Biografia Witolda Pileckiego zdobyła Costa Book Awards – jedną z najbardziej prestiżowych brytyjskich nagród literackich

29 stycznia 2020

Napisana przez byłego reportera wojennego Jacka Fairweathera biografia Witolda Pileckiego, rotmistrza kawalerii Wojska Polskiego, który infiltrował niemiecki obóz koncentracyjny Auschwitz, została uznana w Wielkiej Brytanii Książką Roku i uhonorowana Costa Book Awards, jedną z najbardziej prestiżowych nagród literackich na Wyspach. Wcześniej wyróżnienie to otrzymali za swoje książki m.in. Kazuo Ishiguro, Bruce Chatwin, Sebastian Barry i Hilary Mantel.

Costa Book Awards (wcześniej: Whitbread Book Awards) przyznaje się od 1971 roku żyjącym w Wielkiej Brytanii twórcom najlepszej współczesnej literatury. Obecnie laureaci wybierani są w pięciu kategoriach przez pięć niezależnych grup jurorów. Poszczególne panele sędziowskie, składające się z trzech osób, wskazują: najlepszą powieść, najlepszy debiut powieściowy, najlepszą książkę dziecięcą, tom poezji i biografię. Laureaci w każdej z tych kategorii otrzymują po 5 tysięcy funtów. Następnie spośród wszystkich pięciu zwycięskich książek wybiera się jedną najlepszą, która uzyskuje tytuł Książki Roku, a jej autor otrzymuje kolejne 30 tysięcy funtów. Laureata głównego wybiera dziewięcioosobowy panel, w skład którego wchodzi po jednym jurorze orzekającym w każdej kategorii plus czterech dodatkowych specjalistów.

Książka „The Volunteer: The True Story of the Resistance Hero Who Infiltrated Auschwitz” Jacka Fairweathera zwyciężyła nie tylko w swojej kategorii, ale też została wybrana Książką Roku. To drugi rok z rzędu, kiedy to prestiżowe wyróżnienie otrzymuje biografia poświęcona temu konkretnemu okresowi w historii. W 2019 roku Książką Roku była „The Cut Out Girl: A Story of War and Family, Lost and Found Blue ribbon”, czyli publikacja opowiadająca o młodej żydowskiej dziewczynie przygarniętej podczas II wojny światowej przez holenderską rodzinę, napisana przez wnuka tych opiekunów, Barta van Esa.

Przewodnicząca tegorocznego panelu sędziowskiego, Sian Williams, powiedziała, że biografia Witolda Pileckiego została wybrana przez jurorów jednogłośnie. „Tak naprawdę wcale nie czyta się ją jak biografię, lecz jak thriller, a mimo to nie czuje się, żeby cokolwiek zostało przedramatyzowane w jakiś sposób. To historia, o której nikt z nas nie słyszał, i zasługiwała na to, żeby ją nagłośnić. Niezwykła książka” – powiedziała.

„The Volunteer” opisuje historię Witolda Pileckiego, który zgłosił się na ochotnika, aby przedostać się do obozu koncentracyjnego w Auschwitz, zebrać informację wywiadowcze na temat jego funkcjonowania oraz zorganizować wewnątrz ruchu oporu. Pilecki nie tylko zajmował się w obozie stworzeniem struktur konspiracji, ale po ucieczce opracował też pierwsze raporty o ludobójstwie dokonywanym przez nazistowskich Niemców. Za swoje zasługi nie doczekał się uznania przez państwo. Władze komunistyczne skazały go na karę śmierci jako wroga Polski Ludowej. Historia Witolda Pileckiego wyszła na jaw dopiero w latach 90., już po upadku komuny.

Autor książki, Jack Fairweather, nazwał Pileckiego jednym z wielkich bohaterów II wojny światowej. „Żył w szczytowym momencie najgorszych czynów ludzkości i znalazł w sobie odwagę, by się temu przeciwstawić” – powiedział w wywiadzie dla BBC Radio 4. Fairweather zadedykował otrzymaną nagrodę dzieciom Pileckiego, Andrzejowi i Zofii. „W 1948 roku siedzieli w swojej szkole w komunistycznej Polsce i słuchali, jak zostało ogłoszone przez megafon, że został on właśnie stracony jako zdrajca i wróg państwa. Przez następne 50 lat nie mieli pojęcia, co ich ojciec uczynił w Auschwitz” – dodał autor.

Książka o Witoldzie Pileckim dołączyła do grona znamienitych laureatów Costa Book Awards, wśród których znajdują się m.in.: „Dni bez końca” Sebastiana Barry’ego, „Na szafocie” Hilary Mantel, „Beowulf” Seamusa Heaneya, „Malarz świata ułudy” Kazuo Ishigury, „Gdzie leży granica” Davida Lodge’a i „Ptak nocy” Susan Hill.