Zmarł Henryk Jerzy Chmielewski, twórca „Tytusa, Romka i A’Tomka”
W nocy 21 stycznia, z czwartku na piątek, zmarł Henryk Jerzy Chmielewski znany jako „Papcio Chmiel”. Twórca kultowych komiksów o Tytusie, Romku i A’Tomku miał 97 lat. Wiadomość o śmierci artysty przekazał m.in. jego wydawca oraz Muzeum Powstania Warszawskiego.
Henryk Jerzy Chmielewski był najdłużej tworzącym artystą komiksowym w Polsce. Jego kariera graficzna rozpoczęła się niedługo po wojnie, w 1947 roku, i trwała przez ponad 70 lat aż do śmierci w wieku 97 lat.
Urodzony 7 czerwca 1923 roku w Warszawie Henryk Jerzy Chmielewski, zanim został znanym i uwielbianym przez rzesze czytelników autorem komiksowym, uczestniczył w Powstaniu Warszawskim jako żołnierz Armii Krajowej. Do zaciągnięcia się do wojska namówił go kolega. Jak opowiadał, wszyscy znajomi wokół gdzieś należeli, więc wydawało mu się to naturalne. W konspiracji posługiwał się pseudonimem „Jupiter”, bo cała jego drużyna wzięła pseudonimy od gwiazd. Sam miał zostać później gwiazdą nieco innego formatu.
Talentem plastycznym wykazał się już podczas służby wojskowej, którą odbywał po wojnie w Toruniu. Po przejściu do cywila w sierpniu 1947 roku zaczął pracować w „Świecie Przygód”. Na początku zajmował się wszystkim: sortował listy, odpisywał czytelnikom, a nawet wyprowadzał ratlerka. W gazecie ukazywały się dość swobodnie przedrukowywane komiksy z Zachodu. Kiedy pewnego razu zagraniczne gazety nie dotarły do redakcji, Chmielewskiego poproszono o kontynuowanie historii na własną rękę.
W 1949 roku „Świat Przygód” przekształcono w „Świat Młodych”. W czasach stalinizmu nie można tam było publikować komiksów, ale sytuacja zmieniła się w 1957 roku. Wtedy to zgodzono się na zamieszczanie w odcinkach przygód Tytusa, Romka i A’Tomka.
„Po wydrukowaniu pierwszego odcinka ze strachem czekaliśmy (na reakcję) z Komitetu Centralnego, z Wydziału Prasowego, jak to będzie przyjęte, bo bez zezwolenia, bez cenzury puszczono. Okazało się, że sekretarz tego wydziału miał syna 10-letniego. Zadzwonił do nas do redakcji i mówi: 'Mojemu synowi się bardzo podoba i możecie to puszczać. To nawet pożyteczne jest'” – wspominał po latach Papcio Chmiel w dokumencie „Komiks – Superbohater PRL”.
Wyświetl ten post na Instagramie.
Historie tak przypadły do gustu czytelnikom, że Wydawnictwo Harcerskie postanowiło w końcu wydać „Tytusa” w formie zeszytu. „To że komiks był wydrukowany w harcerskiej gazecie, partia mogła wybaczyć, ale w oddzielnej książeczce wzorem kapitalistycznego Zachodu? Brrr… herezja, towarzysze! Starszy Brat za Bugiem nie podjąłbym takiej decyzji” – pisał po latach Henryk Jerzy Chmielewski.
Wydawnictwo Harcerskie mogło publikować jedynie książki o tematyce harcerskiej. Autor dostał więc listę tematów, które muszą znaleźć się w zeszycie (jak np. test na harcerza, życie obozowe, pomoc słabszym na szlaku „Niewidzialnej ręki”, ochrona zabytków). Dzięki kreatywności zdołał je wszystkie zmieścić na 53 stronach i jeszcze dodać solidną porcję humoru.
Komiks o uczłowieczaniu gadającego szympansa przez dwóch harcerzy podbił listy sprzedaży. Po autografy do autora ustawiały się takie kolejki, że porządku musiała pilnować milicja. Przez długi czas Henryk Jerzy Chmielewski musiał umiejętnie lawirować, żeby realizować narzucone propagandowo tematy, nie podpaść cenzorom, a jednocześnie tworzyć humorystyczne historie, które spodobałyby się dzieciakom.
Gdy na początku lat 70. komiks zyskał jeszcze większą popularność, wydawcy dali autorowi nieco więcej swobody, obawiając się, żeby nie zrezygnował z dalszej współpracy. Po upadku PRL-u Chmielewski kontynuował przygody swoich bohaterów, w ostatnich latach czyniąc ich uczestnikami historycznych wydarzeń już nie w komiksach, lecz w ilustrowanych albumach. Ostatni tom, który zdążył narysować przed śmiercią, „Tytus, Romek i A’Tomek pomagają księciu Mieszkowi ochrzcić Polskę z wyobraźni Papcia Chmiela narysowani”, ukaże się w sprzedaży 28 stycznia.
Chmielewski został odznaczony m.in. Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
[am]
fot. Dawid Skoblewski/Wikimedia Commons
źródło: Muzeum Powstania Warszawskiego, Wikipedia, „Tytus, Romek i A’Tomek – Księga I”, „Komiks – Superbohater PRL”
Kategoria: newsy
