Jury łamie regulamin i przyznaje Nagrodę Bookera dwóm autorkom! Laureatkami Margaret Atwood i Bernardine Evaristo

15 października 2019

Jeśli chodzi o najważniejsze nagrody literackie na świecie, ten rok z pewnością należy do wyjątkowych. Niedawno poznaliśmy dwójkę laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie literatury – za 2018 i 2019 rok. Teraz zaskakującą decyzję podjęli jurorzy Nagrody Bookera – postanowili złamać regulamin i przyznać statuetkę dwóm autorkom: Margaret Atwood za powieść „Testamenty” i Bernardine Evaristo za powieść „Girl, Woman, Other”.

Nagrodę Bookera wcześniej już dwukrotnie dzielono między dwóch pisarzy – w 1974 roku otrzymali ją ex aequo Nadine Gordimer i Stanley Middleton, zaś w 1992 roku uhonorowani zostali Michael Ondaatje i Barry Unsworth. W 1993 roku zmieniono regulamin, tak aby tylko jeden autor mógł wygrać nagrodę. Wczoraj wieczorem, tj. w poniedziałek 14 października, po raz pierwszy od 26 lat jury postanowiło złamać regulamin. Booker trafił do dwóch pisarek, które podzielą się nagrodą pieniężną w wysokości 50 tysięcy euro.

Dlaczego jurorzy postanowili złamać regulamin Nagrody Bookera? Przewodniczący tegorocznej kapituły, Peter Florence, komentuje to w następujący sposób: „Ten dziesięciomiesięczny proces był szaloną przygodą. Dziś w pokoju przez pięć godzin rozmawialiśmy o książkach, które kochamy. W przypadku tych dwóch powieści nie możemy iść na kompromis. Obie są fenomenalnymi książkami, które zachwycą czytelników i będą rozbrzmiewać echem przez wieki”.

Gaby Wood, dyrektor literacki Fundacji Nagrody Bookera, dodaje: „Przez pięć ciężkich godzin jurorzy Nagrody Bookera omawiali wszystkie ulubione książki na krótkiej liście nominowanych i uznali za niemożliwe, żeby uhonorować jednego zwycięzcę. Nie byli już tak podzieleni (…), kiedy w końcu doszli do dwóch tytułów i zapytali, czy mogą podzielić nagrodę między ich autorkami. Po usłyszeniu, że jest to zdecydowanie sprzeczne z regulaminem, jurorzy przeprowadzili dalszą dyskusję i postanowili zlekceważyć zasady. Opuścili pokój obrad dumni i szczęśliwi, ich bliźniacze zwyciężczynie to gest w kierunku całej szóstki, którą chcieliby uhonorować, gdyby można było jeszcze bardziej podzielić nagrodę”.

Dla Margaret Atwood to już druga w karierze Nagroda Bookera. Pierwszą zdobyła w 2000 roku dzięki powieści „Ślepy zabójca”. Oprócz tego czterokrotnie znalazła się wśród nominowanych – za „Opowieść podręcznej” (1986), „Kocie oko” (1989), „Grace i Grace” (1996) oraz „Oryks i Derkacza” (2003). W 2019 roku jurorzy docenili jej najnowszą książkę, „Testamenty”, będącą kontynuacją „Opowieści podręcznej”. Historia rozgrywa się piętnaście lat później. Teokratyczny reżim Republiki Gilead utrzymuje władzę, ale pojawiają się oznaki, że system zaczyna gnić od wewnątrz. W tym kluczowym momencie losy trzech radykalnie różnych kobiet zbiegają się, co może doprowadzić do wybuchu. „To mocna i piękna powieść, która przemawia do nas dzisiaj z całą siłą i przekonaniem. Poprzeczka zawieszona jest niezwykle wysoko dla Atwood. A ona osiąga wyżyny” – uzasadniło przyznanie nagrody jury Bookera. Książka ukaże się po polsku w lutym 2020 roku nakładem wydawnictwa Wielka Litera.

Bernardine Evaristo jest pierwszą czarnoskórą kobietą, która otrzymała Nagrodę Bookera. Statuetkę przyniosła jej powieść „Girl, Woman, Other”, która jest ósmą książką beletrystyczną w dorobku tej znanej aktywistki na rzecz integracji. Powieść przedstawia losy dwunastu bardzo różnych postaci. Przeważnie kobiet, czarnych Brytyjek. Opowiadają one historie swoich rodzin, przyjaciół i kochanków, rozgrywające się w całym kraju i na przestrzeni lat. „Obowiązkowa lektura na temat współczesnej Wielkiej Brytanii i kobiecości. To imponująca, ostra powieść o życiu czarnych brytyjskich rodzin, ich zmaganiach, bólach, śmiechu, tęsknotach i miłościach. Z oszałamiającym rytmem Evaristo zabiera nas w podróż po międzypokoleniowych opowieściach, poruszając się po różnych przestrzeniach i dziedzictwie: afrykańskim, karaibskim, europejskim. Jej 12 głównych postaci manifestuje wzloty i upadki naszego życia towarzyskiego. Są artystkami, pracownicami banku, nauczycielkami, sprzątaczkami, gospodyniami domowymi i znajdują się na różnych etapach kobiecości, od okresu dojrzewania, aż do starości. Jej styl jest ostry jak brzytwa, pełen pasji, energii i humoru. W tej książce nie ma ani jednej chwili monotonii” – skomentowało jury, dodawszy, że „Girl, Woman, Other” to powieść, która zasługuje na to, by być czytana na głos, wystawiana na scenach i adaptowana do innych mediów.

Tegoroczne laureatki zostały wybrane przez kapitułę, w skład której wchodzili: Peter Florence (przewodniczący), Liz Calder, Xiaolu Guo, Afua Hirsch i Joanna MacGregor.