Ireneusz Kania oraz René Koelblen i Stanisław Waszak z Nagrodami za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego

21 kwietnia 2023

W piątek 21 kwietnia wieczorem w Centrum św. Jana w Gdańsku przyznano Nagrody za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Statuetkę za całokształt działalności przekładowej odebrał Ireneusz Kania, autor tłumaczeń z kilkunastu języków, w tym z sanskrytu, tybetańskiego i hebrajskiego. Za tłumaczenie dzieła wydanego w latach 2020-2022 nagrodzono René Koelblena i Stanisława Waszaka, którzy brawurowo przełożyli z języka francuskiego „Zniknięcia” Georges’a Pereca.

Jak przekonują organizatorzy wyróżnienia, zapewniając krążenie między literaturami, przekład inicjuje nowe style, buduje bogatą sieć inspiracji oraz poszerza nasze rozumienia świata i ludzi. Nagroda za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego jest wyrazem uznania dla maestrii tłumaczy i tłumaczek literatury pięknej. Statuetki wręczono podczas odbywających się właśnie Gdańskich Spotkań Literackich „Odnalezione w tłumaczeniu”.

„Bez tłumaczy, ludzi z pogranicza wyśmienitego rzemiosła i wysmakowanej sztuki, bylibyśmy niemi i ślepi. Nie bez przyczyny, mówi się o tłumaczu 'drugi autor’. Gala wręczenia Nagrody to doskonały moment, aby podziękować twórcom festiwalu, jego bohaterom – tłumaczom i autorom tekstów źródłowych, oraz wiernej publiczności. Odnajdujmy w tłumaczeniu drugiego człowieka, samych siebie, prawdę, dobro i piękno. I czytajmy, czytajmy, czytajmy!” – mówiła do zebranych prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, która wręczyła laureatom statuetki.

Nagroda za całokształt – jak już było wiadome od marca – trafiła do Ireneusza Kani. Laureat urodził się w 1940 roku w Wieluniu. Studiując romanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, pogłębiał równolegle swoją wiedzę o językach orientalnych (hebrajskim, chińskim, sanskrycie). W tym czasie uprawiał wyczynowo sporty i dotąd pozostaje aktywny fizycznie. Debiutował w 1972 roku, publikując w „Przeglądzie Orientalistycznym”. W następnych latach przekładał również z języka angielskiego, niemieckiego, francuskiego, rosyjskiego, rumuńskiego, włoskiego i sanskrytu. W latach 1983-1988 prowadził prywatny kurs języka tybetańskiego. W latach 90. prowadził zajęcia z przekładu literackiego w Studium Literacko-Artystycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Za pracę przekładową otrzymał wiele nagród i odznaczeń, do których teraz dołączyła Nagroda za Twórczość Translatorska im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego.

„Imponujący dorobek Ireneusza Kani, tłumacza, eseisty i polihistora, obejmuje ponad sto pozycji z szesnastu języków nowożytnych i starożytnych. W jego bibliografii nie ma tytułów przypadkowych ani błahych, należących do literatury popularnej, tymczasowo modnej i nietrwałej. To dzieła starannie dobierane według pewnego klucza, należące do klasycznego repertuaru humanistyki. Przełożone z oryginału. Z pogranicza historii idei, kultur, filozofii religii, mitologii i historiozofii. Należące przede wszystkim do kategorii prozy eseistycznej, choć na liście przekładów figurują także listy, dzienniki i maksymy. Laureat przyswoił polszczyźnie całe obszary kulturowe, w tym kultury tybetańskiej, hebrajskiej, rumuńskiej, nowogreckiej, niemieckiej, francuskiej i włoskiej” – czytamy w laudacji na cześć Ireneusza Kani.

Laureatami nagrody za przekład dzieła wydanego w latach 2020-2022 zostali René Koelblen i Stanisław Waszak, którzy z języka francuskiego przetłumaczyli „Zniknięcia” Georges’a Pereca (wyd. Lokator). Stanisław Waszak od ponad 30 lat pracuje jako dziennikarz, a od niedawna również jako wicedyrektor warszawskiego biura Agence France-Presse. Jest tłumaczem i autorem przekładów piosenek na język polski. René Koelblen to inżynier, absolwent École Centrale de Paris na wydziale matematyki stosowanej. W latach 1983-1985 był lektorem języka francuskiego na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, od 1986 roku związany jest z branżą informatyczną. Przełożył na język polski wywiad-rzekę Jolanty Kurskiej z Adamem Michnikiemi i Bernardem Kouchnerem pt. „Rozmowy w Awinionie”. Tłumaczy również piosenki. Waszak i Koelblen przez 3 lata prowadzili wspólnie zajęcia z przekładu piosenek w Instytucie Romanistyki na Uniwersytecie Warszawskim.

„300-stronicowa detektywistyczna powieść Pereca to najdłuższy w literaturze światowej lipogram, w którym ani razu nie pojawia się litera 'e’, najczęściej występująca w języku francuskim samogłoska. (…) Obaj tłumacze dokonali wyczynu, zdawałoby się, niemożliwego – brawurowo ułożyli perekowskie puzzle, puścili w ruch bezlitośnie perfekcyjną maszynerię, w której nieobecność samogłoski 'e’ wymusiła ingerencję w strukturę tekstu, zmianę numeracji poszczególnych części i rozdziałów. Obaj tłumacze zdołali pokonać ogrom trudności technicznych, uratować wszelkie aluzje, dwuznaczności i podteksty, zachować rytm tej doskonale zorkiestrowanej prozy, nie stroniącej od groteski i czarnego humoru” – czytamy w laudacji dla René Koelblena i Stanisława Waszaka.

Przyznawana co dwa lata Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego posiada wymiar finansowy. Laureaci nagrody za całokształt otrzymują 50 tysięcy złotych, natomiast autorzy wyróżnionych przekładów konkretnego dzieła – 30 tysięcy złotych. Zwycięzców tegorocznej edycji wybrała kapituła obradująca w składzie: Carlos Marrodán Casas, Anna Korzeniowska-Bihun, Piotr Paziński, Julia Różewicz i Anna Wasilewska (przewodnicząca).

[am]
fot. Ireneusza Kani: Renata Dąbrowska, fot. René Koelblena i Stanisława Waszaka: Bogna Kociumbas

Tematy: , , , , , , , , ,

Kategoria: newsy