Nie żyje Breyten Breytenbach, laureat Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta
W niedzielę, 24 listopada, zmarł w Paryżu poeta, pisarz, malarz Breyten Breytenbach, laureat Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2017 – przekazała Fundacja im. Zbigniewa Herberta.
Leon Breytenbach, bratanek poety, potwierdził jego śmierć w rozmowie z południowoafrykańskim portalem News24. „Breyten był cenionym południowoafrykańskim mistrzem słowa – poetą, powieściopisarzem, malarzem i aktywistą, którego twórczość głęboko ukształtowała literaturę i sztukę, zarówno lokalnie, jak i za granicą” – czytamy w oświadczeniu wydanym przez rodzinę pisarza.
Breyten Breytenbach urodził się 16 września 1939 roku w Bonnievale w Prowincji Przylądkowej Zachodniej (RPA) i choć większość swego życia spędził poza granicami kraju, to pozostał głęboko związany ze swoimi południowoafrykańskimi korzeniami.
Już na studiach na Uniwersytecie Kapsztadzkim dał się poznać jako przeciwnik rządzącej w RPA Partii Narodowej i jej polityki apartheidu. W końcu zdecydował się wyjechać do Paryża, gdzie poślubił Francuzkę wietnamskiego pochodzenia, Yolande Ngo Thi Hoang Lien, córkę ambasadora ówczesnego Wietnamu Południowego. Z tego też powodu nie mógł wrócić do rodzinnego kraju, ponieważ prawo zakazywało tam małżeństw z osobami innej rasy.
W 1975 roku Breytenbach wjechał na terytorium RPA, posługując się fałszywym paszportem. Celem jego przyjazdu była pomoc czarnoskórej ludności w organizowaniu związków zawodowych. Zależało mu też na werbowaniu współpracowników dla międzynarodowej organizacji Okhela, która walczyła z apartheidem. Po paru miesiącach został zdemaskowany i aresztowany. Stanął przed sądem oskarżony o działalność terrorystyczną. Za zdradę stanu skazano go na dziewięć lat więzienia, a ostatecznie za kratami spędził siedem lat. Wspomnienia z tego czasu znalazły się w jego najbardziej znanej książce, „Confessions of an Albino Terrorist”.
Po wyjściu na wolność Breytenbach wrócił do Paryża, uzyskał obywatelstwo francuskie i mieszkał tam do końca życia. Po zmianie systemu w RPA wielokrotnie odwiedzał rodzinny kraj.
Breytenbach był wiodącym głosem w literaturze afrykanerskiej – pisanej odłamem języka holenderskiego, który rozwinęli w RPA biali osadnicy. W utworach poeta poruszał tematy wygnania, tożsamości i sprawiedliwości, a także wykorzystywał swoje pisarstwo do krytyki apartheidu. Jak dodała w oświadczeniu rodzina Breytenbacha, kiedy pisarz skończył 80 lat, w jego utworach zaczął też przewijać się motyw śmierci.
W 2017 roku poetę uhonorowano Międzynarodową Nagrodę Literacką im. Zbigniewa Herberta. „Breyten Breytenbach to twórca, którego biografia jest przykładem jak życie i praca artysty pozostają nierozerwalnie złączone” – mówiła podczas ceremonii wręczenia statuetki Katarzyna Herbert, wdowa po autorze „Pana Cogito”.
W języku polskim ukazały się tomy „Cały czas” (Wydawnictwo Literackie, 1980) i „Ciało wędrowne” (wyd. a5, 2018), a także wybór „Refren podróżny. Wiersze wybrane” (wyd. Miasto Literatury, 2016). Kilka jego utworów znajdziecie w naszej czytelni.
Breyten Breytenbach zmarł w wieku 85 lat. Pozostawił żonę Yolande, córkę Daphnée i dwóch wnuków.
[am]
fot. Gondwana Collection Namibia
Kategoria: newsy
