Piętnaście najlepszych książek 2024 roku. Poznaliśmy nominacje do 18. Nagrody Literackiej Warszawy
Tradycyjnie w Światowym Dniu Książki poznaliśmy nominacje do Nagrody Literackiej Warszawy w pięciu kategoriach: „proza”, „poezja”, „literatura dziecięca”, „książka o tematyce warszawskiej”, a także „komiks i powieść graficzna”. Które tytuły kapituła uznała za najlepsze książki 2024 roku?
Do 18. edycji Nagrody Literackiej Warszawy zgłoszono 739 tytułów wydanych w 2024 roku (niektóre w więcej niż jednej kategorii): 293 powieści, 211 tomów poezji, 130 książek dla dzieci, 37 komiksów i powieści graficznych oraz 79 książek o tematyce warszawskiej.
„W naszych tegorocznych nominacjach jest dużo debiutów. Pokazuje to, że nowe głosy w literaturze są mocne i przekonujące. To też dobry znak na przyszłość” – skomentowała Justyna Sobolewska. „Co roku źródłem zaskoczeń jest dla nas zwłaszcza kategoria warszawska. W tym roku również okazało się, że historia tego miasta pobudza i daje impuls do rozmaitych fascynujących odkryć i wycieczek w przeszłość” – dodała.
W kategorii „proza” nominację otrzymała Marta Hermanowicz za powieściowy debiut „Koniec” (wyd. ArtRage), który opowiada na nowo znaną wielu rodzinom polską historię: wywózkę na Sybir, tułaczkę i powrót do Polski. Jak podkreśliło jury, jest to historia opowiedziana w sposób niezwykły, a gorączkowy rytm tej prozy zagarnia czytelniczki i czytelników.
Nominację otrzymała również „Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców” Jula Łyskawy (wyd. Czarne). To zdaniem jury po prostu brawurowa powieść – pastisz amerykańskiego postmodernizmu, satyra na medialne sensacje, fanowski apokryf legendarnego serialu i wciągającą opowieść o mieszkańcach amerykańskiego miasteczka.
W tej kategorii nominacja trafiła też do Katarzyny Sobczuk za „Małą empirię” (wyd. Dowody). W swej książce autorka sprawdza, co właściwie oznacza ta cała starość i śledzi jej najdrobniejsze zapowiedzi, sytuując się między niekwestionowaną młodością swojego dziecka i niezaprzeczalną starością swojego ojca. Jury doceniło ten błyskotliwy esej za zderzanie precyzji filozoficznych pojęć z językową inwencją.
W kategorii „poezja” kapituła wyróżniła „Stłuc. Kręgosłup Tytanii Skrzydło” Anny Adamowicz (wyd. Warstwy). W tomiku tym zmagania z potłuczonym ciałem autorka przenosi na poziom równie potłuczonego języka, zaskakując jego nagłymi przeskokami. Jury zwróciło także uwagę na znakomitą stronę materialną książki – własnoręcznie szytą przez graficzkę Martę Ignerską.
Drugi nominowany tytuł, debiut poetycki Dominiki Parszewskiej „Kink meme” (wyd. WBPiCAK w Poznaniu), wprowadza nas w świat promptów i fanfików. Jurorzy pochwalili autorkę za ożywczą dekonstrukcję sensów – ze zmiksowanych narracji wyłaniają się nowe znaczenia i własny styl.
Z kolei nominowane „żertwy” Antoniny Tosiek (wyd. Biuro Literackie) odnoszą się do pojęcia ofiary całopalnej ze świata przedchrześcijańskich Słowian. Tutaj składane są w imię odchodzących, słabych czy niewinnych. Jury podkreśliło, że w tomiku Tosiek empatia jest skryta pod kamuflażem złości i niezgody.
Do kogo trafiły nominacje w kategorii „literatura dziecięca”? „Smok” (wyd. Lizacc Studio) z tekstem Lidki Iwanowskiej-Szymańskiej to obrazkowa przypowiastka filozoficzna o narodzinach przyjaźni na całe życie. Jury ujęło też to, że ilustratorka Zofia Zaccaria zamiast zewnętrznych odmalowuje portrety wewnętrzne bohaterek tej niewielkiej-wielkiej książki o naturze najważniejszych relacji.
Z kolei „Strażniczka perły” Karoliny Lewestam z nastrojowymi ilustracjami Mariusza Andryszczyka (wyd. Agora dla dzieci) to zdaniem jury piękna opowieść o północnym świecie z dwoma księżycami, w którym na równych prawach współistnieją ludzie i zwierzęta. Książka dla wszystkich, którzy nawet w najciemniejszym mroku nie dają się zwieść zwątpieniom i lękom na manowce, ale mają odwagę stawić im czoła i dostrzec światło.
Książkę „Ja to ty, ty to ja” Jarosława Mikołajewskiego z ilustracjami Anny Mrowiec (wyd. Austeria) tworzą teksty układające się w uniwersalną opowieść o codziennych relacjach, o wrażliwości i empatii, o ludziach i zwierzętach. Jury podkreśliło, że są to mądre wiersze, dla czytelnika w każdym wieku, zachęcające do odkrywania poetyckich i kreacyjnych możliwości języka.
Listę nominowanych w kategorii „książka o tematyce warszawskiej” otwiera Jacek Leociak i jego „Podziemny Muranów” (wyd. Czarne). Jak zwróciło uwagę jury, w Warszawie mieszka niestrudzony przewodnik, który swoimi tekstami oprowadza nas po przestrzeniach i czasie sprzed jej wojennego spopielenia, a w nominowanej książce wciela się w archeologa wyobraźni.
Marta Michalska w książce „Dźwięki, ludzie i nasłuchiwanie miasta. Wybrane elementy fonosfery Warszawy na przełomie XIX i XX wieku” (wyd. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika) pisze o poznawaniu i porządkowaniu świata za pomocą dźwięków i ich roli w przestrzeni miasta. Jury doceniło autorkę za to, jak przygląda się miastu, nasłuchuje, tropi jego fonosferę i opowiada o tym, jak można doświadczać dźwięków.
Trzeci nominowany tytuł, „Sierpień” Pawła Sołtysa (wyd. Czarne), to zbiór melancholijnych literackich pasaży i zapisów wędrówek przez miasto, ale także przez lektury, które pozwalają odsłonić jego dodatkowe wymiary. Tak jak Paryż ma swojego flâneura, tak dzięki prozie Sołtysa Warszawa zyskuje własnego łazika – pisze jury w uzasadnieniu nominacji.
W najmłodszej kategorii, „komiks i powieść graficzna”, kapituła nominowała „Nudne przygody Agaty i Szymona” Ernesto Gonzalesa (wyd. Kultura Gniewu), które uznała za komiks znakomicie narysowany i skonstruowany, dowcipny, puszczający do czytelników oko, inteligentnie bawiący (się) cytatami, aluzjami i kliszami.
Natomiast „Smoła” Piotra Marca (wyd. Kultura Gniewu) to lepka, gęsta, nieprzejrzysta opowieść – podobnie jak materia, do której odnosi się tytuł. Jury podkreśliło, że to zmyślnie zbudowany bardzo dobry komiksowy horror. A stawki tu są niemałe – idzie nie tylko o mierzenie się z przemocą i traumami, ale o żywioł i etykę tworzenia opowieści.
Uwagę jury zwróciła również Katarzyna Witersheim i jej „Heksa” (wyd. Centrum Komiksu i Narracji Interaktywnej EC1 Łódź). Tytułowa heksa to kobieta, która wkracza w rzeczywistość Nikiszowca w latach 20. XX wieku. Kapituła podkreśliła, że jest to opowieść o tym, jaką moc może mieć odmienność i odwaga bycia sobą w nieprzystającej do tego rzeczywistości.
Tytuły nominowane do 18. Nagrody Literackiej Warszawy ogłosili w środę jurorzy Justyna Sobolewska i Piotr Sadzik. Nagranie możecie obejrzeć poniżej:
„Cieszy mnie ten moment w roku, kiedy ogłaszamy nominacje do Nagrody Literackiej Warszawy i polecamy państwu najlepsze książki do czytania. Nominacje przyznajemy z dumą, już po raz osiemnasty. Otrzymują je wyjątkowe autorki i wyjątkowi autorzy tworzący prozę, poezję, komiksy, książki dla dzieci i o tematyce warszawskiej. Jestem przekonana, że o tych książkach jeszcze nie raz usłyszymy. Wszystkim gratuluję!” – powiedziała Aldona Machnowska-Góra, wiceprezydentka m.st. Warszawy, które jest fundatorem nagrody.
Laureaci w poszczególnych kategoriach otrzymają po 35 tysięcy złotych, zaś pozostałe osoby nominowane po 15 tysięcy złotych. W kategorii dziecięcej i komiksowej przyznawane są dwie równorzędne nagrody za tekst lub scenariusz oraz za ilustracje. Warszawski twórca lub twórczyni otrzyma aż 100 tysięcy złotych w dowód uznania za całokształt twórczości. Jury nagrody po raz kolejny obraduje w składzie: Justyna Sobolewska (przewodnicząca), Maciej Jakubowiak (sekretarz), Jarosław Klejnocki, Anna Kramek-Klicka, Piotr Sadzik, Agnieszka Sowińska i Karolina Szymaniak.
Do kogo trafi tytuł warszawskiego twórcy lub warszawskiej twórczyni? Tego dowiemy się w maju, natomiast zwycięzców tegorocznej edycji nagrody poznamy 14 czerwca podczas gali finałowej.
Nagroda Literacka Warszawy to wielkie wyróżnienie dla autorów i podpowiedź ciekawych lektur dla wszystkich, którzy lubią czytać. W obecnej formie przyznawana jest od 2008 roku, ale historia konkursu sięga czasów przedwojennych. Jej laureaci to m.in. Wiesław Myśliwski, Kazimierz Orłoś, Ewa Lipska, Zyta Rudzka, Justyna Bednarek, Andrzej Stasiuk, Grzegorz Piątek, Jakub Żulczyk, Justyna Kulikowska, Aleksandra i Daniel Mizielińscy, Daniel Odija i Wojciech Stefaniec.
Nagrodę Literacką wspierają jako patroni medialni: Trójka Polskie Radio, portale czytelnicze Lubimyczytać.pl i Booklips.pl oraz „Mint magazine”. Internetowy magazyn kulturalny „Dwutygodnik” i Muzeum Karykatury to partnerzy projektu.
[am]
fot. Bartosz Mikulski, projekt dekoracji: Piotr Matosek
Kategoria: newsy
