniędzy („Zdrajca w naszym typie”). Był również twórcą scenariusza do „Krawca z Panamy” z Pierce’em Brosnanem w roli głównej i do kilku innych adaptacji swoich powieści.

Cechowała go skromność, konsekwentnie odmawiał prestiżowych literackich wyróżnień, nie chciał również tytułu szlacheckiego. Twierdził, że takie wyróżnienie nałożyłoby na niego ograniczenia, których sobie nie życzył. Uważał się za „Brytyjczyka do szpiku kości”, ale był zdecydowanym krytykiem Brexitu: jego zdaniem miejsce Anglii, którą uważał za „swoją”, jest w strukturach europejskich. Opuszczając Unię Europejską, kraj stał się bowiem „Anglią, której nie chciał znać”.

Był dwukrotnie żonaty, ale za prawdziwą miłość swojego życia uważał literaturę. Proces pisania rozumiał jako kompromis między wyobraźnią a poszukiwaniem realności. „Takich jak on już się nie spotyka. Tę stratę odczuje każdy miłośnik książek” – napisał agent literacki le Carrégo, Jonny Geller.

17 października 2019 roku miała premierę ostatnia książka pisarza, „Agent Running in the Field” („Agent działający w terenie”). Polscy czytelnicy będą mogli cieszyć się lekturą w połowie 2021 roku. Powieść – jak większość poprzednich – ukaże się nakładem Wydawnictwa Sonia Draga.

[kch]

Tematy: , , , , , ,

Kategoria: newsy