Sejm ustanowił rok 2025 Rokiem Stefana Żeromskiego i Antoniego Słonimskiego
W środę na posiedzeniu Sejmu posłowie wybierali przyszłorocznych patronatów. Jak zdecydowali, w roku 2025 upamiętnieni zostaną Stefan Żeromski i Antoni Słonimski.
Sejm ustanowił rok 2025 Rokiem Stefana Żeromskiego z powodu przypadającej wówczas 100. rocznicy śmierci pisarza. Żeromski został określony w uchwale „duchowym autorytetem polskiej inteligencji, autorem opowiadań, powieści, dramatów i reportaży, które ukształtowały narodowe myślenie wielu pokoleń Polaków”.
„Stefan Żeromski był twórcą przekonanym o doniosłej funkcji literatury, wierzył bowiem w szczególne posłannictwo pisarza i w jego odpowiedzialność za kształtowanie losu narodu i Ojczyzny” – czytamy w dokumencie.
W uchwale przypomniano, że bogatej twórczości literackiej Żeromskiego towarzyszyła równie intensywna działalność społeczna. Pisarz uczestniczył w akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach, był projektodawcą Akademii Literatury Polskiej, prezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich i polskiego oddziału PEN Clubu, a w 1918 roku stanął na czele „Rzeczypospolitej Zakopiańskiej”. Obie te swoje aktywności, pisarską i społeczną, podporządkował dewizie zapisanej w młodzieńczym dzienniku: „Więc moja ludzkość to Polacy, mój wszechświat – to moja ziemia, a mój Bóg – to ojczyzna z tym wszystkim, co się w tym wyrazie zamyka…”.
W podsumowaniu napisano, że Rok Stefana Żeromskiego ustanowiono w przekonaniu „o ogromnym znaczeniu dorobku pisarza”. Za uchwałą głosowało 441 posłów, przeciwny był tylko jeden poseł – Roman Fritz z Konfederacji, wstrzymał się również tylko jeden poseł – Włodzimierz Skalik z Konfederacji.
W 2025 roku przypada również 130. rocznica urodzin Antoniego Słonimskiego – polskiego poety, pisarza, tłumacza, publicysty, rysownika i krytyka literackiego. Doceniając jego artystyczny dorobek, Sejm jego również ustanowił przyszłorocznym patronem.
„W 1918 roku był jednym ze współtwórców pierwszej w wolnej Polsce kawiarni literackiej Pod Pikadorem, a niedługo później – grupy poetyckiej Skamander. W latach międzywojennych współpracował z 'Kurierem Polskim’ i 'Wiadomościami Literackimi’ oraz licznymi kabaretami. Był także współzałożycielem pierwszej w Polsce organizacji ochrony praw autorskich, znanej dziś jako Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych” – podano w uchwale.
Jak podkreślono, w swojej działalności publicznej Słonimski „sprzeciwiał się przemocy politycznej”. „Mawiał, że Bóg powierzył mu humor Polaków. Połączenie zjadliwego dowcipu i ciętej satyry zapewniało mu grono wiernych czytelników w dwudziestoleciu międzywojennym” – dodano.
Dokument przypomina najważniejsze fakty biograficzne dotyczące Słonimskiego. Odnotowano, że po wybuchu II wojny światowej wraz z żoną, znaną malarką i graficzką Janiną Konarską-Słonimską, przedostał się do Francji, a później do Anglii. Na emigracji był dyrektorem Instytutu Kultury Polskiej w Londynie, kierował sekcją literatury UNESCO, a także współtworzył pismo „Nowa Polska”. Pod koniec 1939 roku napisał wiersz pt. „Alarm”, który stał się dla Polaków na całym świecie „jednym z najważniejszych tekstów zagrzewających do walki z okupantem”.
Po powrocie do kraju Słonimski był prezesem Związku Literatów Polskich oraz członkiem zarządu polskiego PEN Clubu, ale szybko popadł w niełaskę partii. „Wykorzystywał swoją pozycję do walki o prawa materialne twórców i bronił wolności słowa, jednak fakt, iż był uważany za jednego z największych autorytetów moralnych, nie uchronił jego książek i felietonów przed konfiskatą czy cenzurą. Odkąd angażował się w działania opozycyjne, Służba Bezpieczeństwa podsłuchiwała jego rozmowy, czytała listy i śledziła niemal każdy ruch. W 1964 roku złożył w kancelarii premiera List 34 – protest przeciwko cenzurze, w wyniku czego wydano wobec niego zakaz druku i wyjazdów zagranicznych. Po wydarzeniach Marca 1968 roku pisarz padł ofiarą zainicjowanej przez Władysława Gomułkę nagonki antysemickiej, a jego nazwisko kompletnie zniknęło ze środków masowego przekazu” – napisano w uchwale.
„Gdy Antoni Słonimski zmarł 4 lipca 1976 roku, nie wolno było drukować klepsydr informujących o jego pogrzebie. Cenzura po raz ostatni dotknęła poetę, kiedy jego samego już nie było. Pozbawione ingerencji cenzorów dzieła autora można było przeczytać dopiero w Wolnej Polsce” – podsumowano.
Za ustanowieniem roku 2025 Rokiem Antoniego Słonimskiego głosowało 425 posłów, 4 było przeciw – Konrad Berkowicz, Krzysztof Bosak, Roman Fritz i Włodzimierz Skalik z Konfederacji, a 14 wstrzymało się od głosu – byli to wszyscy pozostali posłowie Konfederacji.
Wybór literackich patronów oznacza dla czytelników, że w przyszłym roku roku mogą spodziewać się wielu okolicznościowych wydarzeń i innych przedsięwzięć promujących życie i twórczość tych pisarzy. Rok 2025 będzie również Rokiem Milenium Koronacji Dwóch Pierwszych Królów w Gnieźnie, malarki Olgi Boznańskiej, rzeźbiarza Franciszka Duszeńki, generała Kazimierza Sosnkowskiego oraz Polskich Bohaterów z Katynia, Charkowa, Miednoje, Bykowni i innych miejsc.
[am]
fot. Stefana Żeromskiego: Stanisław Ignacy Witkiewicz/Biblioteka Narodowa/Polona, Antoniego Słonimskiego: „Alfabet wspomnień”/PIW/Koperczak/Wikimedia Commons
Kategoria: newsy
