Pisarski dorobek Katherine Mansfield, Friedricha Nietzschego i Charlesa Darwina wpisany na Międzynarodową Listę Pamięci Świata UNESCO

29 kwietnia 2025

UNESCO wpisało kolejne 74 zbiory dziedzictwa dokumentacyjnego na Międzynarodową Listę Pamięci Świata UNESCO. Wśród obiektów, które znalazły się w rejestrze w kwietniu, są m.in. literackie i osobiste archiwum Katherine Mansfield, literacki majątek Friedricha Nietzschego oraz archiwum dokumentujące życie i twórczość Charlesa Darwina.

Na Międzynarodową Listę Pamięci Świata wpisuje się unikalne dokumenty o szczególnym znaczeniu w skali świata. Rejestr obejmuje książki, rękopisy, mapy, fotografie, nagrania dźwiękowe lub wideo. Celem programu jest podejmowanie działań służących zachowaniu, ratowaniu i udostępnianiu tych dzieł.

W kwietniu decyzją Rady Wykonawczej UNESCO na listę trafiły 74 obiekty dziedzictwa dokumentacyjnego, które pochodzą z 72 krajów i 4 międzynarodowych organizacji. Wśród nich znalazł się również dorobek literacki cenionych autorów i naukowców.

Nowym obiektem na liście są dokumenty i rzeczy osobiste najpopularniejszej nowozelandzkiej pisarki i jednej z czołowych przedstawicielek literackiego modernizmu Katherine Mansfield. Zbiór obejmuje oryginalną korespondencję autorki, notatniki i dzienniki, rzeczy osobiste, w tym jej maszynę do pisania i artefakty maoryskie. Dokumenty przechowywane są w Bibliotece Alexandra Turnbulla i stanowią największą na świecie kolekcję materiałów dotyczących Mansfield. „Są nieocenionym źródłem wiedzy dla biografów, historyków, krytyków literackich, naukowców i czytelników” – pisze UNESCO.

Do listy dodano również literacki majątek jednego z najbardziej znanych i wpływowych a jednocześnie kontrowersyjnych filozofów Friedricha Nietzschego. UNESCO zwraca uwagę na to, jak żywy jest odbiór jego dzieł w wielu obszarach badań kulturowych, społecznych i estetycznych. „Szczególnie godne uwagi jest to, że jego pisma miały znaczący wpływ poza kręgami akademickimi, zwłaszcza w kontekście artystycznym, reformatorskim i kultury popularnej. W przeciwieństwie do innych wybitnych autorów Nietzsche po prostu pozostawił własne literackie dziedzictwo swoim następcom. Dlatego jego literacki dorobek był przedmiotem różnych fałszerstw, batalii, rewizji i nowych wydań. W rezultacie majątek Nietzschego odgrywa centralną rolę w zrozumieniu jego dzieła, odróżniając je od spuścizny innych wielkich myślicieli” – podkreśla UNESCO.

Programem Pamięć Świata objęto również dokumentalne dziedzictwo dotyczące życia i dorobku Charlesa Darwina. Jak zauważono, teoria ewolucji przez dobór naturalny autorstwa brytyjskiego przyrodnika zrewolucjonizowała nasze rozumienie natury i miejsca, jakie zajmuje w niej ludzkość. „Niezwykła kolekcja dokumentująca życie zawodowe Darwina jest przechowywana w kilku instytucjach” – odnotowuje UNESCO. „Archiwizują one jego wczesne badania podczas podróży na okręcie Beagle, pierwsze przypuszczenia i rozwinięcie teorii gatunków, szeroko zakrojone obserwacje i eksperymenty, współpracę z innymi ludźmi i złożony odbiór jego pracy. Kolekcje obejmują wczesne fotografie, korespondencję i notatniki” – dodano.

Na listę wpisano również archiwa szwajcarskich pisarek podróżniczych Annemarie Schwarzenbach i Elli Maillart, które były „pionierkami w zdominowanych przez mężczyzn dziedzinach i uosabiały formę nonkonformizmu”, a także manuskrypt Talmudu Babilońskiego przechowywany w Bawarskiej Bibliotece Państwowej w Monachium oraz „Il-Kantilena”, czyli najstarszy znany tekst literacki powstały w języku maltańskim.

Obecnie rejestr obejmuje 570 obiektów, w tym 19 przechowywanych w polskich instytucjach (wśród nich są: autorski rękopis „De revolutionibus” Mikołaja Kopernika przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu oraz zbiory Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu).

[am]
fot. Friedricha Nietzschego: ullstein bild/Wikimedia Commons, Katherine Mansfield: Wikimedia Commons, Charlesa Darwina: Herbert Rose Barraud/Wikimedia Commons

Tematy: , , , , , , , ,

Kategoria: newsy