Europejski Poeta Wolności 2026. Jury ogłosiło finałową szóstkę nominowanych

Jury Nagrody Literackiej Europejski Poeta Wolności zdecydowało się nominować w 9. edycji konkursu sześcioro poetów i ich tłumaczy. Zwycięzców poznamy wiosną 2026 roku w Gdańsku. Natomiast przekłady finałowych tomów ukażą się pod koniec 2025 roku.

Decyzją kapituły w finale aktualnej edycji konkursu znaleźli się: Amina Elmi (w tłum. Bogusławy Sochańskiej), Nora Iuga (w tłum. Enormiego Stationisa), Laima Kreivytė (w tłum. Dominiki Jagiełki), Luigi Nacci (w tłum. Joanny Ganobis), Roger Robinson (w tłum. Bartosza Wójcika) i Alicia Elsbeth Stallings (w tłum. Janusza Solarza).

„W tej edycji jury wybierało spośród bardzo zróżnicowanych propozycji” – mówi Barbara Sroka, p.o. dyrektora Instytutu Kultury Miejskiej, organizatora nagrody. „Wśród poetów i poetek zgłoszonych do konkursu znaleźli się zarówno dojrzali twórcy docenieni w swoich rodzimych krajach, jak również autorzy reprezentujący młode pokolenie i otwierający przed poezją nowy zakres tematów” – dodaje.

Jak podkreślono w komunikacie, jury doceniło językowy kunszt nominowanych oraz głębię refleksji, jakimi poszerzają oni nasze rozumienie współczesnego świata. Dwoje spośród finalistów – Amina Elmi i Roger Robinson – to twórcy, którzy dorastali poza granicami krajów urodzenia, jednak ich doświadczenia migracji i wielokulturowości różnią się znacznie i przekładają na odmienne idiomy poetyckie. Silnym kobiecym głosem jest wyrazista i zadziorna poezja litewskiej autorki, kuratorki i artystki Laimy Kreivytė. Włoski poeta-wagabunda Luigi Nacci w swoich zabarwionych ironią poetyckich wędrówkach buduje odwołania do europejskiej kultury. Osobista twórczość rumuńskiej poetki Nory Iugi poszukuje i porusza wrażliwe nuty. Kunsztowna poezja Alicii Elsbeth Stallings czaruje niezwykłym językowym zmysłem i treściowym bogactwem.

„Cieszymy się, że w tej edycji nagrody pojawiają się tomy odwołujące się do doświadczeń dotąd nieopisanych – a przez to tym bardziej poruszające i potrzebne” – mówi członek kapituły, Stanisław Rosiek. „Poezja nominowanych twórców jest mocno osadzona we współczesności, porusza problemy, przed którymi staje dzisiaj świat i które my sami dostrzegamy w naszym życiu. Unika przy tym publicystycznych tonów, gotowych rozwiązań, pozostaje autentyczna i odważna w podejmowaniu społecznych i osobistych eksploracji – w świadczeniu sobą” – dodaje juror.

Przypomnijmy, że w 9. edycji konkursu jurorzy czekali na propozycje skoncentrowane wokół twórczości żyjących poetów (bez względu na przynależność narodową) tworzących w językach angielskim, duńskim oraz farerskim, greckim, litewskim, rumuńskim i włoskim. Łącznie napłynęły 22 zgłoszenia, w każdym języku przynajmniej jedno, w finale zaś znalazła się poezja tworzona w językach angielskim, duńskim, włoskim, litewskim i rumuńskim.

Nagrodzony poeta lub poetka otrzyma statuetkę i nagrodę finansową w wysokości 100 tysięcy złotych, a tłumacz wyróżnionego tomu – statuetkę i nagrodę finansową w wysokości 20 tysięcy złotych. Wręczenie nagrody towarzyszyć będzie Festiwalowi Europejski Poeta Wolności, którego kolejna edycja odbędzie się wiosną 2026 roku w Gdańsku. Tomy wszystkich nominowanych twórców ukażą się pod koniec 2025 roku w serii wydawniczej Europejskiego Poety Wolności.

Od tego roku jury obraduje w składzie (w kolejności alfabetycznej według nazwiska): Anna Czekanowicz, Krzysztof Czyżewski (przewodniczący), Andrzej Jagodziński (niegłosujący sekretarz jury), Cezary Łasiczka, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Michał Rusinek, Beata Stasińska i Olga Tokarczuk.

Poniżej możecie zapoznać się z sylwetkami autorów nominowanych do Nagrody Literackiej Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności 2026:

Amina Elmi to duńska poetka somalijskiego pochodzenia. Urodziła się w 1994 roku w Somalii, skąd jej rodzice wraz z sześciorgiem dzieci wyemigrowali do Danii, gdzie Amina wychowywała się od 3. roku życia. Studiowała anglistykę na uniwersytecie w Aalborgu, jest także absolwentką kopenhaskiej szkoły pisarzy Forfatterskolen. Jej głośny debiutancki tom „Barbar [tavshedens objekt]” (z duń. „Barbarzyńca [przedmiot milczenia]”) ukazał się w 2023 roku i uzyskał prestiżową duńską nagrodę za debiut, a wkrótce potem ukazał się w Szwecji i Norwegii.

„Twórczość Aminy Elmi wzbudza silne reakcje krytyków i czytelników. W centrum jej uwagi leży doświadczenie uchodźców dorastających w kraju, który zarazem jest i nie jest ich krajem. Poezja Elmi pyta o tożsamość (narodową, wyznaniową, seksualną), społeczne i emocjonalne konsekwencje bycia afrykańskimi uchodźcami w Danii. Jej twórczość jest zarazem wyraziście polityczna i bardzo osobista – z obu powodów poruszająca” – pisze tłumaczka Bogusława Sochańska.

Nora Iuga (właśc. Eleonora Almosnino) to urodzona w 1931 roku rumuńska pisarka, poetka i tłumaczka z języka niemieckiego. Jej wiersze charakteryzuje połączenie humoru z subtelnością – jedną z cech stale obecnych w bardzo wszechstronnej poezji autorki. Mimo entuzjastycznie przyjętego debiutu w 1968 roku, w latach 1971-1978 jej twórczość objęta została cenzurą, a książki wycofane z bibliotek publicznych i księgarń w Rumunii. Nora Iuga jest laureatką nagród literackich oraz wyróżnień państwowych, jako tłumaczka doceniana również za propagowanie niemieckiej kultury w Rumunii. Jest aktywną blogerką i komentatorką rumuńskiego życia literackiego. W 2023 roku powstał film dokumentalny na temat jej życia i twórczości. Na język polski przełożono dotychczas tylko jedną jej powieść – „Dama z młodzieńcem” (tłum. Kazimierz Jurczak).

„Dla poetki posiadającej trudne doświadczenie bycia objętą komunistyczną cenzurą niezwykle ważne są przeciwstawne bieguny samotności i wolności. Od kilku dekad nie zmienia sposobu pisania swoich wierszy, nie zakłada knebla na usta. Pisała i pisze dalej, tak jak czuje” – odnotowuje tłumacz Enormi Stationis.

Laima Kreivytė to urodzona w 1972 roku litewska kuratorka, artystka, poetka i pisarka. Absolwentka historii i teorii sztuki na Akademii Sztuk Pięknych w Wilnie oraz kultury i studiów gender na Uniwersytecie Środkowoeuropejskim w Budapeszcie. Jest autorką tomików poezji „Sapfo skai(s)tykla” (2013) i „Artumo aritmetika” (2019) oraz redaktorką i autorką katalogów i książek poświęconych sztuce. Aktywnie wpływa na rozwój kultury i sztuki poprzez włączanie do niej artystek oraz wprowadzanie innowacyjnych form kuratorskich. Organizuje wystawy i performanse feministyczne oraz queerowe, angażuje się w tematykę wolności i równości. Laureatka m.in. Nagrody Ministra Kultury za twórczość publicystyczną (2007) oraz Nagrody Kultury i Sztuki rządu Litwy (2018).

„Postulat wolności stanowienia o sobie stoi w centrum poezji Kreivytė. Jej twórczość porusza wątki LGBT+, ochrony środowiska czy równości społecznej. Przemyślenia zawarte w wierszach skłaniają czytelnika do refleksji nad stereotypami, zachęcają do przemyślenia i zakwestionowania ustalonych norm” – wskazuje tłumaczka Dominika Jagiełka.

Luigi Nacci to urodzony w 1978 roku włoski poeta, performer, pisarz, nauczyciel i przewodnik turystyczny. Od 2005 roku opublikował 11 tomów poetyckich i książek prozą. Jego teksty ukazują się m.in. w dziennikach „Corriere della Sera”, „il manifesto” czy triesteńskim „Il Piccolo”. Jest twórcą i współtwórcą wielu inicjatyw kulturowych, na przykład festiwalu wędrowania (Festivale della Viandanza, Toskania), grupy The Rolling Claps odnajdującej dawne szlaki piesze, stowarzyszenia Movimento Lento promującego kulturę powolności. Wędruje pieszo samotnie lub jako przewodnik grup stowarzyszenia Compagna dei Cammini (Towarzystwo Wędrowców), najczęściej po Półwyspie Iberyjskim i Bałkańskim oraz regionie Kras na pograniczu włosko-słoweńskim.

„W poezji Luigiego Nacciego najważniejsze miejsce zajmuje wędrowanie – zarówno w wymiarze fizycznym, jak i filozoficzno-artystycznym. Bycie w drodze oznacza wyjście ze schematów, poza stereotypy, poleganie na własnej wolnej woli, uczenie się szacunku do wszystkich istot” – wyjaśnia tłumaczka Joanna Ganobis.

Roger Robinson to urodzony w 1967 roku w Londynie i wychowany na Trynidadzie pisarz i muzyk. Współtworzy zespół King Midas Sound, z którym – jako wokalista i autor tekstów – koncertuje i nagrywa albumy. W swoim dorobku ma również płyty solowe osadzone w stylistyce minimalistycznej elektroniki i dubu (Jahtari Records). Jego zbiór wierszy „The Butterfly Hotel” (2013) nominowano do 2014 Bocas Prize for Caribbean Literature. Książkę Robinsona „A Portable Paradise” (2019) nagrodzono w styczniu 2020 roku prestiżową T.S. Eliot Prize, a w maju tego samego roku uhonorowano ją Ondaatje Prize. Jest ponadto m.in. autorem (wspólnie z fotografem i prozaikiem Johnym Pittsem) książki „Home is Not a Place” (2022) oraz członkiem Królewskiego Towarzystwa Literackiego (ang. Royal Society of Literature).

„Robinson jest autorem korzystającym z bogactwa kulturowego Wysp Karaibskich, z trudnej historii kolonialnej zależności, z poruszającej własnej biografii, z języka kraju swoich przodków (trynidadzki angielski) oraz z codziennej brytyjskiej angielszczyzny, rozszerzając znaczenie tego, czym jest współczesna poezja i czym jest wspólnota, a także pisząc poetycką kronikę bieżących wydarzeń istotnych dla Czarnych Brytyjek i Brytyjczyków” – komentuje tłumacz Bartosz Wójcik.

Alicia Elsbeth Stallings to urodzona w 1968 roku amerykańska poetka i tłumaczka wiele lat mieszkająca w Grecji, obecnie zaś w Wielkiej Brytanii. Jej pierwszy zbiór wierszy, „Archaic Smile” (1998), zyskał uznanie krytyków i zdobył prestiżową nagrodę im. Richarda Wilbura. Kolejne tomy wierszy, wszystkie nagradzane w renomowanych konkursach i rankingach, ukazały się w 2006, 2012 i 2018 roku. Jej utwory ukazały się w kilku antologiach z serii „The Best American Poetry”. Jest stałą współpracowniczką magazynów „Poetry” oraz „Times Literary Supplement”. Stallings jest także nagradzaną tłumaczką z antycznej greki, przetłumaczyła między innymi dzieła Lukrecjusza czy Hezjoda. W 2023 roku – jako druga kobieta w historii – została wybrana na prestiżowe stanowisko profesora poezji w Katedrze Poezji Uniwersytetu w Oksfordzie.

„A.E. Stallings dała się poznać jako mistrzyni tradycyjnych form wiersza, sonetu, villaneli, trioletu czy ghazalu. Krytycy widzą w niej czołową reprezentantkę 'nowego formalizmu’. Jednak zabawa słowem, żonglerka rymami i fascynacja sonicznym aspektem języka nie są jedynie formalnymi ćwiczeniami. Jej wiersze poruszają istotne tematy, czerpiąc przy tym z tradycji kultury antycznej i ze źródeł poezji anglosaskiej” – zauważa tłumacz Janusz Solarz.

[am]

Tweet

Tematy: Amina Elmi, Bartosz Wójcik, Bogusława Sochańska, Dominika Jagiełka, Enormi Stationis, Europejski Poeta Wolności, Gdańsk, Instytut Kultury Miejskiej, Janusz Solarz, Joanna Ganobis, Laima Kreivytė, Luigi Nacci, Nora Iuga, poezja i dramat, Roger Robinson

Kategoria: newsy