Nowe odkrycie dotyczące autorstwa sztuk Moliera. Czy popularna hipoteza była błędna?
Podobnie jak w przypadku Szekspira w Wielkiej Brytanii, autorstwo dzieł Moliera od lat było we Francji kwestionowane. Dopiero teraz, dzięki analizie przeprowadzonej przez francuskich naukowców z pomocą studentów, udało się obalić teorie najczęściej wysnuwane przez literaturoznawców.
Wątpliwości co do autorstwa sztuk Moliera pojawiły się już co najmniej sto lat temu. Uważano, że człowiek bez literackiego wykształcenia nie mógł napisać tak wybitnych dzieł, które zmieniły oblicze francuskiego teatru. Pytano również, kiedy miałby je stworzyć, skoro przez wiele lat wiódł życie wędrownego aktora. Na niekorzyść Moliera przemawiał też fakt, że do dnia dzisiejszego zachowało się bardzo niewiele manuskryptów jego sztuk. W 1919 roku francuski pisarz Pierre Lou?s wysnuł hipotezę, że najsłynniejsze dzieła Moliera w rzeczywistości napisał dramaturg Pierre Corneille. Od tego czasu teoria ta znajdowała swoich zwolenników. W 2000 roku ukazała się nawet praca językoznawcza dowodząca, że słownictwo w dramatach Corneille’a i Moliera jest zbyt podobne, aby dzieła te mogły zostać napisane przez dwóch różnych autorów. Ten drugi był po prostu aktorem, który w nich występował, i stąd niesłusznie przypisuje się mu ich autorstwo. Wciąż jednak było to za mało, aby ostatecznie obalić lub potwierdzić hipotezę. Aż do teraz.
Dokonali tego w zasadzie przypadkiem dwaj badacze ? Florian Cafiero z Université de Paris oraz Jean-Baptiste Camps z Université Paris Sciences et Lettres. Chcąc zmotywować studentów do uczestnictwa w zajęciach z językoznawstwa komputerowego, postanowili pokazać im, jak działa analiza lingwistyczna na przykładzie Moliera i Corneille’a. Nie mieli żadnych większych oczekiwań wobec swojego eksperymentu. Jak się jednak okazało, wnioski wyciągnięte z badań radykalnie różniły się od opinii wyrażanych przez literaturoznawców. Dlatego postanowili przeprowadzić kolejne testy. Przy pomocy zaawansowanych i coraz powszechniejszych algorytmów komputerowych przez trzy lata analizowali dzieła Moliera, Pierre’a Corneille’a i jego brata Thomasa, a także innych czołowych autorów z tamtej epoki. Porównano użyte słownictwo, rymy, gramatykę, afiksy i funktory.
Najpierw przyjęto założenie, że Moliere wymyślał jedynie fabuły albo pisał surowe szkice sztuk, a następnie zanosił je do Pierre’a Corneille’a, który pracował nad tekstem i nadawał mu odpowiedni walor literacki. Gdyby tak było, sztuki obydwu autorów miałyby wiele wspólnych cech lingwistycznych. Wyniki potwierdziły jednak, że wszystkie dzieła podpisane przez Moliera bardzo różnią się od utworów napisanych przez Corneille’a, niezależnie od tego, które elementy lingwistyczne porównywano. Następnie założono, że Moliere nie wymyślił fabuł ani nie napisał szkiców, tylko z uwagi na sławę aktora sztuki sygnowano jego nazwiskiem. Gdyby tak było, wszystkie wskaźniki powinny pokazywać, że nie istnieje coś takiego, jak słownictwo lub styl Moliera. Tymczasem algorytmy dowiodły, że występuje wyraźna różnica między dziełami przez niego podpisanymi, a wszystkimi pozostałymi autorami, których twórczość wykorzystano w badaniu,
To potwierdza, że wszystkie sztuki przypisywane Molierowi nie wyszły spod pióra Pierre’a Corneille’a ani żadnego innego autora, którego sprawdzono. Oczywiście nadal nie jest to stuprocentowy dowód potwierdzający, że napisał je Molier, a nie na przykład jakiś najęty przez niego ghostwriter. Pozostaje jednak niemal pewne to, że autorem „Skąpca”, „Mizantropa”, „Don Juana”, „Świętoszka”, „Szkoły żon”, „Szkoły mężów” i około trzydziestu innych sztuk jest jedna i ta sama osoba.
[am]
fot. Biblioteka Narodowa/Polona
źródło: Science Advances, The Guardian, Actualitte
Kategoria: newsy
