Rok 2021 będzie Rokiem Stanisława Lema i Cypriana Kamila Norwida? Projekty uchwały w sejmie już po pierwszych czytaniach

13 października 2020

W 2021 roku czekają nas dwie ważne rocznice literackie – 100. rocznica urodzin Stanisława Lema i 200. rocznica urodzin Cypriana Kamila Norwida. W ostatnich tygodniach Komisja Kultury i Środków Przekazu obradowała nad projektami uchwał, które uczyniłyby obu pisarzy patronami nadchodzącego roku.

Trzeba zauważyć, że politycy biorący udział w pracach komisji – jak rzadko w których dziedzinach swojej aktywności – byli zgodni w sprawie uczczenia okrągłych rocznic urodzin Stanisława Lema i Cypriana Kamila Norwida. Jako pierwszy z inicjatywą w sprawie Lema wyszedł prezydent Andrzej Duda, a poparli go w liście do Marszałek Sejmu Wydawnictwo Literackie, Krakowskie Biuro Festiwalowe oraz Fundacja Polska Przyszłości im. Stanisława Lema.

Podczas posiedzenia komisji, które miało miejsce 23 września, poseł Krzysztof Mieszkowski z Koalicji Obywatelskiej argumentował: „Uzasadnienie, by rok 2021 został rokiem Stanisława Lema, jest właściwie niepotrzebne, bo to jest jak aksjomat, to jest jak głosowanie przez aklamację. To jest ten wielki artysta, pisarz, filozof, niedoszły lekarz, ktoś, kto tak naprawdę na nowo stworzył paradygmat literatury science fiction, która jednocześnie była bardzo ważną opowieścią o naszej rzeczywistości tamtych lat, lat PRL-owskich. Wtedy kiedy Stanisław Lem tworzył 'Bajki robotów’ czy kiedy pisał 'Solaris’, zastanawiał się nad kondycją człowieka, ale jednocześnie Lem zawsze stawiał pytanie o świat, o naszą przestrzeń egzystencjalną”.

Były dwa projekty uchwały w sprawie Lema, ale podający uzasadnienie poseł Koalicji Obywatelskiej stwierdził, że lepiej napisaną była uchwała Marka Suskiego z Prawa i Sprawiedliwości. Uznał więc, że „mimo rozmaitych różnic” to właśnie nad nią członkowie komisji powinni się pochylić.

„Stanisław Lem, jak wiemy, był niezwykle pracowitą osobą. Zasiadał często już o 4:00 rano do pisania i później, z przerwą na obiad, wieczorem jeszcze pisał. Ale twórczość rzeczywiście jest kapitalna. Wtedy kiedy pisał powieści, często one były nierozumiane, krytykowane. Może poza takim pierwszym okresem, kiedy pobrzmiewają trochę echa socrealizmu, później krytycznie odnosił się do rzeczywistości, w swoich powieściach w sposób aluzyjny przedstawiał systemy totalitarne, ich skutki, ale też były niezwykle ciekawe spostrzeżenia o świecie, nawet o wszechświecie, o przyszłości inteligencji czy też sztucznej inteligencji, jakie to rodzi skutki, wynalazki techniczne” – mówił poseł Marek Suski z Prawa i Sprawiedliwości. „Ale to może nie były najważniejsze z jego rzeczy. Najważniejszy właśnie był głęboki, analityczny styl pisania filozoficznego o człowieku, bo tak naprawdę te powieści, często obsadzone w różnych okolicznościach, nierealistycznych, oddalonych często wieleset lat w przyszłość, tak naprawdę opisywały naturę ludzką i to, jak człowiek w różnych okolicznościach różnie się zachowuje, i pod tym względem był naprawdę mistrzem docenionym po latach” – dodał przedstawiciel PiS.

Za pozytywnym zaopiniowaniem i przyjęciem projektu w sprawie ustanowienia roku 2021 Rokiem Stanisława Lema głos oddało jednomyślnie wszystkich 27 posłów.

Następnie poseł Michał Urbaniak z Konfederacji uzasadnił projekt związany z uczczeniem rocznicy urodziny Cypriana Kamila Norwida. „Był poetą, który wyprzedzał swoją epokę, który niekoniecznie był zrozumiały w swoich czasach i też był niedoceniony. Został już później odkryty, w czasach Młodej Polski był poetą, którego zaczęto tak naprawdę cenić. Dzisiaj, po tych 200 latach od jego urodzin, warto byłoby właśnie docenić jego twórczość, docenić fakt, że pisał o ojczyźnie, pisał o wolności, pisał o emocjach też w sposób dość niespotykany i myślę, że w zasadzie to już samo się broni. To, że miał wielu naśladowców już w późniejszych czasach, też jest rzeczą godną uwagi” – powiedział poseł Konfederacji.

Rozpatrzenie projektu w sprawie ustanowienia roku 2021 Rokiem Cypriana Kamila Norwida odbyło się na kolejnym posiedzeniu, które miało miejsce 6 października. Łącznie zostało oddanych 26 głosów. 25 głosów było za, nikt się nie sprzeciwił, 1 osoba wstrzymała się od głosu.

Co dalej? Teraz projekty uchwał muszą przejść dalsze etapy procesu legislacyjnego. Wydaje się jednak formalnością przyjęcie stosownych uchwał. Zapisy wideo dyskusji posłów na temat obydwu pisarzy znajdziecie poniżej.

Rok 2020 obchodzony jest jako Rok Leopolda Tyrmanda. W uzasadnieniu sejm podał, że autor „Złego” był „jednym z najbardziej nieszablonowych twórców polskiej literatury drugiej połowy XX wieku. W najtrudniejszych czasach wykazywał się odwagą i niezależnością intelektualną”. W związku z tym w całej Polsce odbywają się liczne wydarzenia nawiązujące do osoby i twórczości Tyrmanda. Nie brak również nowych publikacji. Do księgarń trafiła właśnie książka „Tyrmand. Pisarz o białych oczach” autorstwa Marcela Woźniaka, będąca swoistą podróżą śladami pisarza i ludzi, których wyobraźnią zawładnął, a także „Zielone notatniki” z niepublikowanymi zapiskami skonfiskowanymi przed laty przez Służbę Bezpieczeństwa oraz ilustrowana wersja „Dziennika 1954”.