Marzanna Bogumiła Kielar laureatką Nagrody im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego „Orfeusz” za najlepszy tom poetycki 2023 roku

22 lipca 2024

Laureatką Nagrody im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego Orfeusz za najlepszy tom poetycki 2023 roku została Marzanna Bogumiła Kielar (na zdj. powyżej). Kapituła doceniła jej książkę „Wilki” opublikowaną przez Wydawnictwo Znak.

W laudacji na cześć tegorocznej laureatki Bronisław Maj powiedział m.in.: „Ten cudowny poetycki świat – w 'Wilkach’ dopełnia się oto materią, nadzwyczajnie konkretną, przestrzenią historii, ludzkiej historii. I to opowiedzianej 'własnymi słowami’ przez jej uczestników i bohaterów (czyli ofiary…). W 'Wilkach’ mówią do nas Maria P., Anna, Jadwiga wypędzona z Grodzieńszczyzny, Mazurka Elsa. W 'Wilkach’ jest i Akcja 'Wisła’, i deportacja, i ciemnoskrzydła pamięć krzywdzonych, wypędzonych ludzi z Przemyskiego. I Mazurów, i Prusów: i nawet ich wymarły język, choć w paru zaledwie ocalonych słowach, to rozwalone gniazdo pruskiego języka – przemawia do nas. Chwyta za gardło i serce. 'Wilki’ ciągle podchodzą pod nasz dom w Kumkiejnach, wyjące wilki pamięci czyhają wszędzie na nasze gardła i serca. Bo – jak powiada Wat w wersach, które Kielar uczyniła mottem swego tomu – 'Pełen jesteś po brzegi pamięci głosów, głosy z domów, głosy z ogrodu, głosy z lasu, głosy znad ciebie, przeminęły i trwają, i nie przeminą’… Niesamowita, porywająca, zachwycająca, bezlitosna, prawdziwa Księga Wilków o stalowych ślepiach. Księga – o nas”.

Co roku wręczany jest również Orfeusz Mazurski za najlepszy tom wydany w Polsce północno-wschodniej (Warmia, Mazury, Podlasie). Tym razem nagrodę odebrał Andrzej Zubkowicz (na zdj. poniżej) za książkę „Nic pewnego” opublikowaną przez Wydawnictwo Retman. O tomiku Zubkowicza prof. Jarosław Ławski powiedział w laudacji: „Wiersze zebrane w tomie 'Nic pewnego’ chcę nazwać lirycznym notatnikiem z codzienności: przegląda się w nich mazurska prowincja okolic Morąga i Węgorzewa. Poeta podpatruje codzienność, zwyczajność, banalność trwania; to 'proste’ obrazki z mikroświata, w którym żyje, obserwując powolnie maszerujący przez człowieka czas. Oko widzi tu świat z perspektywy, jaką narzuca melancholia. Węgorzewo, gdzie mieszka, Morąg z czasów dzieciństwa, Mazury współczesne – miejsca te zatapia w dziwnym królestwie czasu teraźniejszego przeszłego, czasem nawet zaprzeszłego: wszystko dzieje się tylko tu i teraz, a już stało się przeszłością. Zwyczajność jest dla Zubkowicza wyzwaniem: oswaja ją czułością, może nawet sentymentalnością, staroświecką afirmacją dobroci i miłości, rozlewistą frazą, o której sam powie gdzieś, że wymagałaby skrócenia. Zza melancholicznej rytmiki codzienności-banalności wyjawia się metafizyka prowincjonalnej codzienności, w której słychać pytanie o własną 'wiarę dzisiejszą w istnienie sensu'”.

Wręczana z inicjatywy Wojciecha Kassa, dyrektora Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Praniu, nagroda „Orfeusz” honoruje wybitne osiągnięcia polskiej poezji lirycznej. Od tego roku laureat „Orfeusza” otrzymuje 40 tysięcy złotych (wcześniej 30 tys. zł), natomiast zdobywca „Orfeusza Mazurskiego” – 13 tysięcy złotych (wcześniej 10 tys.). Nagrody ufundowało ministerstwo kultury. Laureatami poprzednich edycji nagrody byli m.in. Jarosław Marek Rymkiewicz, Małgorzata Lebda, Joanna Kulmowa, Jarosław Mikołajewski, Zbigniew Machej i Anna Piwkowska.

Gala wręczenia nagród odbyła się w sobotę, 20 lipca, na plenerowej scenie przy Muzeum w Praniu. Wiersze finalistów wykonywali studenci kierunku aktorstwa Akademii Teatralnej im. Zelwerowicza w Warszawie pod kierunkiem Łukasza Borkowskiego w oprawie muzycznej zespołu Trzy Dni Później. W tym roku laureatów spośród 257 zgłoszonych tomików wybierało jury w składzie: prof. Jarosław Ławski (przewodniczący), Agnieszka Czajkowska, Barbara Gruszka-Zych, Bronisław Maj i Marek Zagańczyk.

Dzięki współpracy z Akademią Teatralną w Warszawie poezja autorów nominowanych do tegorocznej edycji nagrody była podstawą jednego semestru zajęć fakultatywnych na tej uczelni dla studentów I roku wydziału aktorstwo. Rozpoczął je wykład dr Bronisława Maja, a zwieńczyły filmowe rejestracje dwudziestu jeden wierszy w wykonaniu studentów, które są publikowane w mediach społecznościowych muzeum i akademii.

Na zdjęciu poniżej jurorzy, laureaci i finaliści Orfeusza: