Nowe odkrycie: pierwszym nabywcą debiutu Jane Austen mógł być człowiek, którego pisarka nienawidziła – przyszły król Jerzy IV Hanowerski

13 sierpnia 2018

W Królewskich Archiwach Zamku Windsor odkryto zapiski poświadczające, że książę-regent Jerzy IV Hanowerski był jednym z pierwszych nabywców debiutanckiej powieści Jane Austen. Na ironię zakrawa fakt, że był to człowiek, którym pisarka szczerze pogardzała.

„To jest najprawdopodobniej najwcześniejsza znana transakcja zakupu jakiejkolwiek powieści Austen” – powiedział Nicholas Foretek, doktorant Uniwersytetu w Pensylwanii, który w ramach badań nad drukiem i publikacjami z XVIII wieku przeglądał archiwa Windsoru. Natknął się tam na rachunek wystawiony na kwotę 15 szylingów za książkę „Rozważna i romantyczna” Jane Austen. Przyszły król Jerzy IV zakupił egzemplarz w księgarni Becket & Porter. Transakcja miała miejsce w dniu 28 października 1811 roku, czyli na dwa dni przed pierwszą publiczną reklamą powieści. Opublikowana anonimowo, „Rozważna i romantyczna” nie była początkowo bestsellerem. Pierwszy nakład rozszedł się do lata 1813 roku dopiero dzięki pozytywnym recenzjom.

Księgarnia Becket & Porter dostarczała dużą ilość książek do rezydencji Jerzego IV Hanowerskiego, stąd była dobrze zaznajomiona z jego gustem. Rachunki znalezione w archiwum świadczą o tym, że książę zaczytywał się w beletrystyce. Z biografii opublikowanej wkrótce po jego śmierci wynika, że Jerzy IV, który „przyczynił się do demoralizacji społeczeństwa bardziej niż jakikolwiek inny książę w historii”, był wielbicielem twórczości Jane Austen.

Biblioteka Jerzego IV, w której znaleziono rachunek.

Z kolei z książki bratanka pisarki dowiadujemy się, że pewnego razu lekarz księcia wyznał Austen, jak to Jerzy IV uwielbia czytać jej powieści i trzyma zestaw książek w każdej swojej rezydencji. Autorkę poinformowano również, że gdyby pisała jakąś kolejną powieść i chciała zadedykować ją księciu, ma na to jego zgodę.

Podziw nie był jednak odwzajemniony. W 1813 roku, po tym jak na jaw wyszły zdrady księcia, Austen napisała o jego żonie, Karolinie Brunszwickiej: „Biedna kobieta, będę wspierać ją tak długo, jak zdołam, ponieważ jest Kobietą i ponieważ nienawidzę jej Męża”. Wprawdzie w 1815 roku Austen w końcu zamieściła bez entuzjazmu dedykację dla księcia w „Emmie”, jednak wciąż taktownie starała się unikać nowych, czasem wręcz absurdalnych propozycji. Książę wraz ze swoim bibliotekarzem mieli bowiem nawet sugerować, jakie wątki pisarka powinna wykorzystać w swoich następnych książkach.

Sarah Glosson, dyrektor centrum artystyczno-naukowego przy Uniwersytecie William and Mary, określiła odnalezienie rachunku potwierdzającego pierwszy udokumentowany zakup książek Jane Austen „wspaniałym odkryciem”, które pozwala lepiej poznać okoliczności, w jakich autorka zaczynała swoją karierę.

Wyszczególniony na rachunku egzemplarz „Rozważnej i romantycznej” dawno już znikł z półek biblioteki Jerzego IV. Zespół bibliotekarzy przeanalizował historyczne inwentaryzacje i znalazł dowody potwierdzające, że książka znajdowała się tam jeszcze w latach 20. XIX wieku, ale w latach 60. XIX wieku znikła. Być może wciąż leży gdzieś w zbiorach na świecie i czeka na ponowne odkrycie.

Poniżej możecie zobaczyć rachunek potwierdzający zakup „Rozważnej i romantycznej”: