Nie żyje amerykańska ikona literatury i dziennikarstwa Joan Didion

24 grudnia 2021

W czwartek w swoim domu na Manhattanie zmarła w wieku 87 lat eseistka i powieściopisarka Joan Didion. Przyczyną śmierci były komplikacje związane z chorobą Parkinsona, z którą autorka „Roku magicznego myślenia” zmagała się od jakiegoś czasu.

Urodzona w Sacramento w 1934 roku Joan Didion we wczesnym dzieciństwie nie chodziła regularnie do szkoły. Jej ojciec pracował w Korpusie Lotniczym Armii Stanów Zjednoczonych, dlatego rodzina często przemieszczała się po całym kraju. Joan była nieśmiałym, „nerwowym” dzieckiem ze ze skłonnością do bólów głowy. Zamiast występować publicznie wolała czytać i pisać. Szybko rozpoczęła swą literacką drogę, już jako 5-latka zapisując pierwszy notatnik. Poważne podejście do pisarstwa przejawiała od początku. Gdy miała 10 lat, pracowała nad historią o kobiecie, która popełniła samobójstwo, wchodząc do oceanu. Chcąc dowiedzieć się, jakie to uczucie, by odpowiednio je opisać, sama weszła do wody z notatnikiem w ręku i nieomal utonęła, uderzona przez ogromną falę. Po ukończeniu studiów z literatury angielskiej wygrała konkurs pisarski „Vogue’a”, dzięki czemu na siedem lat trafiła do redakcji magazynu w Nowym Jorku.

Didion była wiodącą postacią ruchu Nowego Dziennikarstwa w latach 60. i 70., obok Toma Wolfe’a, Trumana Capote’a i Gaya Talese’a. Swoją karierę rozpoczęła od serii artykułów, ukazujących niepokoje amerykańskiego życia w epoce powojennej. W odróżnieniu od sympatyków kontrkultury z chłodem i precyzją pokazywała bardziej realistyczny obraz zmieniającej się rzeczywistości. Teksty te zebrane zostały w tomie „Dryfując do Betlejem”, który ukazał się w Polsce nakładem Wydawnictwa Cyranka.

Podobnie jak inni przedstawiciele Nowego Dziennikarstwa Didion nie poprzestawała jedynie na relacjonowaniu faktów, ale opisywała to, czego sama jako autorka doświadczała. „Uważałam, że dla czytelnika zawsze ważne jest to, abym umieściła siebie w tekście, żeby czytelnik wiedział, gdzie byłam i z kim rozmawiałam” – tłumaczyła Didion. „Kiedy zaczęłam pisać tego typu teksty, nie uważano za coś dobrego, by pisarz stawiał się na pierwszym miejscu, w centrum, ale miałam silne przeczucie, że muszę się tam znaleźć i opowiedzieć czytelnikom, kto krył się za daną wypowiedzią”.

Wspinając się po szczeblach kariery, Didion nie tylko publikowała eseje i reportaże, ale też powieści i pamiętniki. Wspólnie z mężem Johnem Gregorym Dunne’em napisała kilka scenariuszy filmowych, w tym do filmu „Narkomani” z Alem Pacino, „Narodziny gwiazdy” z Barbrą Streisand i Krisem Kristoffersonem czy „Prawdziwe wyznania” z Robertem De Niro i Robertem Duvallem.

Życie osobiste Didion było naznaczone stratą. W 2003 roku jej mąż zmarł na atak serca, a córka trafiła do szpitala po wstrząsie septycznym. Joan zaczęła wtedy pisać książkę „Rok magicznego myślenia”, w której precyzyjnie dokumentowała ten trudny czas, a także analizowała własne uczucia i reakcje. Publikacja została wyróżniona prestiżową National Book Award, otrzymała również nominacje do Nagrody Pulitzera oraz National Book Critics Circle Award. Jeszcze przed wydaniem książki jej córka zmarła na ostre zapalenie trzustki, o czym Didion pisała w swoich rozważaniach na temat starzenia się i rodzicielstwa w kolejnym dziele zatytułowanym „Blue Nights”.

Didion uważana była nie tylko za ikonę literatury i dziennikarstwa, ale też stylu. Jej wybory modowe – charakterystyczne dzianiny z długimi rękawami, oversize’owe okulary przeciwsłoneczne i sukienki w paski – były szeroko komentowane w mediach. W wieku 80 lat została nawet twarzą francuskiego domu mody Céline.

W ostatnich latach pisała mniej. W 2018 roku wzięła udział w nagraniu kameralnego dokumentu „Joan Didion: Wszystko w rozpadzie”, który wyreżyserował jej bratanek Griffin Dunne. Opowiedziała w nim o swojej karierze i osobistych przejściach. Ostatnią jej książką jest wydany w 2021 roku tom „Powiem wam, co o tym myślę”, zbierający artykuły i eseje z lat 1968–2000, poruszające tematy, które przez lata stały się znakiem rozpoznawczym jej pisarstwa: kobiety, prasa, polityka, autorefleksja. W Polsce publikacja ta ukazała się nakładem Wydawnictwa Relacja.

[am]

Tematy: , , , , , , ,

Kategoria: newsy