Ogłoszono finałową piątkę nominowanych do Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz” dla najlepszej biografii 2024 roku
Wybrano finałową piątkę książek, które powalczą o Górnośląską Nagrodę Literacką „Juliusz” dla najlepszej ubiegłorocznej biografii. Laureata lub laureatkę poznamy w październiku.
Do 10. edycji nagrody zgłoszono 41 pozycji, które ukazały się w 2024 roku. Spośród nich kapituła najpierw wyłoniła 15 tytułów, a ostatecznie do finału przeszło 5 książek.
Pierwszą z nich jest „Konrad Swinarski. Biografia ukryta” Beaty Guczalskiej (Wydawnictwo Literackie). „Książka jest potężną, wielowymiarową charakterystyką jednej z najbardziej wyrazistych postaci polskiej kultury. Autorka wnikliwie opisuje każdy szczegół składający się na legendarną charyzmę Swinarskiego. Ten opis ma subtelne i miękkie odcienie, by za moment zmienić się w lepki koszmar przeżyć artysty i wrażliwca, który nie potrafi zapanować nad plątaniną sprzeczności zajmujących jego głowę” – zauważa członkini kapituły, Ewa Niewiadomska.
Nominację otrzymała również Weronika Kostyrko za książkę „Róża Luksemburg. Domem moim jest cały świat” (wyd. Marginesy). „Weronice Kostyrko udało się wydobyć nieznane fakty z życia bohaterki, uchwycić jej ideowe uwikłanie i komplikacje. Portretuje bohaterkę wielowymiarowo, pisze biografię jak powieść, ale szanując reguły literatury faktu” – podkreśla jurorka Katarzyna Janowska.
Trzecią nominowaną pozycją jest „Bratny. Hamlet rozstrzelany” Emila Marata (wyd. Czarne). „Co jest największym walorem tej książki? Odpowiedziałbym, że sposób, w jaki została przez autora pomyślana – idziemy przez historię życia Bratnego z jego książkami w ręku, bowiem każdy historyczny fakt zostaje przedstawiony również w przełożeniu na prozę autora 'Kolumbów’, właściwie niestrudzenie przywołującego, choć w różnych przebraniach, wydarzenia z własnej biografii i biografii kolegów i przyjaciół. A że życie miał długie (dożył bodaj 96 lat), a twórczość przebogatą (lista książek i publikacji obejmuje 2 strony drobnego druku – samej prozy 53 tomy!), przeto decyzja Emila Marata okazała się w pełni skuteczna: przeplot historii i fikcji” – ocenia przewodniczący kapituły, prof. Tadeusz Sławek.
Szansę na nagrodę ma także Justyna Sobolewska z biografią „Jadwiga. Opowieść o Stańczakowej” (wyd. Znak). „Justyna Sobolewska jest w tym przypadku nie tylko autorką książki o Jadwidze Stańczakowej. To również wnuczka portretowanej kobiety, co znacząco wikła autorkę w proces zaangażowania, meandrów pamięci i rodzinnych losów. Połączenie tego, co biograficzne, z tym, co autobiograficzne, mogłoby zrodzić wiele problemów natury koncepcyjnej i konstrukcyjnej, jednak autorka wychodzi z tej próby zwycięsko. Nie nadużywa własnej obecności w tekście. Przywoływanie siebie służy zwykle wzmocnieniu obecności Stańczakowej. Mierzenie się z własną pamięcią odsłania możliwe sposoby przetrwania. Wreszcie przypominanie siebie w roli wnuczki pozwala na ożywienie świata, którego już nie ma” – komentuje prof. Bernadetta Darska.
Ostatnią książką w finałowej piątce nominowanych jest „Książę. Biografia Tadeusza Boya Żeleńskiego” Moniki Śliwińskiej (Wydawnictwo Literackie). „Od razu powiedzmy z radością: to jest klasyczne dzieło gatunku biografistyki, książka Moniki Śliwińskiej, napisana w stylu mistrzowskim, dojrzałym, głębokim, ze świadomością (właśnie od pierwszej kartki) dzieła o życiu wybitnego Człowieka, Autora, Umysłu, Tłumacza, Satyryka” – stwierdza prof. Zbigniew Kadłubek.
Autora lub autorkę najlepszej biografii opublikowanej w 2024 roku poznamy 11 października, podczas uroczystej gali w Teatrze Ziemi Rybnickiej. Laureat otrzyma statuetkę oraz nagrodę pieniężną w wysokości 60 tysięcy złotych, ufundowaną przez prezydenta Rybnika.
Górnośląska Nagroda Literacka „Juliusz” obchodzi w tym roku 10. urodziny. Po raz pierwszy wręczono ją w 2016 roku, ale najlepsze biografie wybierane są od 2019 roku, kiedy to nastąpiła zmiana formuły. Patronem nagrody jest Juliusz Roger, XIX-wieczny niemiecki humanista, który wydał zbiór „Pieśni ludu polskiego w Górnym Szląsku”, lekarz i przyrodnik, społecznik, przyjaciel ubogich, etnolog z zamiłowania, fundator rybnickiego szpitala.
W ubiegłym roku „Juliusza” otrzymał Rafał Księżyk za książkę „Śnialnia. Śląski underground”. Wcześniej laureatami byli m.in.: Marta Grzywacz, Artur Domosławski i Wojciech Orliński.
Wyboru najlepszej biografii dokonuje kapituła w składzie: prof. Bernadetta Darska (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski), Katarzyna Janowska (TVP i Onet), prof. Zbigniew Kadłubek (Uniwersytet Śląski), Ewa Niewiadomska (Radio Katowice) oraz prof. Tadeusz Sławek (przewodniczący). Funkcję sekretarz nagrody pełni Aleksandra Klich.
[am]
fot. Górnośląska Nagroda Literacka „Juliusz”
Kategoria: newsy
