Polacy czytają więcej! Opublikowano wyniki badań czytelnictwa w Polsce w 2014 roku

22 stycznia 2015

polacy-czytaja-wiecej
O 2,5 procent wzrósł odsetek osób deklarujących czytanie ? dowiadujemy się z najnowszych wyników badań czytelnictwa w Polsce przeprowadzonych przez Bibliotekę Narodową. Oznacza to, że po raz pierwszy od 2008 roku udało się zatrzymać spadkowy trend, chociaż wciąż jest jeszcze wiele do zrobienia w tej dziedzinie.

Z badania TNS przeprowadzonego na zlecenie Biblioteki Narodowej dowiadujemy się, że 41,7% Polaków oświadczyło, iż w mijającym roku przeczytało przynajmniej jedną książkę. To o 2,5 punkty procentowe więcej, niż dwa lata wcześniej. Wynik ten przełożył się na wszystkie grupy czytelnicze. Odsetek osób czytających od 3 do 6 książek wzrósł do 12,3% (w 2012 roku wynosił 10,8%), od 1 do 2 książek – do 16,4% (w 2012 roku – 15,7%), zaś u czytających więcej niż 7 książek – do 11,3% (w 2012 roku – 11,1%).

Do 34,1% zmalała grupa osób, które ostatnio przestały czytać (w 2012 roku wynosiła ona aż 47,1%). Powiększyło się natomiast grono osób, które kupują książki – z 29,6% do 40%.

Kto czyta najwięcej? Osoby między 15 a 19 rokiem życia (71%) oraz uczniowie i studenci (73%). To właśnie w tych obu grupach najliczniej występują czytelnicy regularni i intensywni. Po książki sięga aż 80% dzieci matek z wykształceniem wyższym, z czego aż 32% należy do czytelników intensywnych. Częściej po lekturę sięgają także osoby zadowolone ze swojej sytuacji materialnej (54%) oraz mieszkańcy miast powyżej 100 tysięcy mieszkańców (ponad 50%). Najmniej natomiast czytają osoby powyżej 60 roku życia (34%), mieszkańcy wsi (34%), rodziny o dochodzie mniejszym niż 2 tysiące złotych (30%) oraz emerytowani rolnicy (14%).

Wyniki te oznaczają, że po gwałtownym spadku, jaki odnotowano pomiędzy 2006 a 2008 rokiem obecnie można mówić o zatrzymaniu negatywnego trendu. Wpływ na to mogą mieć podejmowane działania służące promowaniu czytelnictwa. W minionym roku Ministerstwo Kultury wraz z Biblioteką Narodową, Instytutem Książki i Narodowym Centrum Kultury przeznaczyło na ten cel 119,6 mln zł. W roku 2013 było to kwota 75,6 mln zł, w 2012 ? 52,1 mln zł, zaś w 2011 – 30,9 mln zł. W porównaniu z rokiem 2011 oznacza to więc prawie czterokrotny wzrost nakładów. Oczywiście nadal konieczna jest dalsza promocja na rzecz stałego wzrostu czytelnictwa w Polsce. Jest to zresztą strategicznym celem ogłoszonego w ubiegłym roku przez Ministerstwo Kultury Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2014-2020.

Z racji tego, że biblioteki stanowią podstawową „tkankę” kultury w regionach, a także często są głównym, obok zakupów własnych, źródłem lektur dla czytelników w każdym wieku w ramach Wieloletniego Programu KULTURA +, Priorytet Biblioteka+, do końca 2015 roku zbudowanych lub zmodernizowanych zostanie 245 bibliotek gminnych za łączną kwotę 150 mln zł. W 2014 roku zakończono 97 podobnych inwestycji.

Biblioteki otrzymały także wsparcie na zakup nowości. Kontynuowano instalacje systemu MAK +, z którego korzysta obecnie 1577 placówek, czyli 20% bibliotek publicznych w Polsce. Przeszkolono 1,7 tysiąca bibliotekarzy (od 2010 roku ze szkoleń skorzystało w sumie 5,1 tysiąca osób). Ministerstwo wspiera również działania na rzecz rozwoju bibliotek jako lokalnych centrów kultury i życia społecznego. W 2014 roku po raz pierwszy przekazano 28 dotacji na organizację partnerstw bibliotek publicznych z organizacjami pozarządowymi. Celem było m. in. zorganizowanie i prowadzenie wolontariatu, działań aktywizujących lokalną społeczność wokół biblioteki oraz zorganizowanie i przeprowadzenie wydarzenia promującego bibliotekę wśród członków lokalnej społeczności (typu ?święto biblioteki?).

Ministerstwo Kultury nawiązało również współpracę z Ministerstwem Edukacji Narodowej, ponieważ biblioteki szkolne są głównym źródłem książek dla uczniów i stanowią integralną część procesu dydaktycznego. Efektem tej współpracy jest opracowanie przez MEN rządowego programu „Książki naszych marzeń” z planowanym na 2015 rok budżetem 15 milionów złotych. Będzie on komplementarny wobec programu MKiDN „Zakup nowości wydawniczych do bibliotek”. Ma wspierać biblioteki szkolne w zakupach nowości wydawniczych oraz lektur rozwijających kompetencje i zainteresowania dzieci i młodzieży.

Po raz kolejny wsparcie uzyskało kilkadziesiąt najważniejszych czasopism kulturalnych i naukowo-kulturalnych. 78 dotacji umożliwiło wydawanie i popularyzację pism poświęconych m.in. literaturze, teatrowi, sztuce wizualnej i kulturom mniejszości narodowych. W 2014 roku przekazano 155 dotacji dla wartościowych, unikalnych pozycji literatury polskiej i światowej o wysokim poziomie merytorycznym i intelektualnym. Uruchomiono nowy program „Udostępnianie piśmiennictwa 2014”, w ramach którego zatwierdzono listę 131 dzieł mających ? po wykupie praw – znaleźć się w wolnym dostępie na stronie Biblioteki Cyfrowej Polona.

Udzielono też 39 dotacji na wspieranie wartościowych form promowania czytelnictwa, programy promujące powszechne praktyki czytelnicze oraz na przedsięwzięcia popularyzujące najbardziej znaczące zjawiska literatury współczesnej. Wśród dofinansowanych działań są najważniejsze i najpopularniejsze polskie festiwale literackie, zyskujące międzynarodowy zasięg, gromadzące w ostatnich latach liczną publiczność.

Odbiorcy najwyraźniej doceniają działania promujące czytelnictwo, czego dowodem jest program Dyskusyjne Kluby Książki, który zanotował kolejny wzrost. Do końca 2014 roku ich liczba zwiększyła się do 1295 (o 108 w stosunku do końca 2013 roku); obecnie działa 401 klubów dla dzieci i młodzieży oraz 894 dla dorosłych. Ich członkowie spotkali się 9254 razy, skupiając 12,5 tys. stałych członków. Odbyło się 1006 spotkań autorskich.

Oprócz kontynuacji działań podejmowanych w latach poprzednich, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego planuje w 2015 roku zwrócić uwagę na księgarnie, przeznaczając 500 tysięcy złotych na program „Księgarnie są bardzo ważne”. Zainteresowanie może również wzbudzać program „Nowe polskie książki – debiuty”, który ma być odpowiedzią na zmniejszająca się liczbę polskich debiutów literackich. Wynika to przede wszystkim z łączącego z takim wydaniem ryzyka finansowego, ponoszonego najczęściej przez małych i średnich wydawców. Ministerstwo zamierza udzielać im wsparcie w formule małych grantów.

Począwszy od 2016 roku pisarze, podobnie jak tłumacze, będą się zatrzymywać w budowanym przez Instytut Książki obiekcie konferencyjno-rezydencyjnym. Po jego powstaniu Instytut zgłosi się programu rezydencji takich europejskich sieci jak HALMA czy Literaturhaus network. Udział w nich jest korzystny również ze względów finansowych, bowiem stowarzyszone europejskie domy pracy twórczej aplikują np. wspólnie o środki do Unii Europejskiej.

Wyniki badań stanu polskiego czytelnictwa przedstawiono 22 stycznia podczas konferencji prasowej z udziałem Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Małgorzaty Omilanowskiej, Minister Edukacji Narodowej Joanny Kluzik – Rostkowskiej, dyrektora Biblioteki Narodowej dr Tomasza Makowskiego oraz dyrektora Instytutu Książki Grzegorza Gaudena.

fot. Paul Bence

Tematy: , , , , ,

Kategoria: newsy